De kopieerheffingssoap neemt inderdaad absurde vormen aan. Ook gisteren in het nieuws: de Stichting Thuiskopie moet een flinke schadevergoeding betalen aan Imation, producent van informatiedragers. Wat blijkt? Thuiskopie int de heffingen op informatiedragers, maar geeft een select groepje producenten daar in het geheim 20% korting op. De reden is volstrekt onduidelijk. De club klopt de consumenten dus niet alleen met oneigenlijke argumenten geld uit de zak, maar blijkt op deze manier ook nog eens effectief een informatiedragersproducentenkartel te organiseren.
Maand: november 2006
Kopieerheffingsoap
Aflevering zoveel van de perikelen rond de kopieerheffing is een interessante: Nederland besluit, zoals verwacht, de heffing op digitale muziekspelers op nul euro te stellen. Maar ondertussen wordt in, nota bene, Amerika juist een begin gemaakt met een vergelijkbaar systeem.
Diksap
Het is natuurlijk vreselijk, die flessen siroop waar mogelijk glassplinters in terecht zijn gekomen. Maar de website met de teruggeroepen producten (mirror) biedt wel een unieke blik in de wereld van het huismerk. Kijk toch eens onder welke namen dezelfde flessen oplossiroop allemaal verkocht worden: ik tel er 23, en als de glasscherven enige indicatie zijn komen ze allemaal uit dezelfde ketel.
Het is een ongebruikelijk kijkje achter de schermen bij de grote poppenkast van de voedselmarketing, waar Tim Harford onlangs nog een column aan wijdde. Vrijwel altijd gaat achter een woud van merken en varianten slechts een klein aantal producten schuil. De marketing is bedoeld om ervoor te zorgen dat klanten die meer willen betalen niet per ongeluk de goedkope versie aanschaffen.
Is de consument hiermee gediend? Wellicht, als de aanschaf van een duurder product leidt tot een groter gevoel van tevredenheid. Maar één conclusie kunnen we wel trekken: blijf nooit bij een supermarkt vanwege het uitstekende huismerk.
Broken Windows XP
Daar gaan we weer. Dit keer heeft een onderzoeksbureau berekend dat de introductie van het nieuwe Microsoft besturingssysteem Windows Vista goed is voor de Nederlandse economie.
In Europa levert volgens IDC elke euro die voor Windows Vista aan omzet binnenkomt, 13 euro aan omzet voor andere bedrijven op. In Nederland is dit zelfs 17 euro […] “In 2007 kan het Nederland meer dan 5 miljard euro opleveren”, vertelt Theo Rinsema, directeur Microsoft Nederland, trots.
Nog los van het feit dat deze bedragen mij absurd hoog lijken: een groot gedeelte van de extra omzet lijkt te worden veroorzaakt door allerlei applicaties die opnieuw geprogrammeerd en geinstalleerd moeten worden. In dat geval is hier dan ook sprake van een wel erg letterlijk geval van de Broken Windows Fallacy, waar Thijs al eens naar verwees.
McPeace?
Een intrigerende waarneming van een columnist van de New York Times: het schijnt in de wereldgeschiedenis nog nooit te zijn voorgekomen dat twee landen met allebei een vestiging van McDonald’s binnen hun landsgrenzen, met elkaar in oorlog zijn geweest. Al ben ik er niet helemaal zeker van welke conclusie we hieruit moeten trekken (een standbeeld lijkt me zeker wat voorbarig) [via].
Geld-erland
De Lotto keert, op basis van een willekeurige trekking, geldbedragen uit. Waar vallen de meeste prijzen?
Zuid-Holland staat op nummer één als het gaat om het aantal winnaars van minstens een miljoen. De afgelopen drie jaar kregen dertien bewoners van die provincie een bedrag met zes nullen op hun rekening bijgeschreven. Noord-Holland staat op nummer twee met negen miljonairs in dezelfde periode, Gelderland op nummer drie met acht miljonairs. (de Volkskrant)
Niet verrassend, natuurlijk, want Zuid Holland is ook de provincie met de meeste inwoners. Als daarvoor corrigeert zie je pas wie er echt geluk heeft. In Zuid-Holland heeft één op de 200,506 inwoners de afgelopen drie jaar een miljoen in de Lotto gewonnen; in Noord-Holland is dat één op de 130,143, en in Gelderland één op de 46,443. De kans om in het Gelderse via de Lotto miljonair te worden is dus 4,3 keer zo groot als in Zuid-Holland. Of Gelderlanders spelen vaker mee, natuurlijk.
Road pricing
Soms moet je het nieuws over je eigen snelweg lezen in een lokale krant die verschijnt aan de andere kant van het volgende continent. Pak de Seattle Times er even bij:
Not everyone is moving as cautiously as Washington. In the Netherlands, Dutch government officials plan to impose systemwide tolls by 2012. They’re interested in the Traffic Choices results, Kitchen said. [via]
Het artikel betreft een experiment met rekeningrijden in het noordwesten van de VS, en de opzet is interessant: 275 auto’s werden uitgerust met een kastje waarop zo’n $1,000 tegoed stond. Per kilometer ging het tegoed omlaag, en wat aan het eind van de maand over was werd uitbetaald. Resultaat: tussen de 4 en 11 procent minder kilometers. Dat scheelt een hoop files.
Maar belangrijker is de psychologische aanpak van de Amerikanen: niet betalen om te mogen rijden, maar geld ontvangen om niet te rijden. Voor de econoom hetzelfde, voor de automobilist kennelijk niet. Misschien dat we het hier ook eens zo moeten presenteren. De voorspelling hierboven kan nog uitkomen.
Meer over PAM en peilingen
Net als Thijs was ik ook aan het rekenen geslagen met de prestaties van de Politieke Aandelenmarkt, en die van de opiniepeilers. Voor de PAM ben ik, op basis van de grafiekjes op de website, uitgegaan van de meest voorkomende koers in de vooravond van de 22e november (dus een paar uur voor het sluiten van de stembussen). Dat vermenigvuldigen met anderhalf geeft ruwweg het voorspelde aantal zetels. De SP laat ik buiten beschouwing, omdat de PAM daarvoor een te lage bovengrens had gesteld. Ook kijk ik niet naar de kleinste partijen, waarvoor de PAM oplegde dat ze minstens 1% van de stemmen moesten halen. Ik vergelijk de prestaties met de exit-polls van De Hond en TNS/Nipo zoals die op de verkiezingsavond bekend zijn gemaakt. Tenslotte kijk ik naar de som van de absolute verschillen tussen peiling en uitslag. Daar gaan we, met natuurlijk de kanttekening dat de einduitslag nog niet definitief is:
Politieke aandelenmarkt stelt teleur
Deze verkiezingen werd de stemming onder de bevolking gevolgd door de Politieke Aandelenmarkt van de Volkskrant. We schreven er eerder over, onder meer over een ontwerpfout: door uitsluitend in hele centen te werken kon de markt niet voorspellen dat een partij niet in de kamer zou komen.
Hoe is het afgelopen met de markt? Drie observaties:
- “Om speltechnische redenen” was voor alle partijen een maximumkoers vastgesteld. Voor de SP stond die op 15 cent. De SP haalde (afgerond) 17% van de stemmen, waardoor handelaren die short stonden er goedkoop vanaf komen. De voorspelling voor de SP is uiteraard te laag. Idem voor Wilders’ partij, een maximum van 5%, een resultaat van 6%.
- Anders dan ik verwachtte stopte de handel niet om 21:00, het moment dat de stembussen sloten en de eerste exit-poll bekend werd. Op dat moment werd er zeer driftig gehandeld, waardoor het systeem down ging. Mooie screenshots van falende markten na de klik.
- De voorspelling van de markt was voor elke partij slechter dan de laatste peiling voor de verkiezingsdag. Mogelijk door de ontwerpfouten (hele centen, te lage maxima). Voor de volgende keer is er een hoop te verbeteren.
Toch is de markt niet helemaal mislukt. Het grote voordeel van het spel blijft dat er real time gereageerd wordt op informatie: zo snel er nieuws is verspringen de koersen. Ook al zit de voorspelling er uiteindelijk naast, dat aspect blijft waardevol.
Ruilhandel in lichaamsdelen
Vroeger was er geen geld. Men was aangewezen op ruilhandel. Als je aardappels verbouwde, kon je proberen bij de buurman een paar aardappelen te ruilen tegen een krop sla, om zo toch een gevarieerde maaltijd bij elkaar te krijgen. Als de buurman helemaal niet van aardappelen hield, kon je altijd nog proberen om eerst bij de andere buurman een paar aardappelen te ruilen tegen een bloemkool, om vervolgens bij de eerste buurman die bloemkool weer te ruilen tegen de begeerde krop sla. Hield die andere buurman ook niet van aardappelen, dan kon je altijd nog proberen om bij de overbuurman een paar aardappelen te ruilen tegen een portie tuinbonen, om die bij de andere buurman weer te ruilen tegen een bloemkool en die weer… afijn, u begrijpt het al. Door de introductie van geld als ruilmiddel kon dit hele ruilproces een stuk soepeler verlopen.
Gelukkig hebben we tegenwoordig geld, dus hoeven we niet meer van die ingewikkelde ketens van ruiltransacties te organiseren. Zou je zeggen. Maar dat blijkt niet altijd het geval. Deze week werd in Baltimore een vijfvoudige niertransplantatie uitgevoerd, simultaan, door twaalf chirurgen in zes operatiekamers. Waarom? Meneer A had een donornier nodig. Zijn vrouw was graag bereid een nier aan hem af te staan, maar helaas bleek die nier niet geschikt voor haar man. Maar de nier van mevrouw A bleek wel geschikt voor meneer B, die ook een nier nodig had. De vrouw van meneer B was ook bereid haar nier voor haar man af te staan, maar helaas, haar nier pastte niet in haar man en ook niet in meneer A. Gelukkig was daar echtpaar C… afijn, u begrijpt het al. Uiteindelijk moesten er vijf families aan te pas komen om alle ruilen kloppend te maken (plus een aantal economen om een algoritme te verzinnen waarmee vragers en aanbieders aan elkaar gekoppeld konden worden: zie het werk van Al Roth). Alle operaties werden gelijktijdig uitgevoerd om te voorkomen dat een familie zich plotseling zou bedenken als ze al wel een nier hadden ontvangen, maar nog niet een nier hadden afgestaan.
Inderdaad, dat kan een stuk efficienter. Door het gebruik van geld als ruilmiddel. Of desnoods door het uitgeven van tegoedbonnen goed voor een donornier, als dat politiek haalbaarder blijkt. Handel in organen is nog steeds een enorm taboe. Maar, zo betogen veel economen, het zou dergelijke gecompliceerde ruilhandel wel een stuk eenvoudiger maken. Bovendien zouden de wachtlijsten voor donornieren verdwijnen.
Toevalligerwijs had The Economist vorige week al een artikel over de handel in nieren. Zo blijkt dat er 1 land in de wereld is waar het betalen voor nieren inderdaad is toegestaan. Daar zijn geen moeilijke vijfvoudige operaties nodig, een nier doet ruwweg 3000 dollar en de wachtlijsten zijn verdwenen. Welk bolwerk van platvloers kapitalisme betreft het hier?, hoor ik u al vragen. Eh… Iran.