Maand: mei 2011

Van je vrienden

We hadden het er al eerder over: de vriendenloterij. Als jij een prijs wint, doen je vrienden dat ook en dat is dan leuk. Nu kregen deelnemers vorige week een brief thuis met de mededeling dat er op basis van de vele reacties het een en ander aan de loterij gaat veranderen. Het geeft een vrij hilarisch inkijkje in hoe de gemiddelde Nederlander aankijkt tegen geld en vrienden:

  • Gaat het om (geld)prijzen met een waarde hoger dan 10.000 euro dan gaf u aan drie vrienden wel genoeg te vinden [?¦]
  • De prijs die u zelf wint wilde u graag groter dan die voor uw vrienden. Voorbeeld: wint u een miljoen, dan voor uw drie vrienden ieder € 100.000,-

Voor een econoom blijft het lastig te verkroppen, die loterij. Wie immers 1.3 miljoen in zeg de Staatsloterij wint, kan zelf bepalen hoeveel hij daarvan aan welke vrienden geeft. Maar de vriendenloterij legt de facto op dat je van dat bedrag minstens een ton aan drie verschillende vrienden geeft. Die optie heb je bij de Staatsloterij ook, maar daar hoeft het niet. De vriendenloterij beperkt dus je opties en daarom zou je denken dat deelnemers bereid zijn minder te betalen.

Overigens voorspelde ik in het vorige bericht dat deelnemers massaal hun vriendschap op Marktplaats te koop zouden aanbieden. Dat blijkt inderdaad het geval.

Knot

Verrassend: zojuist werd bekend dat collega Klaas Knot uit Bedum de nieuwe president van de Nederlandsche Bank.  Hij was sinds 2009 topambtenaar van Financien en blijkbaar is dat genoeg om de politiek te doen geloven dat hij een buitenstaander is. Daarvoor zat hij namelijk al 11 jaar bij DNB. Knot studeerde, promoveerde en is hoogleraar in Groningen. Rustige en zeer sympathieke man. Hij promoveerde bij Jakob de Haan, nu hoofd onderzoek bij DNB en straks dus zijn ondergeschikte.

Graag wil ik nog opmerken dat ik als een van de eersten heb mogen kennis maken met zijn leiderschapscapaciteiten aangezien de man in 1987 mijn KEI-leider was (kuch).

Boeventronie

De Financial Times heeft vanochtend bovenstaande foto van Strauss-Kahn op de voorpagina. Het roze papier helpt ook niet mee, maar deze man ziet er slecht uit. Twee observaties.

  1. Het kan snel gedaan zijn. Eenzelfde inzicht als twee maanden geleden. Misschien is onze tijdsvoorkeurvoet wel te laag.
  2. Op basis van deze foto moet ik mijn inschatting van andere personen, van wie ik alleen de boevenfoto gezien heb, naar boven bijstellen. Wie na een korte celstraf het nieuws haalt staat er dus kennelijk zo op, maar had evengoed de president van Frankrijk kunnen zijn.

Merkel’s strafwerk

Wie even vergeten was dat Angela Merkel opgroeide in de DDR kon daar gisteren weer kennis van nemen. Op een partijbijeenkomst stelde ze dat Europeanen allemaal eenzelfde pensioenleeftijd zouden moeten hebben, en evenveel vakantiedagen per jaar. Ik snap de redenering maar het is een slecht idee. Leest u even mee?

Politici zijn zo gek nog niet. Aan de vooravond van de Europese monetaire eenwording maakten ze zich al zorgen over mogelijk uitvretersgedrag van de deelnemers. Een land zou zijn schuld ver op kunnen laten lopen om vervolgens bij de ECB voor hulp aan te kloppen. Het reputatieverlies zou dan voor alle landen zijn. Er was al een no-bail-out clausule voor de ECB bedacht, maar dat leek de politici niet genoeg. In het verdrag van Maastricht werd daarom ook afgesproken dat landen geen al te groot tekort mochten hebben. Maar helaas waren de voorwaarden van het verdrag te zacht, zie ook hier.

Nou is het één ding dat de bestaande afspraak over tekorten niet wordt nageleefd. Dat is een oplosbaar probleem waar je in de toekomst betere regels voor kunt verzinnen. Maar een veel groter probleem is dat de maatstaf van het officiële tekort helemaal niet informatief is. Ik schreef daarover eerder op deze site. Kort gezegd: als een regering een procentje minder inkomstenbelasting heft loopt het tekort meteen op, maar als dezelfde regering belooft dat iedere burger op z’n 50e met pensioen mag is dat aan het tekort niet meteen te zien. Bekend is dat bijvoorbeeld de Grieken hiervan actief misbruik maakten.

Nu is de redenatie van Merkel waarschijnlijk dat we problemen in de toekomst moeten voorkomen door het stabiliteitspact verder uit te breiden. Niet alleen regels voor het officiële tekort maar ook regels voor alle zaken die het tekort kunnen beïnvloeden: de pensioenleeftijd, wettelijke vakanties, en ongetwijfeld ook de kinderbijslag, de salarisschalen van de politie en de regels voor bejaardenverzorgers. Het is een heilloze weg, want de mogelijkheden om dit soort regels te ontduiken zijn eindeloos. De regering die cadeautjes uit wil delen slaagt daar altijd in. En het valt te betwijfelen of veel Europeanen op dit soort betutteling uit Brussel zitten te wachten.

Hoe moet het dan? Marktwerking, natuurlijk. Door degenen die geld uitlenen mede verantwoordelijk te maken voor de rotzooi die ontstaat bij een faillisement zijn de prikkels weer goed gericht. De houders van de schuld zijn gemotiveerd om goed op te letten en Europa kan geloofwaardig zeggen dat er geen bail out komt. Er zijn ideeën genoeg om zoiets in de toekomst beter te laten werken.

Tweedehandsjes

Intrigerend: in de VS zijn recent zo weinig nieuwe auto’s verkocht en is de vraag naar tweedehands zodanig gestegen dat de prijs die op de tweedehands markt voor sommige modellen wordt betaald nu nog hoger ligt dan de prijs voor precies dezelfde auto een jaar geleden. Wie dat zag aankomen had dus die tweedehandsjes als lucratief beleggingsobject kunnen gebruiken.

Benieuwd of dat ook in Nederland het geval was.

Vakantiegeld

Waar ik mijn vakantiegeld aan uitgeef? Geen idee. Het komt met alle andere bedragen op mijn rekening terecht en ik kijk alleen naar het totaal. Niet typisch, want de meeste mensen weten precies waar hun vakantiegeld naartoe gaat, blijkens dit onderzoek. Sommigen hebben er zelfs een bepaalde bestemming voor, in veel gevallen daadwerkelijk een vakantie.

Misschien klopt het onderzoek, misschien niet. De relevante vraag is of mensen meer aan vakanties besteden als het bedrag aan vakantiegeld toeneemt. Wie extra vakantiegeld ziet als een gewone loonstijging zal misschien een klein gedeelte aan vakanties uitgeven, maar zo werkt het niet bij iedereen. De Tilburgse econoom Peter Kooreman liet ooit zien [pdf] dat een verhoging van de kinderbijslag een ander effect heeft dan een gelijke verhoging van het overige inkomen: de extra kinderbijslag wordt eerder besteed aan zaken als kinderkleren. Zoiets zou ook voor vakantiegeld kunnen gelden.

Voor mensen zoals ik is vakantiegeld alleen maar lastig (zie eerder). De werkgever houdt loon achter, betaalt daarover geen rente, en komt er gemiddeld zes maanden later alsnog mee op de proppen. Het is echter populair, misschien wel omdat mensen zichzelf niet vertrouwen met het kapitaal. Als de vakantie geboekt moet worden, is het geld alweer uitgegeven. In die zin is het vergelijkbaar met Amerikaanse kerstmis-clubs, die je geld bewaren totdat het tijd is voor kadootjes. De vraag is of dit tegen-jezelf-beschermen motief nog werkt. Tegenwoordig is een lege bankrekening geen belemmering meer om toch geld uit te geven, en de schuldeiser komt het geld gewoon in mei halen.

Onze controlegroep

Hallo vanuit Denemarken. Ik verkeer voor korte tijd aan de Deense kust en worstel dus een paar dagen met het lokale monopolygeld (waar men voorlopig niet vanaf wil). Denemarken is een mooi land om als vergelijking naast Nederland te leggen omdat de uitgangspunten zo vergelijkbaar zijn maar de beleidskeuzes vaak precies andersom. Dat geldt voor het geld, maar ook voor bijvoorbeeld het arbeidsmarktbeleid (Deense flexicurity versus Nederlandse ontslagbescherming – het CPB organiseerde er onlangs een conferentie over).

Een ander verschil is het uitbannen van de historische fout van het vroegpensioen. Waar we dat in Nederland vrij efficiënt gedaan hebben kwamen de Denen er niet goed uit. Hoewel ze in 2006 besloten dat hun efterløn op termijn niet houdbaar was, werd de verhoging van de bijbehorende leeftijdsgrens uitgesteld tot het verre 2019 (zie deze moeizaam vertaalde pagina). Iedereen die tijdens het besluit boven de 48 (!) was had van de hervorming geen last.

Dat was misschien wat oneerlijk en de huidige regering probeert er wat meer vaart achter te zetten. En dat had een heuse kleine crisis tot gevolg deze week, toen de Deense PvdA uit het overleg stapte. Dat vult de kranten en houdt de Denen bezig; de uitkomst is nog ongewis. Voor de passerende econoom is het geruststellend dat de ruzies gaan over de begroting van 2020, en niet die van vorig jaar.

De buurjongetjes van Osama

Op het internet doen curieuze verhalen de ronde over hoe Osama Bin Laden zijn schuilplaats geheim hield.  Zo meldde CNN dat buurjongetjes wiens bal over de omheining vloog, gecompenseerd werden met een klein geldbedrag zodat ze niet binnen de omheining hoefden om hun bal weer op te zoeken.

Dat doet een beetje denken aan het beroemde verhaal van Coase: boeren die gecompenseerd worden wanneer de vonken van langsrazende treinen hun gewassen afbranden, zullen daar misbruik van maken door hun gewassen juist zo dicht mogelijk bij de spoorlijn te planten.

En inderdaad: de New York Times meldt dat buurjongetjes daarop hun ballen expres over de omheining werkten.