Maand: april 2012

Clark medaille

De jaarlijkse prijs voor de beste, jonge, in Amerika werkzame, econoom (de eerste kwalificatie maakt de overige twee een stuk waarschijnlijker) is zojuist weer uitgereikt. Winnares is dit jaar Amy Finkelstein, werkzaam in de  gezondheidseconomie en met een lijst publicaties over het effect van (zorg-) verzekeringen.

Hier [pdf] staat een beschrijving van haar belangrijkste onderzoek. Finkelstein is de derde vrouw die de medaille mag ontvangen. Dat is opmerkelijk: de eerste vrouwelijke winnaar zagen we pas in 2007.

Eerdere winnaars op deze site: 2007, 2009, 2010, 2011.

De eco.nomie.nl Politieke Aandelenmarkt 2012!

Er komen nieuwe verkiezingen aan. Hoogste tijd dus voor een nieuwe politieke aandelenmarkt. Trouwe lezertjes weten het al: met de politieke aandelenmarkt proberen we net als twee jaar geleden de uitslag van de verkiezingen te voorspellen, zoek in onze archieven voor meer info.

Iedereen mag meehandelen. Helaas gaat het niet om echt geld, maar als u doet alsof dat wel het geval is, dan is er niets aan de hand. Hier staat hoe het allemaal precies werkt. Aanmelden kan hier.

Opnieuw draaien we de markt op Inkling, maar er zijn een aantal duidelijke verbeteringen ten opzichte van de vorige keer. We gaan nu percentages in plaats van zetels voorspellen. Dat biedt namelijk de mogelijkheid dat er automatisch gearbitreerd wordt, en alle koersen altijd optellen tot 100%. Ook is het niet langer het geval dat de aankoop van een aandeel automatisch leidt tot een vaste stijging van dat aandeel, iets wat de vorige keer wel het geval was.

Nog een aantal spelregels: alleen nieuwe aanmeldingen bij Inkling mogen meedoen. Heeft u al een account bij Inkling, verwijder die dan eerst, of meld u aan met een ander email-adres. Op die manier start iedereen gelijk, met 5000 euro (een aantal handelaren van twee jaar geleden heeft op Inkling al een kapitaal van enkele miljoenen vergaard. Dat zou de markt in potentie te veel verstoren).

Het plan is om dit jaar prijzen uit te delen, maar daarvoor zoeken we nog sponsors. Sowieso zullen die prijzen dan gaan naar willekeurige deelnemers, niet automatisch naar degenen die het het beste hebben gedaan. Dit om speculatie tegen te gaan. Uiteraard houden we u regelmatig op de hoogte over de ontwikkelingen op de markt.

Meld u dus nu aan! En fijne handel!

Een week

Correct of niet, te grote tekorten van Europese overheden worden alom gezien als aanjager van de huidige schuldencrisis. Eerder dit jaar tekenden de (meeste) leden van de EU dan ook een verdrag dat Brussel aanzienlijke macht geeft om de nationale begroting bij te sturen. Nu de feiten op dit moment.

Kunnen we op clementie of uitstel rekenen? Waarschijnlijk niet. Het begrotingspact werkt alleen als het serieus wordt genomen. Spanje moet in 2013 gewoon 3% draaien, en daar is toch echt wel wat meer aan de hand. Als we niet voldoen aan de eis kan er een boete volgen, en wie weet wat nog meer.

Met weekenden en koninginnedag geeft ons dat precies de aanstaande week om met een oplossing te komen. Vijf dagen. 120 uur. De grootste oppositiepartij vindt het nog niet zo nodig om het tekort terug te brengen.  Ter info: de boete bedraagt 1,2 mrd. euro.

Gouden Ballen en Side Payments

TV spelletjes zijn een ideale speeltuin voor speltheoretici. Sommige mensen weten er zelfs wetenschappelijke publikaties uit te peuren.

Een van die spelletjes is het Britse Golden Balls. In de finale spelen de deelnemers in essentie een gevangenendilemma voor heel veel geld. Eerder lieten we al deze video uit dat programma zien.

Maar het kan nog mooier. De manier waarop deze man het spelletje speelt is ronduit geniaal. De volle zes minuten meer dan waard. (via)

Apple en het e-bookkartel

Vorige week startte de Amerikaanse overheid een zaak [pdf] tegen Apple en een aantal uitgevers wegens het vormen van een kartel op de markt voor e-books. Dat belooft een langdurige zaak te worden die veel economische tongen los gaat maken.

Wat is er aan de hand? De markt voor e-books in de VS werd gedomineerd door Amazon en zijn Kindle e-reader. Effectief koopt Amazon e-books in bij de uitgever en verkoopt ze door aan de consument, een model dat in de literatuur bekent staat als wholesale pricing.

Toen Amazon er een gewoonte van maakt e-books voor slechts 9.99 dollar van de hand te doen waren uitgevers daar niet blij mee. Apple bood aan om ook e-books via Apple apparaten aan te bieden, maar dan via het agency model. In zo’n model bepaalt de uitgever de prijs die de consument betaalt, en krijgt de distributeur, Apple, een vast percentage, in dit geval 30%. Dat riekt naar verticale prijsbinding, in de VS niet per se illegaal.

Maar Apple wilde ook de zekerheid dat boeken die via Apple worden aangeboden kunnen concurreren met die bij Amazon. In het contract werd daarom een "most favored nation" clausule bedongen: als via een andere distributeur (lees: Amazon) hetzelfde boek goedkoper wordt aangeboden, verplicht de uitgever zich er toe dat boek ook voor diezelfde prijs via Apple aan te bieden. Het effect ligt voor de hand: niet dat alle boeken bij Apple even goedkoop worden als bij Amazon, maar juist dat alle boeken bij Amazon even duur worden als bij Apple. En dat is volgens de Amerikaanse overheid precies wat er gebeurde. Op deze manier worden prijzen van e-books kunstmatig hoog gehouden.

Het feit dat alle uitgevers die afspraak samen met Apple maken duidt bovendien op verboden horizontale afspraken: misschien niet direct prijsafspraken, maar dan toch op z’n minst afspraken over hoe de prijs wordt gezet.

Er zijn nog veel meer aspecten die in deze zaak een rol spelen: ten eerste de concurrentie tussen het Amazon-platform Kindle, en het Apple platform iPad. Een typisch gevalletje van tweezijdige markten dus. Ten tweede dat Amazon op de markt voor e-books min of meer monopolist was, en Apple dat monopolie juist probeerde te doorbreken. Ten derde treden uitgevers ook alleen maar op als agent van auteurs, hier een mening van een van hen. Tenslotte heeft ook de EU een onderzoek aangekondigd, al zijn details daarvan nog niet bekend. Uiteraard geldt in de EU de dominantie van Amazon niet.

Hoe dan ook, een en ander wordt ongetwijfeld vervolgd. Meer achtergrond en commentaar hier, hier, hier en hier, veelal sceptisch. Hier staat een modelletje dat laat zien dat agency pricing niet noodzakelijk slechter is dan wholesale pricing. Dit artikel [pdf] geeft ook een aardige achtergrond.

Kruispost van economie.nl

Dreigen is genoeg

De hypotheekschuld van Nederlandse huishoudens is groter dan ons BBP en dat is een risico voor ‘s lands financiële systeem. Vanaf 1 augustus vorig jaar zijn er daarom nieuwe regels die excessen moeten voorkomen.

Tot zover het officiële beleid. Maar minstens zo effectief was het schaduwbeleid om een jaar of twee geleden grote onzekerheid op de woningmarkt te introduceren. Al dan niet met opzet kwam bij Nederlanders het idee tot leven dat de subsidie op het betalen van hypotheekrente in de toekomst omlaag zal gaan. De gevolgen zijn niet mals: de huizenmarkt is in mineur geraakt, transacties nemen af en de hypotheekschuld is de afgelopen twee jaar slechts marginaal gestegen, en als percentage van het BBP gedaald.

Als rem om de hypotheekschuld werkt het gevoerde beleid van twijfel rondom de renteaftrek dus goed. Het is bovendien politiek makkelijk uitvoerbaar: er hoeft immers niets daadwerkelijk te veranderen. Als het aannemelijk is dat er in de toekomst iets zal gebeuren, is dat voldoende. Deze vaststelling is in ieder geval een opsteker voor iedere docent macro-economie die de komende maanden Ricardiaanse equivalentie op het programma heeft staan. Maar gegeven de geringe politieke kosten zou er misschien meer gebruik van het instrument moeten worden gemaakt. De suggestie van toekomstige veranderingen in de regels is makkelijk te doen.

Een praktisch, niet-fiscaal, voorbeeld is de hopeloze situatie rondom orgaandonatie. Hoewel de meeste mensen wel een orgaan willen ontvangen lukt het niet om er voldoende als donor in te schrijven. Er is geen kamermeerderheid te vinden voor een systeem van voor-wat-hoort-wat. Hier kan een slimme minister met twijfel een hoop bereiken. Door te suggereren dat we in de toekomst alleen uit kunnen met een systeem waarin donoren meer rechten hebben,  kan het effect van zo’n systeem al worden bereikt zonder dat er daadwerkelijk iets hoeft te veranderen. Het kan daarbij handig zijn om het voorbeeld van Israel te noemen, waar de tijd dat iemand al donor is een belangrijke rol speelt.

Wie weet. Dat het kabinet het principe van dreigen redelijk onder de knie heeft blijkt verder uit de aangekondigde verhoging van de overdrachtsbelasting per 1 juli. Huizenkopers geloven het. Uiteindelijk is de burger natuurlijk niet gek, wat het effect van de dreiging vermindert als er nooit iets écht gebeurt. Maar af en toe doorpakken is een principe dat iedere ouder kent en waar in de praktijk goed mee te leven valt. Benieuwd hoe het met de overdrachtsbelasting uitvalt.

Kruispost van economie.nl

Haast en de overdrachtbelasting

Per 1 juli gaat het tarief van de belasting op de koop van een huis weer omhoog, zo stelt de belastingdienst. Wij denken van niet, maar helemaal uitsluiten kunnen we het ook niet. De makelaars, verenigd in de NVM, worden al nerveus:

De NVM roept het kabinet en gedoogpartner PVV op snel duidelijkheid te geven over met name de overdrachtsbelasting. Die is tijdelijk verlaagd, en dat heeft de markt geholpen, maar de maatregel loopt op 1 juli af tenzij het kabinet tot verlenging besluit. Dat remt kopers af, stelt de vereniging.

Nou staat de NVM toch al niet bekend om zijn geweldige economische analyse, maar zo achterstevoren zie je ze zelden. Als de aanstaande verhoging van de belasting iets zou moeten doen, dan is het wel het aanmoedigen van de koop zolang die nog onder het oude tarief valt. De eerste koper die zich af laat remmen om te zien of de belasting echt wel omhoog gaat moet ik nog tegen komen.

Het ligt natuurlijk voor de hand dat de NVM liever een lage belasting heeft, maar nu al vragen om uitstel werkt juist tegen de belangen van de makelaars in. Als de regering verstandig is, maakt ze de pas op 1 juli bekend of er verlenging van het huidige tarief komt.

Leegstaande hersenruimte

De vooruitgang in de economie moet je natuurlijk niet onderschatten, maar die hersenonderzoekers schieten ook behoorlijk op. Door de inzet van genetisch veranderde cellen die reageren op licht, toonden biologen van MIT onlangs aan dat iedere herinnering vastligt in één bepaald groepje hersencellen. Ongeveer net als in deze computer kun je dus precies aanwijzen waar ieder stukje kennis zit, en omgekeerd torst u in uw hoofd cellen mee die niets anders doen dan het verschil tussen volle en halfvolle melk onthouden. Een prachtig inzicht.

Dit werpt een wat opmerkelijk licht op de vraag wie er eigenlijk de eigenaar is van de diverse onderdelen van mijn brein. Ergens in mijn hoofd zit een clubje cellen dat niets anders doet dan onthouden dat Philips scheerapparaten maakt, en Apple computers. Die kennis is niet van mij – het is strikt verboden om er iets mee te doen, behalve als passieve raadgever bij het winkelen. Van de cellen die niets anders doen dan merken onthouden kun je je afvragen of ze eigenlijk wel van jezelf zijn.

Maar goed, in veel gevallen is er sprake van een billijke transactie. In ruil voor een gesponsord blad of tv-programma geef ik stukjes van mijn geheugen op aan de bedrijven achter deze producten. Het zou alleen mooi zijn als ze na afloop hun rommel op konden ruimen. Want ergens in mijn hoofd zit nog steeds dat stukje brein dat uitsluitend dient om de Raider in het schap te herkennen, of het logo van Dutchtone. Aan de hoeveelheid cellen die de jingle van Caraco ijs in beslag neemt denk ik liever niet. Het is leegstaande hersenruimte, waarvan de eigenaar lang geleden de moed heeft opgegeven en waar zich nooit een nieuwe huurder voor zal melden. En de leegstand loopt op: binnenkort is ook het stukje dat de Friesland Bank herkent overbodig.

Hoewel, het kan verkeren. Ergens achterin mijn schedel lichtte onlangs een lang slapend groepje hersencellen op, dankzij de slimme manager die bedacht dat hij een oud merk misschien wel weer opnieuw kon gebruiken. Als zoiets werkt (en ik kan melden dat de omliggende jeugdherinneringen mij vrolijk stemden!) zit er misschien nog muziek in de vakante ruimte in mijn bovenkamer. Wellicht komen ook andere eigenaren hun bezit opeisen. Ik wacht gespannen af.

Kruispost van economie.nl

Nieuwe concurrent

Vanaf heden is Nederland een nieuw economenweblog rijker. Een “collectief van topeconomen,” aldus het persbericht, slaat de handen ineen en gaat bloggen op domeinnaam http://www.economie.nl. Inderdaad. Geen punt. Nu maar hopen dat dat niet al te veel verwarring oplevert.

Dan nog iets. Onder het motto “if you can’t beat them, join them” doen ook uw eigen trouwe bloggers mee. Op de andere deelnemers is de kwalificatie topeconoom wel degelijk van toepassing: Eric Bartelsman, Arnoud Boot, Lex Hoogduin, Bas Jacobs en Sweder van Wijnbergen. Iniatiefnemers Sandra Phlippen (hoofdredacteur ESB) en Marcel Canoy (hoofdeconoom Ecorys) bloggen mee.

Oplettende lezertjes weten nog dat Marcel Canoy een paar weken geleden een bericht schreef over de vraag wat te doen met de domeinnaam economie.nl. Dat was geen toeval.

De trouwe lezer die zich beperkt tot eco.nomie.nl (met punt) hoeft niets te missen. Alles van onze hand wat op de nieuwe site verschijnt, zal ook hier te lezen zijn. En meer. Andersom zal niet alles wat wij hier spuien terug te vinden zijn bij economie.nl

Blog!?

Stel, je bent econoom en wordt uitgenodigd om mee te doen aan een economenweblog. Wat doe je dan? Lijkt me duidelijk. Kosten en baten afwegen. Het mag dan leuk zijn, maar carrieretechnisch is dat niet noodzakelijk een heel sterk argument. Als modern econoom wordt je vooral afgerekend op publicaties in internationale toptijdschriften en Nederlandstalige weblogs zijn daar duidelijk geen onderdeel van. Anderzijds: economen van de Wereldbank hebben er onderzoek naar gedaan en concludeerden

[E]vidence is thus consistent with the view that blogging helps build prestige and recognition in the profession, with bloggers being more likely to be admired or respected than other academics of similar (or in many cases better) publication records.

Kijk, dat klinkt goed. Dat jarenlange geblog heeft dus op zijn minst prestige opgeleverd, zo schijnt. Een paar maanden geleden was ook The Economist al lyrisch over op z’n minst de Amerikaanse economenblogosfeer:

Blogs have given ideas that failed to prosper in the academic marketplace [?¦] They have also given voice to once-obscure scholars advancing bold solutions to America’s economic funk and Europe’s self-inflicted crisis.

Of de vlag er in Europa en, vooral, Nederland net zo bij hangt is natuurlijk maar de vraag. Volgens denktank Bruegel stelt het maar weinig voor, die Europese bloggers. Iedereen roept maar wat, maar niemand verwijst naar elkaar. Het wordt dus tijd daar iets aan te veranderen. En ik doe mee.

Kruispost van economie.nl