Maand: februari 2009

Verantwoord

Persoonlijk word ik soms een beetje moe van al die oproepen tot maatschappelijk verantwoord ondernemen, u weet wel, dat ritueel waarbij bedrijven met droge ogen beweren dat het hen helemaal niet om de winst te doen is maar om een Betere Wereld, en pressiegroepen dat vervolgens al dan niet geloven en op basis daarvan beweren al dan niet van de diensten van dat bedrijf gebruik te maken.

Neem nu de kwestie van de nieuwe huisbank van de Nederlandse overheid. Inderdaad, dat is de Royal Bank of Scotland geworden. Oxfam Novib vindt dat ongelukkig, en bankenexpert Peter Ras van die club staat al met een vingertje te wapperen:

Uit omvangrijk, internationaal onderzoek blijkt dat de bank slecht scoort op duurzaamheid; slechter dan de huidige huisbanken Rabobank en ING. Zo investeert RBS veel in olie en gas en nauwelijks in zonne- en windenergie.

Maar waarom en sinds wanneer is het verwerpelijk om in olie en gas te investeren!? Volgens mij zijn dat doodnormale en door iedereen geaccepteerde produkten. Goed, ze zijn vervuilend, maar als Oxfam Novib daar iets aan wil doen ligt het veel meer voor de hand om te pleiten voor een Pigou-belasting.  Als meneer Ras ’s ochtends zijn verwarming aanzet, een kopje thee zet en vervolgens in zijn auto stapt, dan is dat allemaal alleen mogelijk bij de gratie van banken en individuen die ooit in olie en gas hebben geinvesteerd. En wat is daar maatschappelijk onverantwoord aan!?

We zijn het eens

Ons economen wordt nogal eens verweten dat wij het nooit eens zouden zijn. Dit lijstje van tien dingen waar meer dan 75% van alle economen het over eens is laat zien dat dat helemaal niet waar is. Grotendeels.  Helaas wordt niet helemaal duidelijk waar de percentages vandaan komen, maar goed, het zal allemaal vast wel kloppen.

Ex aequo op nummer 1: huurregulering is geen goed idee, en protectionisme ook niet. Laten dat nu net twee stellingen zijn waar ook 100% van uw trouwe webloggers het mee eens is. [via]

Ervan langs

De nieuwe economisch columnist van de Groene Amsterdammer, Ewald Engelen, neemt geen blad voor de mond:

Als wetenschap is economie bankroet — de precisie is schijnprecisie, het model ondeugdelijk, de rationaliteit een fictie, de transparantie een illusie, het getal manipuleerbaar en de voorspelbaarheid een leugen

und so weiter. Zijn stelling:

Ik wil een lans breken voor meer sociologen, antropologen, politieke economen, historici en geografen in de economiepanels van morgen.

Op een bepaalde manier lost dat inderdaad het probleem op: zet bijvoorbeeld een econoom naast de historicus die vorige week in NOVA vrolijk de Kondratieff-golf doortrok en de hij steekt er een stuk intelligenter bij af. Maar misschien was dat niet de bedoeling.

Meer in het algemeen is het natuurlijk nuttig om meerdere perspectieven te horen dan alleen die van de econoom. Maar het is de economische wetenschap (met al haar imperfecties) die aangeeft wat de mogelijkheden zijn en waar de grenzen liggen. Het in kaart brengen van de gevolgen van schuld, inflatie, herkapitalisering en wat dies meer zij is reken- en modellenwerk. Het is niet gek dat de media voor informatie over die zaken naar iemand gaan die er verstand van heeft.

Gorilla’s

Het valt niet mee om beurskoersen te voorspellen. Immers: als een aandeel meer waard zou zijn dan de prijs op de beurs, dan zou iedereen dat aandeel gaan kopen totdat de prijs weer keurig de echte waarde weerspiegelt. De beurs verslaan is dan alleen mogelijk als je meer informatie hebt dan andere beleggers, en voor een kleine belegger is dat niet weggelegd.

Een gevolg daarvan is dat het ook weinig zin heeft om lang en diep na te denken over welke aandelen je moet gaan aanschaffen. Het ene aandeel kan nu eenmaal niet meer winstkansen hebben dan het andere, simpelweg omdat ook die informatie in de koersen is verwerkt. Een geblinddoekte aap die pijltjes gooit naar de financiele pagina zal het dus niet slechter doen dan “experts” na een zorgvuldige analyse, zo beweerde iemand ooit.

Dat liet de Wall Street Journal zich geen twee keer zeggen. De krant begon in 1988 een wedstrijd tussen experts en geblinddoekte pijltjesgooiers, en het blijkt dat de laatsten het heel aardig doen. Nederland heeft sinds 2000 zelfs een echte aap: beursgorilla Jacko die willekeurig aandelen selecteert alsof het bananen zijn. Letterlijk. Jacko verslaat nu al 9 jaar op rij beleggingsexperts en zelfs de AEX.

Maar Jacko krijgt concurrentie, zo meldt de Telegraaf. BNR komt met gorilla Gyasi, woonachtig in de Apenheul, die walnoten gaat selecteren. Drie maanden lang, wat mij een wat korte beleggingshorizon lijkt, maar goed. Meer leest u hier.

Supermodel

Economie op televisie. Hoewel de vorige verrichting van de VPRO bitter tegenviel moeten we toch optimistisch blijven. Vanavond een nieuwe kans met de documentaire The World’s Next Supermodel, een beschouwing over het optimale economische model na de teloorgang (is het al zover?) van het Angelsaksisch kapitalisme. De hier veelgeprezen Willem Buiter doet mee, en dat is natuurlijk al een reden om het toestel in te schakelen.

20:55, Nederland 2.

Weg met de omroepen

Nederland deze week: in Den Haag is de regering druk bezig om posten te vinden waarop kan worden bezuinigd. In Hilversum meldt zich de tiende aspirant-omroep voor een plekje in het publieke bestel. Er is een logische verbinding te maken tussen de twee locaties: maak een einde aan de structuur waarin het aantal leden van een omroepvereniging de zendtijd bepaalt.

Het Nederlandse omroepstelsel is de oplossing voor een oud probleem van schaarste. In de tijden van één of twee Nederlandse radiozenders (en lang voor de televisie) was het niet op voorhand duidelijk wie er wat op de radio mocht zeggen. Het verzuilde Nederland koos daarom voor een echte polderoplossing: iedere groepering met voldoende leden kreeg een daaraan evenredig deel van de zendtijd. Dit stelsel bestaat in essentie nog steeds. De omstandigheden zijn echter gewijzigd.

Om te beginnen is de schaarste niet meer aanwezig. Wie wil omroepen kan een commerciële zender beginnen, daarvoor is op de kabel ruimte genoeg. Op internet ook, en daar zijn de opstartkosten zeer laag. Dat roept de vraag op waarom die tien aspirant-omroepen dan allemaal onder de paraplu van de publieke omroep willen vallen.

Dat komt natuurlijk door de grote financiële voordelen van publieke versus commerciële omroepen. Ze hoeven voor hun zenders niet te betalen en vanuit de staatskas is jaarlijks 800 miljoen euro te verdelen. Omroepen mogen niet aan hun activiteiten verdienen maar dat laat onverlet dat wie een omroep begint, een prachtige verzameling banen en baantjes kan creëren. Dat is, los van de verworven invloed, een behoorlijke economische prikkel.

Verder leidt het huidige systeem tot relatief veel rent seeking, activiteiten die niet direct nut hebben maar door regels indirect toegang geven tot geld. Zie bijvoorbeeld de bochten waarin omroepen zich wringen om leden te werven. Allemaal moeite die niet meer in programma’s gestopt kan worden.

Tenslotte zijn de oorspronkelijke achterbannen allang verdwenen. Wie voelt zich ontheemd in een Nederland zonder NCRV, TROS of KRO? Ik stel uiteraard niet voor de publieke omroep helemaal af te schaffen. Een beperkte omroep kan een nuttige taak vervullen, maar de efficiëntie waarmee dat gebeurt kan een stuk hoger.

update 25/2: Kijk, een medestander.

Telefoon!

Overheden bemoeien zich soms met markten als er een nieuwe standaard moet worden gezet, en soms zelfs met succes. Zo wordt de gezamenlijke keuze van Europese overheden voor GSM vaak aangehaald als reden dat mobiele telefonie in Europa veel succesvoller is dan in de VS.

De EU dreigt nu opnieuw in te grijpen in de markt voor mobiele telefonie, met een poging de opladers te standaardiseren. Dat kan interessante concurrentie-effecten hebben. Een standaard oplader maakt het eenvoudiger over te schakelen naar een concurrende telefoon, waardoor de concurrentie scherper wordt. Anderzijds: mobieltjesmakers lijken vooral te verdienen op onfortuinlijken zoals ik die hun oplader kwijt raken en vervolgens worden gedwongen tegen absurde woekerprijzen een nieuwe aan te schaffen. Vervalt die inkomstenbron, dan zouden de prijzen van de telefoons zomaar omhoog kunnen gaan, al lijken de netto welvaartseffecten me dan nog steeds positief.

Het blijkt de EU echter niet om concurrentie te gaan, maar om het milieu. Als elke telefoonmaker dezelfde oplader gebruikt, hoeven er minder te worden weggegooid, is de redenering. Het lijkt mij dat dat effect verwaarloosbaar is ten opzichte van het concurrentie-effect waar niet op in wordt gegaan.

Overigens staan hier meer kritische kanttekeningen.

Darwin

Vandaag is het precies 200 jaar geleden dat Charles Darwin werd geboren, het kan u haast niet ontgaan zijn. Wat dat met economie te maken heeft? The Economist van afgelopen week meldt dat bij Darwin het kwartje viel toen hij econoom Malthus las. In zijn autobiografie schrijft hij:

I happened to read for amusement Malthus on population, and being well prepared to appreciate the struggle for existence?¦it at once struck me that under these circumstances favourable variations would tend to be preserved, and unfavourable ones to be destroyed. The result of this would be the formation of new species. Here then I had at last got a theory by which to work.

De particuliere belegger (3)

Een aantal weken geleden stelde ik hier vast dat de waarde van het aandelenbezit van Nederlanders lang niet zo hard naar beneden ging als de indices. Mijn conclusie was dat Nederlanders aandelen bijgekocht hadden. Het alternatief, het massaal verslaan van de index, leek onwaarschijnlijk.

Enkele dagen later vond Marco een aanwijzing dat Nederlanders juist aan het verkopen geslagen waren na de koersdalingen begin vorig jaar. Een mysterie.

Vandaag trof ik op de site van onze centrale bank een bericht dat de eerdere observatie bevestigt. Het proza is taai als schoenleer, maar lees even mee:

De waarde van Nederlandse aandelen in bezit van buitenlandse beleggers is met 47 procent echter aanzienlijk sneller gedaald dan de waarde van buitenlandse aandelen in handen van Nederlandse ingezetenen (16 procent; tot en met het derde kwartaal van 2008).

Voor ons is die -16% van belang: als Nederlanders gewoon in de index hadden gezeten dan waren ze tussen de 24% (S&P500) en de 30% (Euronext 100) kwijt geweest. Hier zien we dus hetzelfde als in de eerdere cijfers: óf Nederlanders versloegen de index, óf ze kochten bij. Of misschien gebruik ik de verkeerde indices, maar elders is het niet echt beter. Het mysterie blijft, maar de oplossing lijkt in het buitenland te zitten.

Overigens, die -47% rendement voor buitenlanders is deels het verdwijnen van Nederlandse beursfondsen (ABN Amro bijvoorbeeld) en geen echt verlies.

Meer kapotte ramen

Het kapotte raam van Bastiat is in onze kolommen al eens langsgekomen (hier en hier bijvoorbeeld). Het idee van deze 19e eeuwse Franse econoom: meer nationaal inkomen betekent niet noodzakelijk meer welvaart, want als dat het geval zou zijn dan zou het ingooien van ramen ook leiden tot meer welvaart, terwijl dat evident niet het geval is.

Hilarisch: een ramenzetter in Californie neemt de parabel wel erg letterlijk. Nu vanwege de kredietcrisis de zaken een stuk minder gaan, ging hij op eigen houtje ramen in de buurt ingooien:

Police spokesman Carl Baker [?¦] said Klenke, who was arrested Monday, had planned to contact the victims later and offer to repair the windows for a fee. "I’m sure it has something to do with the economy," Baker said. "Everybody is hurting now."

[via]