Vakantiegeld

Waar ik mijn vakantiegeld aan uitgeef? Geen idee. Het komt met alle andere bedragen op mijn rekening terecht en ik kijk alleen naar het totaal. Niet typisch, want de meeste mensen weten precies waar hun vakantiegeld naartoe gaat, blijkens dit onderzoek. Sommigen hebben er zelfs een bepaalde bestemming voor, in veel gevallen daadwerkelijk een vakantie.

Misschien klopt het onderzoek, misschien niet. De relevante vraag is of mensen meer aan vakanties besteden als het bedrag aan vakantiegeld toeneemt. Wie extra vakantiegeld ziet als een gewone loonstijging zal misschien een klein gedeelte aan vakanties uitgeven, maar zo werkt het niet bij iedereen. De Tilburgse econoom Peter Kooreman liet ooit zien [pdf] dat een verhoging van de kinderbijslag een ander effect heeft dan een gelijke verhoging van het overige inkomen: de extra kinderbijslag wordt eerder besteed aan zaken als kinderkleren. Zoiets zou ook voor vakantiegeld kunnen gelden.

Voor mensen zoals ik is vakantiegeld alleen maar lastig (zie eerder). De werkgever houdt loon achter, betaalt daarover geen rente, en komt er gemiddeld zes maanden later alsnog mee op de proppen. Het is echter populair, misschien wel omdat mensen zichzelf niet vertrouwen met het kapitaal. Als de vakantie geboekt moet worden, is het geld alweer uitgegeven. In die zin is het vergelijkbaar met Amerikaanse kerstmis-clubs, die je geld bewaren totdat het tijd is voor kadootjes. De vraag is of dit tegen-jezelf-beschermen motief nog werkt. Tegenwoordig is een lege bankrekening geen belemmering meer om toch geld uit te geven, en de schuldeiser komt het geld gewoon in mei halen.

Om het vakantiegeld heen werken

U heeft een maandelijks inkomen en maandelijkse uitgaven. Stel dat beiden verplicht elke maand gelijk zouden moeten zijn. Dat is helemaal niet handig, want uitgaven zijn onzeker en variëren over het jaar. In dat geval is het fijn om het inkomen zo te verdelen dat het hoger is in voorspelbaar dure maanden.

Zoiets moet de gedachtengang achter de instelling het vakantiegeld zijn geweest. Door in mei, precies als de zomervakantie moet worden geboekt, een groter gedeelte van het jaarsalaris uit te betalen kan de cash flow van de burger optimaal worden beheerd.

Helaas is de veronderstelling niet waar. Bij onbalans tussen inkomsten en uitgaven kunt u sparen dan wel lenen. En met de voorspelbaarheid van de grote vakantieuitgave valt het ook wel mee: veel mensen gaan niet op vakantie, of buiten de zomer. Wat gebeurt er dan met het vakantiegeld? Dat komt als onverwachte meevaller in de pot vermogen. Inmiddels gebruikt meer dan de helft van de ontvangers het geld om een schuld af te lossen of een spaartegoed op te bouwen. Je kunt stellen dat zoiets wordt veroorzaakt door de crisis, maar ook in goede tijden is dit gewoon verstandig budgetbeheer.

Feitelijk hebben we nu dus de situatie dat werkgevers in Nederland (verplicht) moeite doen om het inkomen in niet gelijkmatige porties over het jaar te verdelen en de werknemers die horten en stoten weer gladstrijken met behulp van de bank. Dat moet slimmer kunnen, zou je zeggen, maar onderschat niet de kracht van de gewoonte. Want vakantiegeld “is ingeburgerd en mensen ervaren het als prettig” en dus wil 87% het behouden.