Hoe kan een mens het beste leven? Als ik als econoom advies zou moeten geven dan zou het ongeveer het volgende zijn:
Zoek datgene waarin je de grootste talenten hebt, relatief ten opzichte van je landgenoten. Concentreer je uitsluitend op dat gebied en word er zo goed mogelijk in. Maak er je beroep van en verdien geld, waarmee je alle dingen koopt die je zelf niet kunt maken.
Kwestie van comparatief voordeel. Als iedereen op deze manier leeft produceren we met z’n allen maximaal en is iedereen goed af. Maar nu het vreemde: ik leef zelf helemaal niet op deze manier. Uiteraard ben ik erg goed in mijn werk, maar ik geen monomaan. Vaak zet ik de PC uit om iets anders te doen, terwijl ik ook best nog een paper had kunnen schrijven.
Goed, ik consumeer vrije tijd. Dat was te verwachten. Maar zelfs dan: ik sport, verdiep me in bijzaken, praat urenlang met de buren. Allemaal betrekkelijk laag-productieve vormen van entertainment. Wat is er aan de hand?
Ik denk dat de theorie nog wel klopt, maar dat er iets bij hoort: complementariteiten. Ik kan niet goed genieten van de dingen waar ik mijn geld aan uitgeef als ik aan een aantal punten te weinig aandacht besteed:
- Gezondheid. Vraag het aan een rijk en ziek iemand: geld is niet leuk als je niet lekker bent.
- Sociale omgeving. Vraag het aan een rijk en eenzaam iemand (of let goed op tijdens de kerstfilms op tv over een maand). Wie onvoldoende aandacht besteedt aan familie en vrienden wordt een Scrooge.
- Cultuur. Veel bediscussieerd onderwerp, maar ik wil het niet over subsidies hebben. Wie up to date blijft met wat er leeft (in het theater, maar ook via DWDD, de Top 40 of Studio Sport) waardeert zijn consumptiemogelijkheden hoger. Het bekijken van een voetbalwedstrijd is een stuk leuker als je de competitie hebt gevolgd, bijvoorbeeld.
- Digitale basiskennis. Of verraad ik nu mijn eigen voorkeuren? Veel van de leuke mogelijkheden die de consument tegenwoordig heeft zijn alleen leuk als je enige notie hebt van apparaten. Dat begon zo’n beetje met de programmeerbare videorecorder maar is tegenwoordig een serieuze horde. Hoe leuk is een apparaat uit de Mediamarkt als je geen idee hebt hoe het werkt?
Om mijn nut te maximaliseren moet ik niet alleen rijk zijn, maar ook deze randvoorwaarden in de gaten houden. Dat verklaart mijn gebrek aan totale specialisatie.
Maar welke randvoorwaarden vergeet ik?
