Maand: november 2005

Paternalisme

Marktwerking, dat is mooi. Door de energiemarkt vrij te laten en burgers hun energiebedrijf te laten kiezen wordt stroom goedkoper. Maar helaas wordt de burger ook tijdens het eten gestoord door telemarketers van alle nieuwe energiebedrijven. En moet hij straks uitzoeken welke verzekeraar de ziektekosten het goedkoopst dekt. En welke taxichauffeur het minste vraagt. Weegt het voordeel van de lagere prijs wel op tegen het nadeel van al dat kiezen?

Nee, schreef Olav Veldhuis enkele weken geleden in een paginagroot artikel in de Volkskrant. Laat de overheid maar lekker kiezen, dan hoeft de burger al dat gezeur niet aan te horen. Paternalisme is zo slecht nog niet.

Ja, zegt nu Harvard-hoogleraar Edward Glaeser. Juist als kiezen vervelend en lastig is, moet je het niet aan de overheid laten. Immers, voor een ambtenaar is het net zo vervelend als voor een consument. Maar de juiste man omkopen is zo gebeurd, terwijl miljoenen consumenten permanent bij de neus nemen veel lastiger is. Bovendien zijn de belangen van een consument groter als hij of zij iets koopt dan wanneer er gestemd moet worden. En dus wordt aan dat eerste meer aandacht besteed. Logisch eigenlijk.

De dag dat de dollar valt

Gisteren maar eens gekeken naar die documentaire over de gevolgen van een crash van de dollar. De scenarioschrijver, Maarten Schinkel, had het goed voor elkaar: in Hong Kong en New York mocht hij dramatisch naar de horizon wijzen onder het uitspreken van wijsheden als “hier gebeurt het allemaal”. Ik moest meteen denken aan een oud NOVA-item over globalisering, waarin hoogleraar De Haan in de Groningse V&D op de uitgestalde koopwaar wees en uitriep “allemaal geïmporteerd!”. Nee, dat had Schinkel toch beter voor elkaar. Maar klopt zijn scenario?

De documentaire beschrijft de (toekomstige) dag waarop de Amerikaanse dollar een flinke val maakt. Dat is een waarschijnlijke gebeurtenis, omdat de dollar nu wordt gesteund door Aziatische centrale banken die hun land willen helpen bij de export naar de VS. Die centrale banken kunnen daar in principe elk moment mee ophouden, en dan is het feest voorbij. Maar ja, dat lijkt iets tussen Amerika en Azië; wat hebben wij daarmee te maken? “Van alles!” roepen de makers, en er volgt een rij onwaarschijnlijke gebeurtenissen. De bron van alle ellende is een zogenaamde bank run in Europa: onze banken maken een enorm verlies door de dalende dollarkoers, een faillisement dreigt, het vertrouwen loopt terug en men begint en masse zijn geld van de bank te halen. Chaos is het gevolg. Maar loopt het zo’n vaart? Waarschijnlijk niet. Uw tegoed bij de bank is verzekerd tegen dit soort gebeurtenissen, juist om paniek tegen te gaan. Wat gebeurt er dan wel?

Lees verder “De dag dat de dollar valt”

Schuld en boete

Stel, u runt een winkeltje en uw buurman komt elke dag een mandje boodschappen halen. Bij de kassa aangekomen vraagt hij steevast of hij de boodschappen op rekening mee mag nemen, om aan het eind van de maand af te rekenen. Aan het eind van de maand vraagt hij of het misschien ook een maandje later mag. In een moment van zwakte geeft u toe.

Nu wordt het lastig: als de buurman de volgende dag weer komt shoppen kunt u een verder krediet eigenlijk niet weigeren. Immers, als zijn geloofwaardigheid verdwenen is, hoe zit dat dan met het geld van de vorige maand, dat u ook nog zou krijgen? Zo loopt het probleem steeds verder uit de hand.

Het beste is om gewoon niet aan dit soort kredietverlening te beginnen. Dat verklaart misschien al die bordjes over de afwezigheid van Piet Krediet, die de Nederlandse café’s opsieren. Maar ja, door uw tegemoedkoming had u er wel een klant bij.

Het lijkt misschien vreemd, maar bovenstaand verhaal is in het kort de situatie zoals die op dit moment is tussen de China (de winkelier) en de Verenigde Staten (de niet-betalende klant). Inmiddels is de vordering van de Chinezen op de Amerikaanse staat zo groot, dat het opzeggen van verder krediet de Chinese centrale bank in ernstige problemen zou brengen. Een situatie die niet eeuwig voort kan duren. Het is dus wachten op de crisis, iets waar je eigenlijk weinig over hoort. Aanstaande zondag 20 november is er echter een zeldzaamheid te verwachten: een televisiedocumentaire over dit onderwerp, mede geproduceerd door de economieredactie van het NRC. We zijn benieuwd. (Herhaling zaterdag 26 november, 11:00 ’s ochtends.)

Werkloosheid en kinderopvang

Volgens het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) zijn er nu meer vrouwen werkloos dan mannen. Volgens FNV-voorzitter Jongerius komt dat door de hoge kosten van kinderopvang. Dat lijkt wat merkwaardig. Stel dat een baanloze vrouw overweegt of ze wel of niet aan het werk wil. Jongerius suggereert dat steeds meer van die vrouwen besluiten om niet aan het werk te gaan, vanwege de hoge kosten van kinderopvang. Maar het CWI telt het aantal “niet-werkende werkzoekenden”. Met andere woorden, het aantal personen dat nu geen baan heeft, maar wel een baan wil. Als de werkloosheid onder vrouwen stijgt, betekent dat dus dat er juist meer baanloze vrouwen op zoek zijn naar een baan. Niet minder, zoals Jongerius suggereert.

Het CBS laat in een recent persbericht ook nog eens weten dat er ten opzichte van een jaar geleden 10.000 vrouwen meer aan het werk zijn, en 52.000 mannen minder. Het gaat dus goed met de arbeidsparticipatie van vrouwen: meer vrouwen zijn aan het werk, en meer baanloze vrouwen willen werk. En dat allemaal ondanks de hoge kosten van kinderopvang.

Chinezen

Het NOS Journaal van vanochtend meldt dat vandaag in Leiden een informatiebeurs plaatsvindt waar 18 Chinese universiteiten zich presenteren in een poging Nederlandse studenten te werven. Waarom? De NOS volgt keurig haar bron, het NUFFIC, de Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs, dat meldt in haar persbericht:

Aan de Nederlandse universiteiten en hogescholen studeren momenteel meer dan 8000 Chinese studenten. Een kleine honderd Nederlandse studenten heeft nog maar de weg weten te vinden naar de China.

Dat zijn inderdaad enorme verschillen. Meer dan 8000 Chinezen in Nederland, en slechts 100 Nederlanders in China. Dat is 80 keer zo veel! Daar moet inderdaad iets aan gedaan worden. Nu is het u misschien wel eens opgevallen dat China ook een slagje groter is dan Nederland. Het CIA World Factbook schat het aantal inwoners van Nederland per juli 2005 op 16,407,491. De bevolking van China bestaat op die datum uit 1,306,313,812 zielen. Dat zijn er, rekent u even mee, precies 80 keer zoveel! Anders dan het NUFFIC suggereert, zijn de studentenstromen tussen Nederland en China dus keurig in evenwicht.

Meer diefstal

Iedereen die een auto heeft, rijdt wel eens te hard. Het is daarom best wel redelijk dat iedereen die een auto koopt bij voorbaat alvast, ik zeg maar wat, 500 euro extra belasting betaalt voor al die keren dat hij of zij te hard gaat rijden. Te hard rijden wordt daarmee natuurlijk niet gelegaliseerd. Iedereen die betrapt wordt, gaat alsnog op de bon. Maar voor al die keren dat u aan de aandacht van de flitspalen gaat ontsnappen, is de boete alvast opgestreken.

Geen goed idee? Toch stelt de Stichting Thuiskopie precies hetzelfde voor bij de aanschaf van MP3-spelers. Op een MP3-speler kun je illegale tracks zetten. Je kunt natuurlijk ook gewoon netjes betalen voor je mp3-files, wat steeds meer mensen doen. Je kunt ook kopietjes maken van CDs die je zelf in bezit hebt, ook al een legale bezigheid. Maar puur de mogelijkheid van illegale kopieren is al genoeg om u bij voorbaat een heffing op te leggen, die kan oplopen tot 25 euro per speler. En, het wordt nog bonter, die boete steekt de stichting gewoon in eigen zak. Nou ja, voor de rechthebbenden dan. En een loos dreigement is het niet. De Thuiskopie heeft zo’n heffing al voor elkaar gekregen voor onbespeelde CD ROMs en DVDs. Collega Thijs ageerde daar eerder tegen. Een en ander betekent natuurlijk wel dat elke keer als u of ik straks een CD-track op een DVD, CD ROM of MP3-speler zet, wij daarvoor al een heffing hebben betaald. Van betalen voor legale downloads kan dan dus geen sprake meer zijn. Het lijkt daarom niet onredelijk om te verwachten dat De Thuiskopie binnenkort gratis legale downloads op haar website gaat aanbieden.

Ergo. Als de Thuiskopie uit is op een rechtvaardige kopieervergoeding, dan zal zij er voor zorgen dat elke ingezetene van Nederland op zijn minst een korting gaat krijgen bij de legale downloadsites. Om maar eens iets te noemen. Is de stichting slechts een ordinaire belangenbehartiger die middels oneigenlijke argumenten zoveel mogelijk geld van de Nederlandse consument probeert los te peuteren, dan gaat dat niet gebeuren. De tijd zal het leren.

Startproblemen

De aanbodcurve op de Nederlandse woningmarkt loopt vrijwel horizontaal. Dat wil zeggen: of het gemiddelde huis nou € 200,000 of € 300,000 kost, het totale woningaanbod geeft geen krimp. Dat is opmerkelijk: bij de meeste producten is het zo dat er meer van beschikbaar komt op het moment dat de prijs omhoog gaat. Stijgt de broodprijs, dan staat de bakker graag een uurtje eerder op; stijgt de prijs van tweedehands auto’s, dan komen er extra uit België of Duitsland. Maar ja, huizen. Als je het woningaanbod wilt verhogen dan moet je een bestemmingsplan laten wijzigen, en dat kan zomaar niet.

Als het nou zo is dat mensen ongeveer een vast percentage van hun inkomen aan de maandelijkse lasten van hun huis kwijt willen zijn, dan kun je je voorstellen wat er met de prijs gebeurt als de rente laag is, het aantal tweeverdieners toeneemt en de economie alsmaar groeit: de gemiddelde huizenprijs in Nederland rijst de pan uit. Dat is vooral erg als je voor het eerst een huis wilt kopen en niet geprofiteerd hebt van de stijging van de laatste jaren. Daarom stelt de kamer nu voor om de overdrachtbelasting voor starters op de huizenmarkt op nul te stellen. Een sympathiek gebaar, dat helaas alle kenmerken van een zwak politiek compromis heeft.

Lees verder “Startproblemen”