Maand: augustus 2010

De pensioenen gekort

Voor het eerst in de geschiedenis zullen enkele Nederlandse pensioenfondsen gaan korten op hun uitkeringen. Anderhalf jaar geleden riep Roel Beetsma nog op om hier zo lang mogelijk mee te wachten, ondermeer vanwege de

grote kans dat afstempelen niet nodig is omdat de buffers zich vanzelf herstellen als de aandelenmarkten weer omhooggaan.

Sinsdien zijn de beursen inderdaad weer flink gestegen maar tegelijkertijd is de rente verder weggezakt en nam de levensverwachting toe. Per saldo staan veel pensioenfondsen er nog steeds slecht voor: hun vermogen is te klein als het wordt afgezet tegen de verwachte kosten van de toegezegde pensioenen (waarin de rente en de levensverwachting een rol spelen). Wachten of het vermogen alsnog gaat stijgen mag nu niet meer, de uitkeringen moeten omlaag.

Veel mensen hebben het idee dat pensioenfondsen bestaan om gepensioneerden een vaste uitkering te garanderen. Dat is dus niet waar. Wat doen ze dan wel? Lees verder “De pensioenen gekort”

De particuliere huurmarkt

Na de markt voor koophuizen zakt de vraag ook op de huurmarkt in. Er staan particuliere huurhuizen leeg, er worden verkooptrucs verzonnen en uiteraard begint de huurprijs voor de leegstaande panden te dalen. Een goede zaak, want zo zullen vraag en aanbod snel weer aan elkaar gelijk zijn.

Maar dat is buiten de voorzitter van de woonbond gerekend. Als nieuwe bewoners een lagere huur krijgen, dan betalen ze namelijk minder dan hun buren. En dat is niet eerlijk, aldus de voorzitter: “daarmee ontstaat er wel een onterecht verschil tussen bestaande en nieuwe huurders”.

Het is toch elke keer weer schrikken, zo’n belangenbehartiger die pal staat voor leegstaande woningen. Want als alle prijzen verplicht mee moeten naar het niveau van de laatste huurder, dan blijft die leegstand er nog wel even. Wat bovendien helemaal funest is voor voor het aanbod is het hanteren van prijsplafonds en het achteraf herzien van contracten ten nadele van de verhuurder. Iets dat we eigenlijk bekend mogen veronderstellen, aangezien er in het nieuws jaarlijks aandacht aan wordt besteed.

De voorzitter van de woonbond behartigt op deze manier de belangen van de zittende huurders ten koste van de woningzoekenden. Een klassiek insider-outsider probleem, dat we ook kennen op de arbeidsmarkt. En zoals vrijwel altijd is het belangrijk de juist outsider te beschermen.

De VVD en de Anti-Pigou Club

Vaak zijn belastingen verstorend. Maar soms zijn ze welvaartsverhogend: als er een belasting wordt geheven op goederen met negatieve externe effecten dan wordt er minder van geconsumeerd zodat we dichter bij het maatschappelijk optimum komen. En ze leveren nog geld op ook. Wat wil een mens nog meer. Een belasting op vervuiling is er zo eentje. Of een kilometerheffing. In vaktermen staan ze bekend als Pigou belastingen, we schreven er eerder over.

Greg Mankiw houdt op zijn weblog zelfs het ledenbestand bij van de Pigou Club: iedereen die zich in de VS uitspreekt voor belastingen die een marktverstoring corrigeren, wordt automatisch lid.

In Nederland zal die club toch ook leden hebben? De VVD misschien, toch de partij die er prat op gaat zo economisch verantwoord te zijn? Vergeet het maar.  Tweede Kamerlid Anne Mulder laat er vandaag in het AD geen enkele twijfel over bestaan:

Mulder is sowieso tegen belastingen die goed gedrag, zoals rijden in een schonere auto, moeten belonen. ‘Levensgevaarlijk’ noemt ze dat in de krant [sic]. "Belastingen zijn er niet om gedrag te veranderen maar om geld binnen te halen.”

[dank aan Eelco]

Update: Mathijs Bouman is ook met stomheid geslagen door de domheid van deze VVD-er: http://blogs.z24.nl/boumans_blog/2010/08/domste-opmerking-van-de-week-komt-van-de-vvd.html

Vickrey veilingen

In de Volkskrant gisteren (niet online) een artikel van Henk Strating over aanbestedingen en hoe we er voor kunnen zorgen dat niet alleen prijs maar ook kwaliteit een rol speelt bij de vraag aan wie de opdracht wordt gegund. Dat is inderdaad een ingewikkeld probleem, maar de oplossing die Strating aandraagt slaat de plank volledig mis:

?¦ [W]at echt zou kunnen helpen is een verbod om de opdracht te gunnen aan de aanbieder met de allerlaagste prijs. Dat zal hen stimuleren om kwaliteitsaspecten in hun aanbieding mee te nemen om een hogere prijs te rechtvaardigen?¦ De econoom Mathijs Bouman noemt dat [?¦] ‘een omgekeerde Vickrey-veiling’. Op een Vickrey-veiling betaalt de hoogste bieder voor bijvoorbeeld een kostbaar schilderij het op één na hoogste bod.  [?¦] Door de aanbieder met de allerlaagste prijs buiten spel te zetten, hoeven bedrijven die zich op kwaliteit willen onderscheiden minder bang te zijn door een pure prijsvechter te worden afgetroefd.

Helaas, hier gaat iets mis. Op een Vickrey veiling wint inderdaad degene met het hoogste bod en betaalt hij het op één na hoogste. Maar dat betekent geenzins dat, in de context van een aanbesteding, de “aanbieder met allerlaagste prijs buitenspel wordt gezet”. Integendeel, deze aanbieder wint nog steeds, alleen krijgt hij niet het bedrag waarvoor hij zelf heeft ingeschreven maar het bedrag van de op één na laagste inschrijver.

Slimme inschrijvers houden daar natuurlijk rekening mee, en passen hun biedgedrag aan aan de spelregels van de veiling. Dat doen ze zodanig dat de verwachte opbrengst bij een Vickrey veiling precies dezelfde is als die bij een standaard veiling, het revenue equivalence principle, en dat was precies de essentie van het artikel van Vickrey waarin hij zijn veiling introduceerde. Een Vickrey veiling lost het gesignaleerde probleem dus zeker niet op.  (dank aan Bastiaan)

Update: het artikel staat hier.

Coase in Ecuador

Externe effecten hoeven geen probleem te zijn als de eigendomsrechten maar goed vastliggen. Kenners weten het al: met deze opmerking begint een nieuwe aflevering van de serie Coase is overal.

Het regenwoud in Ecuador is een geweldige schat voor de wereld die helaas rust op een enorme bel olie. Als de Ecuadorianen de olie winnen gaat het regenwoud eraan. Is het dan zo gek dat de regering aldaar in internationale onderhandeling is om, tegen betaling, van oliewinning af te zien?

Ja, dat is best wel gek. Twee jaar geleden werd er nog gesproken over losgeld voor het bos, waarbij men de Ecuadorianen verweet hun eigen belang bij een ongerept oerwoud te vergeten. Let bovendien op de opmerking over eigendomsrechten hierboven. Die liggen pas echt vast als de partijen bij een dispuut terecht kunnen bij een goed werkende juridische macht. Wat doen we als Ecuador, na betaling, toch het bos rooit? We zullen zien hoe dit afloopt; voorlopig doen de Duitsers misschien mee, de rest van de wereld denkt er nog over na.

Vakantieboeken

De terugkomst in Nederland is (zoals altijd) het moment om verslag uit te brengen van de vakantieliteratuur van dit jaar. Gelukkig had ik geen zware kost in de koffer maar wel een boek waarvan ik op de helft al vreesde voor de leegte die zou ontstaan als ik het uit had.

Welke rechtgeaarde Nederlander kan trouwens überhaupt een Engels boek met de titel The Thousand Autumns of Jacob de Zoet laten liggen? Een boek over de werkelijke VOC-mentaliteit (list en bedrog, en vooral slim onderhandelen) en een reeks van klassiekers uit de economie: principal-agent problemen, monopolie-monopsonie onderhandelingen, beslissen onder onzekerheid, om er maar een paar te noemen. Aanbevolen. (Er is ook een Nederlandse versie, maar als de titel al verkeerd vertaald wordt schept dat weinig vertrouwen.)

Woekerheimweeverzekering

Vorige week was het al in het nieuws. Ouders die hun kinderen mee laten gaan met een vakantiekamp van Simbo kunnen nu een heimweeverzekering afsluiten: ze krijgen dan al hun geld terug als kindlief wegens heimwee weer opgehaald moet worden. Dat klinkt sympathiek.

Nu zag ik gisteren toevallig een artikel in de Telegraaf (tja, een mens is wel eens op familiebezoek), waardoor het initiatief plots een stuk minder sympathiek klinkt. Iddo Schoen, directeur van Simbo, geeft onbedoeld een inkijkje in de kosten en baten van de verzekering. Lees eens mee (helaas niet online):

[V]aders en moeders [?¦] wilden wel een reis boeken voor hun kinderen, maar waren bang dat die door heimwee snel weer thuis zouden zijn. "Ik vertelde altijd eerlijk dat dat weinig voorkomt. Van de 14.000 kinderen die vorige zomer via ons op vakantie zijn gegaan, zijn er totaal 14 naar huis gekomen vanwege heimwee."

Aha. De kans dat er moet worden uitgekeerd is dus 0,1%. Goed, er zijn ook administratiekosten, verzekeraar de Europeesche moet er ook nog iets aan verdienen, dus wat zal zo’n verzekering uiteindelijk helemaal kosten? 0,2, 0,3% van de reissom? Vergeet het maar:

Het kost je zo’n 5 procent van het totale bedrag.

Ouders die zo’n verzekering willen afsluiten, moeten dus wel last hebben van een enorme risico-aversie. Maar goed, het zijn volwassen mensen, en ze kunnen altijd nog zelf beslissen of ze het wel of niet doen. Toch? Ehm, ook al niet:

De heimweeverzekering van Simbo is inmiddels standaard opgenomen in de reguliere reissom. Niet optioneel dus, maar verplicht.

Goed. Het ogenschijnlijk sympathieke initiatief komt dus neer op een verplichte verzekering die vijftig keer meer oplevert dan hij hoeft uit te keren. Daar kan menig woekerpolis nog een puntje aan zuigen.