Maand: juli 2011

Groeitheorie

Eigenlijk had ik deze beker aan mij voorbij willen laten gaan, maar van diverse kanten worden wij aangespoord om aandacht te besteden aan deze recente bijdrage aan de groeitheorie [pdf]. Een ondernemende Fin heeft een dataset ontdekt waarin de gemiddelde lengte van het mannelijk lid per land is vastgelegd. Echt waar: de bron is hier en heeft histogrammen met de nationale vlag erin verwerkt.

Nu is het een favoriete sport onder economen om met allerlei soorten cross country data op zoek te gaan naar verbanden met bijvoorbeeld groei en inkomen in verschillende landen. In een working paper dat knap balanceert tussen het absurde en het doodserieuze doet deze Tatu Westling precies dat, en hij vindt het volgende verband (dit zal toch wel een hij zijn? Mijn Fins is niet zo sterk).

201107212331.jpg

Horizontaal de gemiddelde lengte (in erecte positie) en verticaal het (vergelijkbaar gemaakte) BBP per hoofd in 1985. Het, zo op het oog, is geen heel sterk verband. Toch haalt het de statistische grens van 5% significantie en, belangrijker, dit instrument werkt beter dan erkende indicatoren zoals de kwaliteit van het politieke proces.

Wat moeten we hier nu mee? Een echt wetenschappelijke doorbraak is het niet: het definitieve verhaal over groeiregressies is al in 1997 geschreven door Xavier Sala-i-Martin. Hij probeerde elke mogelijke verklarende variabele uit (het artikel heet I just ran 2 million regressions) en vond dat grofweg 9 categorieën het systematisch goed deden. Toch is er, uit methodologisch oogpunt, niet echt iets mis met het verhaal. Ik zou het daarom eerder zien in de traditie van Mankiw en Weinzierl, die met een standaardmethode uitkomen op de conclusie dat lange mensen meer belasting moeten betalen. En daarmee eigenlijk willen zeggen dat de standaardmethode misschien niet altijd werkt.

Dat is voor lezers van deze website niet echt nieuws. We hebben een hele categorie waarin we ludieke verbanden aan de orde stellen. Onder het motto: statistiek is mooi, nadenken nog mooier. Evengoed is het, zoals Marco vanmiddag opmerkte, wel een mooi lulverhaal.

VWO en HAVO

Intrigerend: zeven leerlingen van het Hogeland College te Warffum zijn gezakt voor het VWO, maar hebben nu toch een HAVO-diploma gekregen. De reden: het VWO examen bestaat uit 7 vakken dus als je het slechtste vak schrapt voldoe je wellicht nog wel aan de eisen van de HAVO, waar het examen immers uit slechts 6 vakken bestaat.

Is dat eerlijk? Stel dat een eindcijfer met name wordt bepaald door toeval. Iemand die het met 7 vakken mag proberen heeft dan aanzienlijk meer kans op 6 voldoendes dan iemand die het maar met 6 vakken mag proberen. Niet eerlijk dus: iemand die 7 vakken mag proberen is in het voordeel

Maar ook als een eindcijfer met name bepaald wordt door inzet in plaats van toeval, kan een rationele leerling er nooit slechter van worden door een extra vak te doen. In het meest extreme geval kan hij er gewoon voor kiezen geen tijd te steken in een van die vakken, zodat hij zich de facto in dezelfde situatie bevindt als iemand die maar 6 vakken probeert. Maar waarschijnlijk is het optimaal een andere tijdsallocatie te kiezen, en in dat geval is hij dus strikt beter af.

Ergo: het is niet eerlijk.

Griekse obligaties terugkopen

De suggestie doet de ronde dat het mogelijk is om Griekenland te helpen door het EFSF Griekse obligaties op de markt te laten kopen (en, neem ik aan, op de barbecue te gooien). Dat zit zo:

Een jaar of vier geleden gaf Griekenland obligaties uit tegen 4% rente. Praktisch voorbeeld: een 10-jaars obligatie betaalt elk jaar 40 euro en na 10 jaar 1040 euro, en beleggers kochten zo’n stuk voor 1000 euro. Inmiddels is de 10-jaars rente voor de Grieken opgelopen tot 16.8%. Dat betekent dat dezelfde obligatie nu wordt verkocht voor 539 euro per stuk. Dit ondanks dat het ding in principe over zes jaar meer dan 1000 euro waard is. De hoge rente geeft aan dat er een best wel grote kans is dat de afbetaling niet gaat gebeuren.

Nu het plan. Wie voor 539 euro een obligatie koopt, laat de Griekse schuld dalen met bijna het dubbele. Goed idee? Eerder schreef ik er dit over:

Ik heb het boek niet bij de hand, maar volgens mij staat in Obstfeld en Rogoff een vergelijkbaar geval van financieel illusionisme. Dit betrof de obligaties van een Latijns Amerikaans land met een groot risico op faillisement, die op een gegeven moment werden verhandeld tegen een fractie van de nominale waarde. Een Europees land (was het niet Nederland?) bedacht dat een goedkope manier van hulp zou zijn om deze obligaties op te kopen tegen de lage prijs en dan kwijt te schelden. Het voorspelbare gevolg was dat de koers van de obligaties opliep (het risico op faillisement daalde) en dat alleen de Amerikaanse bankiers die de rest van de schuld bezaten er beter van werden.

Hetzelfde zal ongetwijfeld in dit geval gebeuren. Als Europa Griekse schuld gaat opkopen loopt de prijs op en de rente naar beneden. Dit weerspiegelt de grotere kans dat Griekenland de rest van de schuld gewoon gaat betalen. Daar wordt Griekenland iets beter van (bankroet is niet leuk) maar de grote winnaars zijn de houders van Griekse schuld, die hun bezit in waarde zien toenemen. In dit geval zijn dat geen Amerikaanse, maar Europese bankiers. En het geval wil dat dit, in tegenstelling tot het voorbeeld hierboven, juist de groep is voor wie de steun bedoeld is.

Is het daarmee een goed plan? Het is in ieder geval effectief, maar ook de neus van een kameel: via een kleine omweg sturen de Noordelijke Eurolanden geld naar Athene, en daarmee is de fiscale unie een feit.

Update: Kijk, hier [pdf] staat het originele artikel uit 1988 over de debt buyback van Bolivia met Nederlandse en Spaanse hulp. Zo snel de terugkoop begon sprong de prijs van de schuld naar het verwachte niveau na de operatie. Vanuit het gezichtspunt van het land met schulden adviseren de auteurs tegen buybacks. Bezien vanuit de Noordelijke EU ligt dat misschien anders.

Op zondag in Apeldoorn

De afgelopen week verbleef ik in een bungalowpark onder de rook van Apeldoorn. Maar ja, het bloed kruipt waar het niet gaan kan, economie is overal en dus viel in de wachtruimte van de Chinees mijn oog op dit artikel in de plaatselijke krant.

Wat is er aan de hand? Op grond van wettelijke bepalingen mogen er in Apeldoorn op zondag 8 supermarkten open zijn (meer details hier). Uiteraard zijn er meer dan 8 liefhebbers. Nu hebben wij wel eens de neiging om te pas en te onpas te pleiten voor een veiling, maar in dit geval lijkt dat toch echt een redelijk ideale oplossing (deze bijvoorbeeld): de uitkomst is economisch efficient en het levert ook nog eens wat inkomsten op voor de gemeente. Is concurrentie een probleem, dan kan in zo’n veiling ook nog eens een maximum worden gesteld aan het aantal vergunningen dat een keten krijgt.

Maar welke oplossing werd gekozen? Een loterij.

Dat ging dus mis:

De loting had een onevenwichtige verdeling tot resultaat. Niet één Albert Heijn kreeg permissie, drie Lidls wel. [Economiewethouder]Wegman beaamt dat de uitkomst erg ongelukkig was.

Het wordt nog gekker:

Wegman wil dat de supermarktketens alsnog proberen gezamenlijk tot een akkoord te komen over welke winkels op zondag open gaan.

In opdracht van de politiek mogen de ondernemers nu dus om de tafel gaan zitten om de markt te verdelen.

De overdrachtsbelasting

In onze dynamische economie moeten werknemers makkelijk kunnen reageren op economische veranderingen. Zonder al teveel kosten verhuizen hoort daarbij, en dus is de overdrachtsbelasting een domme belasting, die nog stamt uit de tijd dat de overheid het geld op moest halen op de momenten dat er veel van over de tafel ging.

Wie de belasting verlaagt, drijft echter de huizenprijs op en dus is het beter om er iets aan te doen als de huizenprijs aan het dalen is. So far so good. Maar dan de dreiging van het terugdraaien van de verlaging, op 15 juni volgend jaar. Gaan we dan weer naar het oude, domme, systeem?

Volgens mij niet. Bij een tegenvallende economische groei zal het erg moeilijk zijn het tarief weer te verhogen en in die moeilijke omstandigheden de “woningmarkt voorgoed de nek om te draaien” (hoort u de makelaars al?). Valt het juist mee, dan zal de rijksbegroting een verlenging makkelijk toelaten. De vraag is of de Nederlandse huizenkoper dat spel doorziet – ik denk het niet, en dus kunnen de notarissen en makelaars maar beter geen meivakantie boeken.