Maand: november 2006

Stemmen

Verkiezingen vandaag. Er is een groot aantal economen dat zich bezighoudt met politiek, als onderzoeksonderwerp of direct, als politicus. De verschillende meningen over democratie worden goed weergegeven door onderstaande uitwisseling op de NAKE mailinglist van de afgelopen dagen.

As every vote counts… I am on the ballot this election on position 7 for D66. Mark.

Dear Mark, as a real economist, you should know that rational individuals should never vote as long as voting is costly because the probability that your vote is going to change the outcome of the election is negligible. Jan.

Dear Jan, economist or not, I think we all should keep our faith in democracy: after all, it does better than the alternative. Lucio.

En zo is het: voor een individu lijken de kosten van het stemmen niet op te wegen tegen de verwachte baten, als je die ziet in de mogelijkheid om de doorslaggevende stem uit te brengen. Vooral in ons kiesstelsel is die kans klein; in een districtensysteem ligt hij, door mogelijke hefboomwerkingen, iets hoger. Maar onderzoek toont aan dat er nóg een baat is: het idee de macht te beïnvloeden heeft een direct, positief, effect op het levensgeluk van mensen. En inderdaad, democratie als institutie bevordert de efficiënte werking van de economie doordat bestuurders zich moeten verantwoorden.

Mark Sanders is een goede econoom, maar zeker niet de enige die vandaag verkiesbaar is. Uit mijn hoofd noem ik nog Paul Tang (PvdA) en Elbert Dijkgraaf (SGP). Objectief ben ik zeker niet, maar volgens mij kunnen er niet genoeg economen in het parlement zitten. Zoals uit bovenstaande affiliaties al blijkt is er voldoende verschil van mening over politieke kwesties, maar het voordeel van academisch economen is dat ze dezelfde taal spreken en over het algemeen bereid zijn te luisteren naar elkaars argumenten. Daar kan menig politicus iets van leren.

Achtste finales

In de voetbalwereld is ophef ontstaan. Bij de loting van de achtste finales van de KNVB-beker blijken de drie topclubs die nog in competitie zijn (Ajax, AZ, PSV) niet elkaar te hebben geloot en ook nog eens alledrie een thuiswedstrijd te mogen spelen. Iets te toevallig, volgens sommigen. Ajax-trainer Henk ten Cate roept zelfs dat hier sprake is van “een kans van één op een miljoen”.

De heren overdrijven schromelijk. Er zijn nog 16 teams in competitie. Er zijn precies 2.027.025 mogelijkheden om die in 8 koppels van 2 teams te verdelen. Van al die mogelijkheden zijn er 405.405 waarbij een van de drie topclubs tegen elkaar spelen. Het aantal mogelijkheden waarbij dat niet gebeurd is dus 1.621.620 ofwel een kans van precies 80%. Dat alle drie de topclubs thuis spelen is inderdaad iets onwaarschijnlijker. Van elke 8 lotingen (2x2x2) waarbij de topclubs niet tegen elkaar spelen zal er 1 zijn waarbij ze allemaal thuis spelen. Dat brengt de kans op drie thuisspelende topclubs die niet tegen elkaar uitkomen, op 10%.

Toegegeven, de tegenstanders die de topclubs hebben geloot (Haarlem, Go Ahead Eagles, MVV) zijn niet bepaald sterk, maar van tegenstanders als Jong AZ, De Graafschap, of RKC zouden de topclubs ook niet echt hebben wakker gelegen. Vooralsnog is er dus weinig reden om aan te nemen dat er met de loting geknoeid is.

Lees verder “Achtste finales”

Armenwijk

We schreven al eerder over de problemen van starters op de woningmarkt. In Zaanstad probeert men nu iets nieuws: een wijk met koopwoningen voor mensen die weinig verdienen, verkocht onder voorwaarden [pdf]. In de wijk hangt een hoop af van het inkomen van de bewoner:

  1. Wie jaarlijks meer verdient dan €32,000 mag er niet kopen.
  2. De door de gemeente gevraagde erfpacht is inkomensafhankelijk.
  3. De gemeente financiert 20% van de woning, maar afhankelijk van het inkomen. Wie meer gaat verdienen moet meer zelf financieren.

Dat is wat je noemt een armoedeval. Zie de voorwaarden: regel (2) alleen al verhoogt het marginale tarief van de inkomstenbelasting met ongeveer 10%. Daar komt regel (3) overheen, die stipuleert dat de bewoner rente gaat betalen over 20% van de waarde van zijn/haar huis op het moment dat zijn/haar inkomen teveel toeneemt. Het ligt voor de hand dat bewoners van deze wijk er weinig aan zullen doen om hun inkomen te vergroten.

Hoe zit het met de voordelen van kopen? Huiseigenaren zorgen beter voor hun woning, en dat zal in dit plan niet veranderen. Maar wat betreft het grote voordeel van het huisbezit, de waardestijging, komen de bewoners er bekaaid vanaf. Want de kring van potentiële kopers voor hun woning beperkt zich uiteraard tot diegenen die minder verdienen dan €32,000.

Het plan lijkt de daarmee de belangrijke voordelen van eigen woningbezit weg te nemen en er de nadelen van een uitkering voor in de plaats te brengen. Het is de vraag of je daarmee niet meer problemen creëert dan je oplost.

Spaanse immigranten

Voor de VVD is een generaal pardon voor 26.000 asielzoekers een breekpunt, zo laat minister Verdonk weten. Daarbij wijst de partij voortdurend op wat er in Spanje gebeurde: “daar zijn 600.000 illegalen gelegaliseerd. Niet voor niets gaan alle mensen daar naartoe.”

Waar heeft dat toe geleid, economisch gezien, die enorme toestroom van migranten in Spanje? Spanje geldt inmiddels als Europees succesverhaal, met een economische groei van 3.4%, ruim twee keer zoveel als het Europees gemiddelde. Hoe dat komt? Volgens een rapport dat vandaag verscheen (maar nog niet werd opgemerkt door de Nederlandse media) is de helft van de groei toe te schrijven aan immigranten. Precies het verschil tussen het groeicijfer van Spanje en dat van de rest van de EU. Toch grappig.

Luddisme!

De geschiedenis herhaalt zich, razendsnel, in de wereld van on-line spelen zoals second life. Inmiddels zijn we ongeveer aangekomen in de industriële revolutie, te oordelen aan het verschijnen van de eerste Luddisten.

In onze eigen wereld zien we de Luddisten aan het begin van de 19e eeuw in Engeland. Het zijn textielarbeiders wiens werk overgenomen dreigt te worden door een nieuwe uitvinding, het mechanische weefgetouw. Als protest tegen de technologische vooruitgang worden enkele weefgetouwen vernield en, uiteraard, aangedrongen op een verbod. De autoriteiten gaan niet akkoord, hetzij vanwege diep economisch inzicht, hetzij omdat de kapitaalbezitters destijds de baas waren. Hoe dan ook, er wordt een aantal Luddisten opgeknoopt en dat was dat.

Hoe anders is de virtuele wereld. Zoals misschien bekend wordt er heel wat afgeploeterd on line om de speelomgeving zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Economieën ontstaan (en economen) rondom de productie van gewilde items. Die productie vindt plaats door urenlang saaie handelingen te verrichten (of te laten verrichten) achter een toetsenbord en dus is er een levendige handel in het eindproduct.

Totdat een nieuwe techniek de saaie handelingen overbodig maakt. Een slimme programmeur bedacht onlangs een programmaatje dat eindproducten eindeloos kan kopiëren, waarmee de noeste arbeid van tal van mensen overbodig dreigde te worden. Vooruitgang? Niet voor de bezittende klasse, die dure dollars had betaald voor (voorheen) schaarse goederen. En dus volgde een demonstratie en, welja, een verbod.

Het verschil is duidelijk: de autoriteiten van de on line wereld hebben helemaal geen belang bij het opheffen van schaarste. Als iedereen alles had (in een virtuele wereld geen enkel probleem) zou het spelen snel saai worden. En dat is slecht voor de omzet. [meer hier] [nog meer]

Woningloterij

Er zijn nogal wat verstoringen op de Nederlandse woningmarkt. Er worden nogal wat plannen gelanceerd om die verstoringen op te lossen. Menig plan is niet zo’n heel goed idee en leidt alleen maar tot meer verstoringen (zoals deze of deze). Maar bij de meeste goedbedoelde plannen snap je op z’n minst nog waar de denkfout zit. Waar het mis gaat. Maar nu begrijp ik het niet meer. Ik heb mijn best gedaan. Heus. De Amsterdamse woningbouwverenigingen hebben een plan gelanceerd om de doorstroming op de Amsterdamse woningmarkt te stimuleren. Hoe? Door woningen te verloten in plaats van ze aan te bieden aan de langstwachtende. Hu!? Tja, ik zag het verband ook niet. Zelfs niet het vermeende verband. Ik begrijp het gewoon niet.

Over verloten zegt Ruud de Kort van woningcorporatie Ymere: ‘Dat zou eerlijker zijn. Nu gaan alle woningen naar degene die het langst wacht.’ Tja, dat is natuurlijk niet eerlijk, dat iedereen op zijn beurt moet wachten (misschien moet ik dat argument ook eens gebruiken als ik straks in de kantine weer achteraan sluit, maar dit terzijde). En Maaike Alles van Woongroep Holland zegt: ‘De bedoeling van het project is dat er meer mensen op de plek wonen waar ze willen wonen.’ Ja maar. Iedereen op de wachtlijst wil toch ook op die plek wonen waarvoor ze op de wachtlijst staan!? Wat win je dan met loten?

Er zit vast een hele goede bedoeling achter, maar ik begrijp het nog steeds niet. Blijkbaar zie ik iets over het hoofd. Help!

Kijktip

Gisteravond bij Zembla en nu nog te zien bij uitzendinggemist: De bouwfraudezaak, vijf jaar na dato. De belangrijkste conclusies zijn als volgt. Zeer ruwe schatting van het totale voordeel dat de bouwbedrijven hebben behaald van hun kartel: zo’n 20 miljard euro. Totaal aan opgelegde boetes en schadevergoedingen: 400 miljoen euro. Aantal klokkenluiders dat blijvend nadelige schade heeft ondervonden van de zaak: 3. Aantal topmannen dat blijvend nadelige schade heeft ondervonden van de zaak: 0. Een kartel loont!

(Dank aan Linda en Bastiaan).