Categorie: Gezondheid

De tanden erin

Die orthodontisten toch. Ze hadden toch al de naam de zakkenvullers van zorgend NL te zijn en nu dit weer. De vraag is of het verstandig was tarieven vrij te geven voor een sector waar consumentensoevereiniteit nog zo zwak ontwikkeld is. Zie ook hier. 

Even een NZA rapportje erbij pakken dan maar. Dit rapport (niet door het grootste schrijftalent van de NZa geschreven trouwens, lees de conclusies maar eens) probeert aan te tonen dat de tariefdaling die de NZa in 2011 heeft afgedwongen niet leidt tot toegangsproblemen. Nee dat had ook niemand verwacht natuurlijk.

Een ander NZa onderzoek kijkt hoe consumenten omgaan met mondzorg. Wat blijkt: 1) Het al dan niet transparant zijn van de mondzorg kan consumenten weinig schelen; 2) consumenten switchen alleen als ze verhuizen; 3) de meeste (76%) consumenten zijn niet op de hoogte van het bestaan van een tarievenlijst; .4) meer dan de helft van de consumenten weet niet dat de tarievenlijst fungeert als maximumprijs; 5) 87% van de respondenten is geheel of gedeeltelijk verzekerd voor mondzorg (de meest bizarre statistiek, omdat dit een van de meest nutteloze verzekeringen is) .

Een ideaal moment dus om tarieven vrij te geven. Toch is dit te kort door de bocht. Het is denkbaar dat VWS en NZa anticiperen op een situatie waarin minder mensen verzekerd zijn en zich meer gaan aantrekken van prijs — en kwaliteitsverschillen. De kamerbrief lijkt dit te impliceren.

Evenwel heeft de minister een perversiteit ingebouwd. Ze zegt namelijk

Tegelijkertijd heb ik mij helder uitgesproken over de grenzen van het experiment, namelijk daar waar zich onaanvaardbare prijsstijgingen voordoen ?¦Ik heb u gemeld dat indien deze grenzen worden overschreden, ik niet zal twijfelen om het experiment voortijdig te beëindigen.”

Stel ik ben orthodontist en ik heb een hekel aan vrije tarieven. Hup omhoog met die boel en na een paar maandjes is het weer over. Zucht.

Met geloofwaardige sancties bij onuitlegbare prijsstijgingen in plaats van de handdoek gooien zou het vrijgeven op lange termijn wel gunstig kunnen zijn voor de dienstverlening. En hoef ik niet meer verbaasd te kijken als ik 78 euri moet aftikken omdat de assistent van de orthodontist vier en halve seconde in het gebit van mijn dochter gekoekeloerd heeft.

Vuurwerkaccijns

Het jaar loopt op zijn einde op de gebruikelijke wijze: terugblikken, gedoe met vuilnisbakken, geknal in de straat en de jaarlijkse ingezonden brief van een oogarts. Die gaat vandaag weer flink los:

In Nederland krijgen we het voor elkaar om door privé-pretvuurwerk in twee jaarwisselingen meer oogletsels te veroorzaken dan alle 512 oogtrauma’s opgelopen door Amerikaanse troepen gedurende vier jaar militaire vijandelijkheden in Irak. […] Als er ergens in de wereld een reisbestemming zou zijn met een zo hoog risico op letsel door explosieven als ons eigen land rond oud en nieuw, dan zou onze regering voor een dergelijk land een negatief reisadvies afkondigen.

De man wil uiteraard een verbod op het afsteken van vuurwerk. Dat gaat er niet komen, vanwege de “maatschappelijke weerstand” (zie artikel en reacties hier voor een voorbeeld, en is deze man serieus?). Er zijn nou eenmaal veel mensen die graag het risico op medische schade lopen voor hun pleziertje. Hoogstens kun je je afvragen of de externe effecten (vervuiling, zorgkosten, lawaai) niet wat groot zijn.

Wie er even over nadenkt ziet de overduidelijke parallel tussen vuurwerk en dat andere volksvermaak: de sigaret. Slecht voor de gezondheid, ook voor die van anderen, vervuilend, verslavend, geliefd en gehaat. En niet verboden; de negatieve effecten van het roken worden alleen beperkt door een Pigou-belasting, de accijns op tabak. Een forse heffing die de externe effecten beprijst, de overheid veel geld oplevert en de welvaart verhoogt.

Nou ben ik geen expert, maar vijf minuten googelen (naar hier en hier) geven aan dat er in Nederland slechts BTW op vuurwerk wordt geheven, maar geen accijns. Dat lijkt me een mooie inkopper voor de volgende begroting: er is geen reden waarom vuurwerk (omzet 2010: 65 miljoen) niet minstens onder hetzelfde tarief als tabak (accijns: zo’n 50%) zou moeten vallen. Zowel direct als via de bespaarde zorgkosten zou dat miljoenen opleveren.

Zorgkosten

Wie op een willekeurige dag de krant openslaat loopt grote kans te lezen over tegenvallers in de zorgkosten. Het is zo’n onderwerp dat altijd actueel is, en door jaren van tegenvallers belopen de kosten van de zorg in Nederland inmiddels tegen de 10% van het BBP. Het CPB raamt een verdere stijging van dit aandeel: de kosten lopen sowieso op met het tempo van de groei, met dank aan meneer Baumol, maar daar bovenop komt een vergrijzingseffect van zo’n 1% per jaar. Oudere mensen gebruiken meer, langdurige, zorg en daar zijn er steeds meer van.

De verantwoordelijke minister, die nu regelmatig bij collega’s om extra geld moet vragen, is het zat en heeft de SER om advies gevraagd. Grote kans dat er dus al over een paar jaar actie wordt ondernomen! Eén van de wensen van de minister is om te kijken naar de mogelijkheid om inkomen en vermogen van ouderen in de oplossing te betrekken. Dat is een logische gedachte, maar waarschijnlijk geen goed idee.

Lees verder “Zorgkosten”

Peukenprijs

Op zonnige dagen lunch ik soms met mede-economen op een bankje buiten. Het komt regelmatig voor dat de methadonbus recht voor onze neus parkeert. Wie verslaafd is mag er een opwekkend middel komen halen, op kosten van de belastingbetaler. Twee beveiligers controleren bij de deur, en wij mogen er niet in. Dit heeft een zweem van onrecht, maar welke goed doorvoede econoom durft dat te zeggen tegen de schichtige verslaafde die naar binnen glipt? De methadon wordt in de bus geconsumeerd, want anders zou de klant het kunnen verpatsen aan iemand zonder pasje.

Ik moest aan die situatie denken naar aanleiding van het bericht dat de tabaksprijs eigenlijk verdubbeld zou moeten worden. Dat moet om te zorgen dat jonge mensen niet met roken beginnen, want bij ouderen haalt het niets uit (zie eerdere berichten). Mooi doel, maar deze accijns werkt voor de volwassenen roker regressief en leidt er waarschijnlijk toe dat er nog minder geld overblijft voor verse groente. Of het goed is voor de gezondheid is maar zeer de vraag.

De oplossing is om beide groepen te scheiden. Geen tabak onder de 18, of meer radicaal, de tabaksbus. Wie aantoonbaar verslaafd is mag naar binnen voor een goedkope peuk. Wel binnen oproken natuurlijk want anders wordt de handel buiten doorverkocht. Want dat is natuurlijk de pest van zo’n simpele accijnsverhoging: de substitutie neemt alleen maar toe. Goedkope sigaretten uit het buitenland, al dan niet hier naartoe gesmokkeld, en substitutie over de tijd. Wie leest over zo’n grote aanstaande prijsverhoging kan het beste stevig doorroken nu het nog kan.

Alles te koop!?

Een paar jaar geleden hadden we het regelmatig over de verhandelbaarheid van lichaamsdelen en in hoeverre dat gewenst is (zie bijvoorbeeld dit bericht). Die discussie laait nu weer op, met het verschijnen van het boek Nier te koop – Baarmoeder te huur van het Rathenau Instituut dat gisteren verscheen. In de Volkskrant van gisteren zeggen de auteurs intrigerende dingen:

Uit het boek blijkt dat mensen in toenemende mate naar het buitenland reizen om daar alsnog een nier te kopen of een draagmoeder te huren. Voor nieren worden ‘reispakketten’ betaald van 45 duizend tot 100 duizend euro, soms vergoed door de verzekering. [?¦] Het is daarom achterhaald om in Nederland zo strikt vast te blijven houden aan altruïsme, stellen de onderzoekers [?¦] ‘Je kunt wel volhouden dat je in Nederland geen vergoeding mag vragen voor een nier, maar waar blijf je met die ethiek als er mensen doodgaan op de wachtlijst?’, stelt Steegers. 

In Nederland is volgens het boek sprake van een dubbele moraal: hoewel donoren geen geld mogen verdienen met lichaamsmateriaal, mogen derden dat wel. ‘Daar zit een rare twist in’, zegt Geesink.  Donoren geven  bijvoorbeeld gratis bloed, terwijl bloedbank Sanquin via zijn commerciële tak bloedplasmaproducten tegen marktprijzen verkoopt.

[dank aan Remco]

Maximaal nut

Hoe kan een mens het beste leven? Als ik als econoom advies zou moeten geven dan zou het ongeveer het volgende zijn:

Zoek datgene waarin je de grootste talenten hebt, relatief ten opzichte van je landgenoten. Concentreer je uitsluitend op dat gebied en word er zo goed mogelijk in. Maak er je beroep van en verdien geld, waarmee je alle dingen koopt die je zelf niet kunt maken.

Kwestie van comparatief voordeel. Als iedereen op deze manier leeft produceren we met z’n allen maximaal en is iedereen goed af. Maar nu het vreemde: ik leef zelf helemaal niet op deze manier. Uiteraard ben ik erg goed in mijn werk, maar ik geen monomaan. Vaak zet ik de PC uit om iets anders te doen, terwijl ik ook best nog een paper had kunnen schrijven.

Goed, ik consumeer vrije tijd. Dat was te verwachten. Maar zelfs dan: ik sport, verdiep me in bijzaken, praat urenlang met de buren. Allemaal betrekkelijk laag-productieve vormen van entertainment. Wat is er aan de hand?
Lees verder “Maximaal nut”

Endogeen gedrag en HIV besmetting

Slecht nieuws: het aantal homo’s dat besmet is met het HIV-virus is sterk gestegen, tot een aantal dat hoger ligt dan ooit. Frank de Wolf, directeur van de Stichting HIV Monitoring geeft een verklaring:

Eén is dat de totale groep groter wordt omdat mensen met hiv dankzij medicijnen langer leven dan vroeger. Daarnaast is er een groep [?¦] die besmet zijn maar dat niet weten. Zij houden de epidemie op gang.

Maar dat verklaart alleen waarom het aantal geinfecteerden zo hoog is, niet waarom het aantal nieuwe gevallen zo sterk stijgt. Volgens recent Amerikaans onderzoek, gepubliceerd in het gerenommeerde QJE (eerder) ligt het, althans in de VS, dan ook net iets anders. Ten eerste blijven door goede medicijnen geinfecteerden inderdaad langer in leven, maar dat betekent ook dat ze bij gelijke seksuele activiteit meer mensen besmetten. Ten tweede zijn mensen, juist doordat HIV geen dodelijke ziekte meer is, eerder bereid om onveilige seks te hebben (in het onderzoek twee keer zo vaak). De combinatie van die twee factoren leidt er uiteindelijk toe dat ongeinfecteerden ironisch genoeg slechter af zijn door de betere medicijnen.

Premiejager voor de verzekering

Even met het ziekenhuis gebeld over de rekening die ze mij gestuurd hadden. Door een fout was er een veel te hoog bedrag gerekend voor het dichtmaken van mijn duim (na een incident in de keuken waar ik het liever niet over heb).

Waarom troost ik mij deze moeite? Omdat ik bij mijn verzekering het grootst mogelijke eigen risico heb aangekruist, en alle kosten voor mijn eigen rekening zijn. Als gezonde man van 38 kijk ik wel uit om in de pool van veelgebruikers van zorg terecht te komen en verzeker me alleen tegen echte rampen (voor zover dat mag, zie eerder hier).

Veel Nederlanders zijn in de omstandigheid dat (na het verplichte eigen risico) hun rekeningen geheel vergoed worden door de verzekeraar. In dat geval loont het uitpluizen van behandelcodes  en hangen in een telefoonmenu natuurlijk niet de moeite. In Amerika gebruiken ze daarom copayments, een verplichte eigen bijdrage aan behandelingen die verder vergoed worden. Zo hebben patiënten de prikkel om een beetje op te letten (en om niet altijd naar de dokter te gaan; of dat laatste is optimaal is, is trouwens niet duidelijk).

Niet dat zoiets nou meteen ook bij ons moet, maar verzekeraars zijn er wel bij gebaat dat de verzekerde zijn hoofd er een beetje bijhoudt als de rekening voorbij komt. Die weet immers veel beter wat er allemaal aan hem gebeurd is en kan kosten besparen door fouten in de rekening te melden. Maatschappijen zouden eigenlijk een percentage van die bespaarde kosten moeten uitbetalen aan de oplettende verzekerde.

Grazen

Veel Nederlanders eten niet meer drie keer per dag, maar grazen gedurende het werk hun calorieën bij elkaar.

Een opvallend resultaat is dat het middagmaal er bij mannen met 25 procent vaker inschiet dan bij vrouwen, van wie 19 procent de lunch wel eens overslaat. Als mogelijke oorzaak wordt de zorgsector genoemd, waar meer vrouwen werken. Deze sector houdt er relatief gezonde lunchgewoonten op na.

Ik ken nog wel een andere mogelijke verklaring. In dit recente onderzoek bekijkt Daniel Hamermesh [eerder] de relatie tussen de keuze om te grazen in plaats van te lunchen, en het uurloon van de eter. Het blijkt dat een hoger loon leidt tot minder reguliere maaltijden, een uitkomst die prima valt te begrijpen in het licht van de opportunity cost van een lange lunch. De gemiddeld hogere uurlonen van mannen ten opzichte van vrouwen zouden dus het lunchgedrag kunnen verklaren.

Wie tijd heeft mag kijken of het kwantitatief klopt; ik ga nu lunchen.

Nierwaarde

De Volkskrant meldt vorige week

Een man in New York eist 1,5 miljoen dollar (1,1 miljoen euro) van zijn ex-vrouw omdat zij tijdens hun huwelijk een nier van hem kreeg. Betaalt ze niet, dan wil hij zijn nier terug. Dat melden Amerikaanse media. De 49-jarige arts stond in 2001 zijn nier af aan zijn zieke vrouw. Vier jaar later besloot zij bij hem weg te gaan. Hij eist 1,5 miljoen dollar omdat dit de marktwaarde van een nier zou zijn.

Wat een afzetter. Man in kwestie is duidelijk geen vaste lezer, anders had hij geweten dat zo’n nier toch zeker niet meer dan 10.000 euro hoeft te kosten.