Maand: mei 2006

Onderschot

Hoera een overschot. De overheid ontvangt meer dan ze uitgeeft, en dat is mooi. Uitdelen dan maar? Nou nee, er zijn goede redenen om het omgekeerde te doen: het overschot verder op laten lopen.

Twee goede redenen: de eerste is dat onderwerp dat maar niet wil sterven, de vergrijzing. Sommige economen argumenteren dat je eigenlijk niet naar de balans van één jaar moet kijken, maar naar de totale uitstaande verplichtingen en opbrengsten. Als je de toekomstige kosten van de staat meerekent is er helemaal geen overschot en kun je maar beter beginnen met sparen; het CPB zegt dat een overschot van 3% eigenlijk gewenst is, bij ongewijzigd beleid.

De tweede reden heeft te maken met conjunctuurmanagement. Als je niets doet, stort de economie zich van euforie naar dal en weer terug: in goede tijden lopen de lonen ver op, in slechte tijden de werkloosheid. Dus moet er in goede tijden op de rem getrapt, in slechte tijden gestimuleerd worden. Dat kan op drie manieren; het traditionele instrument is het aanpassen van de rente. Omhoog als het goed gaat, omlaag als het moet. Dat kan, sinds de Euro, niet meer: de ECB kijkt naar de economie in de hele Eurozone, en het gaat op dit moment bij ons veel harder dan in Duitsland en Frankrijk. Geen nood, een tweede brenger van evenwicht is migratie: Duitsers en Fransen (of desnoods Polen) komen hier naartoe om te werken als we mankracht tekort komen. Helaas wil dat mechanisme nog niet erg op gang komen: Europeanen wonen liever thuis.

Blijft over het derde instrument: de overheidsbalans. Omdat de centrale bank niet meer meedoet moet de overheid, meer dan vroeger, het omgekeerde van de burgers doen. Dus sparen in tijden van voorspoed, spenderen in de recessie. Het laatste kan niet zonder het eerste, en dus mag het overschot nog wel een eindje oplopen.

De kans dat Oranje kampioen wordt? 5,7%.

Nog een paar weken, en het WK voetbal barst weer los. Over de kansen van het Nederlands elftal lijken de meningen nogal verdeeld. Dat is nergens voor nodig. De kans dat Nederland wereldkampioen wordt is objectief te bepalen en bedraagt momenteel 5,7%. Hoezo? Omdat financiële markten alle beschikbare informatie perfect en op een efficiënte manier aggregeren. En omdat op zo’n financiële markt het aandeel dat 1 dollar uitbetaald als Nederland wereldkampioen wordt, op dit moment voor 5,7 cent wordt verhandeld. Torenhoog favoriet is Brazilië, momenteel met een kans van 26,5% op de titel, gevolgd door Duitsland en Engeland, die allebei op 10,8% staan. De kans dat Nederland groepswinnaar wordt is 40%, tegen 41,5% voor Argentinië, 10% voor Servië-Montenegro, en 8,5% voor Ivoorkust.

Lees verder “De kans dat Oranje kampioen wordt? 5,7%.”

Pompshops

Wat heel Nederland al lang wist, is nu ook doorgedrongen tot de burelen van het AD: pompshops langs de snelweg zijn een stuk duurder dan de super op de hoek! Krijg nou wat. “Een flesje bronwater van Spa – bij de Konmar 38 cent – kost bij de Shell-stations langs snelwegen 1,50 euro.” opent de krant verontwaardigd. Tja. Dat heeft natuurlijk alles te maken met marktmacht. Wie langs de snelweg dorst krijgt, heeft nu eenmaal weinig alternatieven en dus kan de pompshop een hoge prijs vragen. Misschien dat het de krant binnenkort opvalt dat ook benzine langs de snelweg een stuk duurder is dan elders. En over een paar weken komt het het AD waarschijnlijk met het schokkende nieuws dat een pilsje in een café aanzienlijk meer kost dan een flesje bier bij de Edah.

Een en ander is gebaseerd op een onderzoek van het Wageningse onderzoeksinstituut Foodstep, zo blijkt uit een bericht van het ANP. De afsluiter van het ANP-bericht kon ik helemaal niet meer volgen:

De pompshops halen volgens de onderzoekers onvoldoende rendement, ondanks de hoge koopbereidheid van de klanten. De omzet in de winkels groeide in 2004 met maar 2 procent. ,,Pompshophouders moeten wakker worden, de kansen liggen voor het oprapen”.

Hu!? Kansen? Waar? Welke? De prijzen zijn dus nog steeds te laag, ondanks dat ze enorm hoog zijn en van pomphouders winstmaximerend bedrag mag worden verwacht? En hoezo halen de pompshops “onvoldoende rendement”!? En wat heeft dat te maken met het feit dat de omzet in 2004 met slechts 2% steeg? Zegt die stijging misschien iets over het rendement, zoals de formulering suggereert? Hellup!

Kilometerheffing wordt omzeild

Verwarrend bericht vanochtend in het AD. Volgens de krant stelt fileprofessor Piet Bovy van de TU Delft vandaag tijdens een lezing in Den Haag dat kilometer- en tolheffing massaal gaat worden omzeild. Een paar citaten:

[…] bijna niemand stapt over op de trein of bus. […] weggebruikers [zullen] in eerste instantie vooral vroeger van huis gaan om minder of geen tol te betalen. ,,Je ziet nu al dat mensen de files proberen te omzeilen door eerder van huis te gaan. Later is meestal geen optie vanwege de baas die eist dat je om een bepaalde tijd binnen bent. Dat principe zal zich met de kilometerheffing herhalen,” zegt Bovy. Volgens de filedeskundige zullen op de langere termijn mensen andere oplossingen bedenken. Zo verwacht hij dat meer mensen vier dagen zullen willen werken om zo een dag op en neer rijden en daarmee tol uit te sparen. Ook denkt hij dat meer automobilisten dichter bij hun werk zullen gaan wonen.

Ja maar. Het doel van de kilometerheffing is om het fileprobleem op te lossen. Dat mensen de heffing gaan “omzeilen” door eerder van huis te gaan, minder dagen te werken en te verhuizen, dat is dus precies de bedoeling! Want dan zijn er in de spits minder auto’s op de weg en dus minder files! En daar was het nu juist om te doen!

Het artikel suggereert dat hier een probleem wordt gesignaleerd. Het tegendeel is waar. Dit is een oplossing. Een kilometerheffing wordt omzeild en vermindert dus het fileprobleem! Elsevier begrijpt er al helemaal niets van en krijgt het voor elkaar om uit het verhaal te concluderen dat er meer files gaan komen.

Internetoplichting

De handel op internet zorgt voor een toename van het aantal oplichtingen, zo lezen wij in het AD van afgelopen zaterdag:

Bijna veertienduizend mensen zijn vorig jaar het slachtoffer geworden van oplichting. Dat is elf procent meer dan het jaar ervoor. De toename is volgens de politie vooral het gevolg van internethandel. De daders zouden via verkoopsites als Marktplaats.nl spullen aanbieden waarvoor een koper betaalt. Vervolgens wordt niets geleverd, schrijft de krant.

Het is een mysterie. Bijna de hele wereld doet zijn internethandel op eBay. Op eBay kan je je spullen via een veiling verkopen. Zo’n veiling is gebonden aan strikte regels. De eindtijd ligt vast en bieders zijn juridisch gebonden aan het bod dat ze uitbrengen. Bovendien heeft de website een slim feedback-systeem. Wie tevreden is over een handelaar geeft hem een positieve waardering, wie ontevreden is geeft een negatieve waardering. Negatieve waarderingen hebben een sterk effect op wat de verkoper in de toekomst kan verdienen, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Op eBay komen dan ook verwaarloosbaar weinig gevallen van oplichting voor. Zo weinig dat eBay iedereen die met PayPal betaalt, bereid is te verzekeren tegen oplichting.

Maar dan Nederland. Nederlanders zijn wars van strakke regels en verhandelen daarom hun waar op marktplaats.nl. Alle contacten op marktplaats zijn geheel vrijblijvend. Wie een bod uitbrengt, kan daar later altijd nog op terugkomen. Verkopers mogen zelf beslissen wanneer ze hun ‘veiling’ stopzetten. Wie opgelicht wordt, heeft geen enkele mogelijkheid om dat via de site openbaar te maken. Een verkoper die er op uit is de kluit te belazeren kan daar zonder veel problemen eindeloos mee doorgaan. Rare jongens, die Hollanders.

Koorts

Hebt u het al gehoord? Dankzij het komende WK gaan consumenten €135 miljoen extra uitgeven. Een geweldige opkikker voor de Nederlandse economie! Naar verluidt heerst er bij de ondernemers al oranjekoorts.

Mooi bericht, het zal ongetwijfeld alle journaals gaan halen. Maar wat stelt het helemaal voor? Worden we uit de malaise gesleept door de massale aanschaf van oranje hoedjes en bier? Welnee. De particuliere consumptie bedraagt dit jaar zo’n €243 miljard. Als alle oranje aankopen daar bovenop komen (en niet ten koste gaan van de reguliere consumptie) is dat een groei van maar liefst 0,056%. In druppel in een glas bier.

Is er dan helemaal geen nieuws? Ja hoor: er kwamen het afgelopen kwartaal 85.000 banen bij. Kijk, dat zet zoden aan de dijk.

Verzuimpolis tegen Oranjegriep

“Verzuimpolis tegen Oranjegriep” juichte de Telegraaf gistermorgen prominent op de voorpagina. “Werkgevers zijn niet langer de dupe van WK-griep” concludeerde de krant. Wat is hier aan de hand? Lees even mee:

“Werkgevers kunnen zich verzekeren tegen griep bij werknemers tijdens het wereldkampioenschap voetbal. De zogenoemde WK-verzuimpolis keert direct uit als een werknemer zich op een speeldag van het Nederlands elftal of de dag erna ziek meldt. Dat meldt De Telegraaf woensdag. Bij het EK voetbal in Portugal twee jaar geleden lag het ziekteverzuim op sommige speeldagen van Oranje twintig procent hoger dan normaal, meldt de krant. Tienduizenden werknemers zouden zich hebben ziek gemeld. Bedrijven kunnen er volgens initiatiefnemer Dennis Massaar van verzekeringsmaatschappij SEZ ‘op rekenen dat deze golf van WK-griep zich straks weer voordoet’. “Normaal gesproken begint een verzekeraar pas na twee weken uit te betalen. Dat eigen risico dragen wij nu.”

De conclusie van de Telegraaf is dus onzin. Verzekeringen kosten immers altijd geld. Werknemers zijn daarom nog steeds de dupe van WK-griep. Niet langer via een hoger ziekteverzuim, maar wel via hogere verzekeringspremies.

Goedbeschouwd is deze verzekering een vreemde constructie. Verzekeringen zijn levensvatbaar als er voor de verzekeringnemer sprake is van een kleine kans op een gebeurtenis met desastreuze financiële gevolgen. Omdat mensen niet houden van desastreuze gevolgen, zijn ze bereid om meer te betalen dan de verwachte schade om zich tegen die gebeurtenis in te dekken. Zo kan de verzekeraar er ook nog iets aan verdienen. Maar in dit geval is er geen sprake van een kleine kans, laat staan van desastreuze gevolgen. Zoals de verzekeraar al aangeeft kunnen bedrijven er op rekenen dat de WK-griep zich straks weer voordoet. Waarom een bedrijf dan premies zou willen betalen die hoger zijn dan de verwachte uitbetaling, blijft onduidelijk. Uiteindelijk lijkt deze verzekering dus niets meer dan een slimme reclamestunt.

Duur

“Duurste koopwoningen in Den Bosch” kopt nu.nl onder vele anderen. Waarom? Omdat uit onderzoek van website Dimo blijkt dat als je kijkt naar alle huizen die in het eerste kwartaal van dit jaar verkocht zijn, Den Bosch de gemeente is met de hoogste gemiddelde verkoopprijs. Van de 20 grootste gemeenten dan.

Onzin natuurlijk. Om twee redenen. Allereerst, met dezelfde logica kun je concluderen dat een tweeliterfles cola duurder is dan een blikje. Je betaalt er immers meer voor. Dat je aanzienlijk meer cola voor je geld krijgt, vergeten we dan even. Zo is het ook met huizen. Als je kijkt naar de gemiddelde verkoopprijs, dan worden eenkamerflatjes op zestien hoog achter op één hoop gegooid met een vrijstaande villa met drie badkamers. Dat de prijzen in Den Bosch hoger zijn dan elders zou gewoon kunnen komen omdat er in Den Bosch relatief veel villa’s staan, en relatief weinig eenkamerflatjes. Het wil niet zeggen dat een huis in Den Bosch meer waard is dan een huis met precies dezelfde kenmerken dat in Utrecht staat. Want dat is wat “duur” suggereert.

Ten tweede. Elk kwartaal wordt er maar een verwaarloosbare fractie van de totale huizenvoorraad verkocht. De gemiddelde verkoopprijs van die verwaarloosbare fractie hoeft niets te zeggen over de waarde van alle huizen die niet verkocht zijn. Misschien is er in Den Bosch net een nieuwbouwwijk opgeleverd met bovengemiddeld dure huizen. Hetzelfde probleem geldt voor de cijfers over de ontwikkelingen op de woningmarkt die de NVM regelmatig publiceert. Wie veronderstelt dat de waarde van zijn eigen huis net zo snel stijgt als de gemiddelde verkoopprijs in Nederland die de NVM publiceert, kon wel eens van een koude kermis thuis komen. Van alle huizen die worden verkocht, zullen er relatief veel nieuw zijn. En nieuwbouwwoningen zijn gemiddeld van een hogere kwaliteit dan de bestaande woningvoorraad. De waardeontwikkeling van bestaande woningen wordt daarmee overschat.

Kamernood

De meimaand is hier, de eindexamens zijn in aantocht en dat betekent maar één ding: nog even en het is weer september, de tijd voor de jaarlijkse volksdans rondom de kamernood van studenten.

Het is allemaal voorspelbaar: items op tv, handenwringende eerstejaars, wethouders met zeecontainers. En dat allemaal omdat de vraag hoger is dan het aanbod. Is er dan niets aan te doen?

Volgens mij wel, en wel door een beleidsmatige misstand af te schaffen: de verschillende studiebeurzen voor uitwonende en thuiswonende studenten. Want laten we het eens in alle redelijkheid bezien: de overheid betaalt mee aan de opleiding van studenten om twee redenen: (1) niet alle opbrengsten van de opleiding komen ten goede aan de student zelf, en dus is er een subsidie om de positieve externe effecten te internaliseren. (2) jonge mensen zijn nog wel eens krediet-beperkt (het lenen voor een opleiding bij de bank is lastig in verband met het ontbreken van onderpand) waardoor ze te weinig human capital opbouwen. Vandaar de beurs.

En dus is het volstrekte onzin dat de hoogte van de studiebeurs afhangt van het uit- of thuiswonen van de student in kwestie. De gevolgde opleiding heeft een waarde voor de overheid die niet afhangt van het type onderdak, en dus moet ook de subsidie daar niet van afhankelijk zijn. Sterker nog, de strafkorting voor thuiswonenden verstoort de relatieve prijs van kamers geeft een prikkel om het huis uit te gaan. En dus is er kamernood.

Het afschaffen van de thuiswoonkorting kost geld, maar maakt ook de uitwonendencontrole overbodig. En lost, met een beetje geluk, de kamernood op.