Maand: april 2006

Elasticiteit

Lees even mee:

Melk, gehakt en zes andere producten, die op dier- en natuurvriendelijke wijze zijn geproduceerd, gaan bij wijze van proef in de aanbieding. […] Het experiment moet uitwijzen of de prijs van invloed is op de verkoop van biologische producten. […] De minister [van Landbouw, TK] heeft voor het experiment 1 miljoen euro uitgetrokken.

Gôh, denk je, kost het in kaart brengen van een vraagcurve een miljoen? Nooit geweten. Sympathiek natuurlijk, allemaal voor de biologische boeren.

Maar wacht eens even; als je niet weet hoe de vraag op de prijs reageert, hoe stelt de winkelier dan überhaupt een optimale prijs vast? Doet hij maar wat? En hoe doen ze dat dan bij een artikel als wasmiddel, waarvoor Landbouw geen miljoen beschikbaar stelt?

Raadselachtig. Wat is er aan de hand met de dier- en natuurvriendelijke sector waardoor marktonderzoek op deze schaal nodig is? Misschien toch eens op cursus bij de wasmiddelensector.

Hølland

Wouter Bos presenteert vandaag zijn visie op de verzorgingsstaat [pdf]: het moet allemaal meer Scandinavisch. Dat wil zeggen: geen belastingverlaging maar een grotere overheid met omvangrijke voorzieningen. Daarbij moet er ook weer geld van sterk naar zwak, of van werkend naar thuiszittend, zo u wilt.

Goed idee? Het hangt af van het vertrouwen dat je hebt in de overheid als het gaat om het doelmatig aanbieden van diensten. In Scandinavië gaat dat kennelijk goed, dus in principe kan het. Maar de overheid is een monopolie, en dus kost het je je keuzevrijheid. Het is in ieder geval hoopgevend om te zien dat Bos zich bezig houdt met de gevolgen van zijn plannen voor economische prikkels, en zich daarbij goed laat voorlichten.

In ander nieuws: het Deense WAO-beleid blijkt grotendeels geïnspireerd door het Hollandse model (maar echt tevreden is men nog niet).

Centrale bank

In Nederland kennen we al de battle tussen burgemeester Leers van Maastricht en Minister Donner. In de VS lijkt nu iets soortgelijks te ontstaan, maar dan onder economen. Glenn Hubbard, topeconoom aan de Columbia Business School, werd getipt als opvolger van Alan Greenspan als leider van de centrale bank. Uiteindelijk ging de baan naar Ben Bernanke. Hubbard slaat nu terug met dit filmpje.

(tip afkomstig van Marginal Revolution).

Update: De man in de video is toch niet de echte Glenn Hubbard, zo meldt de Washington Post. Toch jammer. Maar het blijft leuk.

Het mag niet van Donner

Dat is nu jammer. Van minister Donner van Justitie mag BISSO in Nederland geen boeteverzekering aanbieden. Dramatisch genoeg zal nu nooit blijken dat Thijs gelijk had en een dergelijke verzekering onmogelijk levensvatbaar kan zijn.

Een boeteverzekering “neemt de prikkel weg om zich aan de verkeersregels te houden”, aldus de minister. Nu is dat niet helemaal waar. Ook bij de boeteverzekering geldt immers nog steeds een eigen risico. Sterker nog, zelfs als een boeteverzekering wel zou kunnen bestaan, dan nog zou de overheid vrij eenvoudig haar effect kunnen neutraliseren. Stel bijvoorbeeld dat zo’n verzekering een eigen risico heeft van 50%. Het enige wat de minister dan hoeft te doen is de boetes verdubbelen, en de prikkels zijn weer precies hetzelfde als voorheen. En een eenvoudige methode om boetes te verdubbelen is er al, meldt de Volkskrant zaterdag: de identificatieplicht.

Sinterklaas

Regeren in een democratie, het is niet makkelijk. Burgers gedragen zich als verwende kinderen die elke dag een ijsje willen, en dan klagen als ze dikker zijn dan hun klasgenootjes. Of meer precies: niemand wil belasting betalen, maar als de overheidsschuld zover oploopt dat de stabiliteit in gevaar komt, is het ook weer niet goed.

Zoals ieder kind weet is het moment om toe te slaan daar, als de ouders het niet eens zijn. Zo zagen we de afgelopen dagen de premier in de rol van toegevelijke moeder en de minister van Financiën als strenge vader. Het lijkt erop dat mama gewonnen heeft: het is weer sinterklaas.

Cadeau’s uitdelen kan op drie manieren: lump sum, de neutrale methode waarbij je iedereen hetzelfde bedrag geeft; distortie-verminderend, waarbij je het tarief van een verstorende belasting verlaagt; en ellende-bevorderend, waarbij je alleen die groepen geld stuurt die niet werken, daarmee de relatieve beloning voor de mensen die wél iets doen verlagend.

In principe is de tweede methode het best: je deelt geld uit én vermindert een verstoring, dat is twee keer prijs. Maar het effect van dit soort maatregelen laat meestal wat op zich wachten. Lump sum uitkeringen belanden meteen in de portemonnee, en zijn daarmee een favoriet middel van politici in nood. De laatste categorie moet eigenlijk altijd vermeden worden.

Op deze criteria beschouwd doet het kabinet het dus aardig. Het afschaffen van de MEP is lump sum, de premie WW omlaag is zelfs distortie-verminderend. Alleen bij het beperken van de huurverhoging kun je je vraagtekens zetten.

Dit alles laat natuurlijk onverlet dat, als de verkiezingen geweest zijn, de hand meteen weer op de knip kan.

NedCar

Tja, NedCar. Duizenden banen op de tocht in een regio waar toch al niet zoveel gebeurt, dreigende stakingen, roep om ingrijpen. Wat valt daarover nog te zeggen?

Het sluiten van productielijnen hier en elders in Europa is ontegenzeggelijk het gevolg van het ontstaan van goedkopere alternatieven in de rest van de wereld. Waar voorheen nog grote nadelen kleefden aan productie in, zeg, Polen, is het speelveld nu min of meer gelijk. Dat leidt sommigen ertoe om het einde van de West-Europese voorspoed aan te kondigen: de Nederlandse werknemer kost zoveel dat we op den duur alle economische activiteit kwijtraken.

Maar dat is wat erg snel. Dit verhaal van econoom Ed Leamer laat zien dat de tirannie van de wereldwijde concurrentie alleen geldt voor activiteiten die verhandelbaar (contestable) zijn. Auto’s in elkaar zetten kun je iedereen laten doen, en dus kan het niet uit om daar een Nederlander voor op te laten draven, hoe sneu ook voor de Limburgers. Maar er is een perspectief: het grootste gedeelte van de economie bestaat tegenwoordig uit activiteiten die helemaal niet contestable zijn. Financiële dienstverlening, onderwijs, horeca, dat soort zaken.

En daarmee komt ook een belangrijk gegeven in beeld: wat we in Nederland doen, de samenstelling van onze economie, verandert continu. Decennia geleden sloten de textielfabrieken, de walvisverwerkende industrie, de stijfselgigant en de paard-en-wagen dealer. So it goes. We danken onze voorspoed aan het vermogen mee te gaan met een veranderende wereld en veranderende techniek.

Wat moet de regering doen? In ieder geval niet investeren, ingrijpen of zelf auto’s gaan bouwen. Over de hele wereld is zoiets nog nooit op een succes uitgelopen, om maar te zwijgen van de chantabele positie waarin je jezelf ten opzichte van buitenlandse bedrijven zou brengen. Beter is het om ontslagen werknemers te helpen met omscholen, en vooral, te helpen met het verhuizen van NedCarland naar de Randstad.

Italiaanse toestanden

Dat politici creatief kunnen zijn met cijfers is bekend. Maar ex-premier Berlusconi maakte het wel erg bont. Volgens deze website liet de man vlak voor de laatste verkiezingen onder alle Italianen een verkiezingspamflet verspreiden waarin werd gemeld dat het inkomen per hoofd in Italie sinds 2001 gestegen is van $24.670 naar $27.119, een stijging van 10%.

Dat is leuk en aardig, maar Italianen worden betaald in euro’s, niet in dollars. En de dollar is in deze periode 30% in waarde gedaald. Gemeten in euro’s is het Italiaans inkomen per hoofd dus met zo’n 15% gedaald.

WK kaartjes

Tijdens het vorige EK vroeg ik aan een kennis, vers terug uit Portugal, hoe ik mijzelf kon verzekeren van een kaartje voor een wedstrijd van Oranje tijdens het aanstaande WK. Het recept luidde als volgt: zsm lid worden van de erkende supportersclub, een aantal oninteressante kwalificatieduels bijwonen en aldus tot de groep toetreden waaronder opties om kaarten te kopen verloot worden. En dan maar hopen.

Een interessant allocatiemechanisme waarbij niet de prijs, maar het doorzettingsvermogen en misschien wel de echte liefde voor het elftal bepalend zijn. Het argument om op deze manier de kaarten te verdelen bestaat uit twee delen: (1) Het komt de sfeer ten goede als het stadion gevuld is met liefhebbers in plaats van tweeverdieners en (2) Het Nederlands elftal is nationaal bezit en mag niet uitsluitend optreden voor mensen met een grote beurs. Hoewel je vragen kunt hebben bij de efficiëntie van het huidige verdelingsmechanisme is voor de argumenten wel iets te zeggen, al is het de vraag of je álle kaarten op die gronden moet voorbehouden aan liefhebbers.

Maar ja, wie markttransacties verbiedt loopt het risico op een zwarte markt. Zo is daar nu ticket unlimited, dat 10,000 extra kaarten gaat verkopen aan mensen met een grote beurs. Best lullig, als je 90 minuten Nederland-Andorra hebt aangezien en bij de loterij net buiten de boot bent gevallen. Maar onvermijdbaar als je kijkt naar de officiële prijs (€ 60) en de marktprijs (tot € 2000).

Maar is het erg? Waarschijnlijk komen de kaarten van buitenlandse bonden die ze liever aan ons verkopen dan aan hun landgenoten. Netto leidt de operatie dus tot een verruiming van het aanbod, en tot meer Oranje in het stadion. Daar kan eigenlijk niemand tegen zijn. Het bericht dat de CDA-fractie de staatssecretaris van voetbalzaken heeft gevraagd “hoe dergelijke zaken zijn te voorkomen” zal dan ook wel op een foutje berusten.

(Overigens blijft het nog steeds lastig om toe te slaan)
ticketsunlimited.png

Franse slag

Een schokkend artikel in de International Herald Tribune dit weekend over het economie-onderwijs in Frankrijk (zie ook hier). Dat onderwijs blijkt zich met name te richten op het Conflict tussen Arbeid en Kapitaal, en over hoe de overheid de werkloosheid kan oplossen door iedereen ambtenaar te maken. In de leerboeken staan teksten als “het salaris dient primair te worden beschouwd als koopkracht: het verlagen van salarissen leidt onvermijdelijk tot deflatie en dus tot een hogere werkloosheid.” Om die werkloosheid te verlagen dienen de salarissen dus verhoogd te worden. Concurrentie is ongewenst, slechts de overheid kan er voor zorgen dat alles goed komt. Het gevolg? Slechts 36% van de Fransen vindt een vrije markt een goed idee, tegen bijvoorbeeld 74% van de Chinezen(!). Plus natuurlijk de massale demonstraties de afgelopen weken, die tot gevolg hadden dat een plan dat de werkloosheid onder jongeren zou verlagen, nu in de ijskast wordt gezet.

Zo blijkt maar weer eens: goed economie-onderwijs leidt tot lagere werkloosheid.

Kortzichtig

Het meest kortzichtige bericht van de dag staat in de Telegraaf:

Het grootschalige witwassen van crimineel geld in ons land is niet alleen een groot strafrechtelijk probleem: het is heel erg goed voor de economie. De vele miljarden die criminelen rondpompen zijn een forse opkikker voor de economische groei, het inkomen, werkgelegenheid […]

Blijkt uit onderzoek in opdracht van, nota bene, het ministerie van justitie. Is het waar? Waarschijnlijk wel, op korte termijn. Al het geld dat, om wat voor reden dan ook, uit het buitenland binnenvloeit en hier wordt uitgegeven is goed voor iedereen die iets te koop heeft. Dat het geld elders met misdaad is verdiend, dat is natuurlijk niet zo netjes, maar geld is geld.

ruleoflawgdp.pngMaar dan de iets langere termijn. Als tout crimineel Europa hier de was komt doen, kun je op je vingers natellen dat het bergafwaarts gaat met het handhaven van de Nederlandse wet. Al die, met miljoenen strooiende, gangsters zijn dan wel goed voor de middenstand maar erg slecht voor de rule of law. En laat dat nu weer desastreus zijn voor de economische groei. U gelooft het niet? Probeer dan eens de Weil Data Plotter om de puntenwolk links te maken. De punten zijn landen, horizontaal de rule of law index en verticaal het inkomen per hoofd.

Mooi buiten de deur houden dus, dat criminele geld. Voor mensen die trouwens altijd al hebben willen weten hoe dat moet, witwassen, is er morgenochtend in Goedemorgen Nederland een interview met mijn collega Brigitte Unger, expert daaromtrent.