Vaste lezer Pim schrijft het volgende:
“Ik zag gisteren op de BBC een bizarre documentaire “The Trap: What happened to our dreams of freedom” . Een deel van het argument was dat speltheorie had bewezen dat markten de enige goede aggregator van informatie waren en in een echte democratie politici zoveel als mogelijk dingen overlieten aan markten. Maar! Speltheorie is gebaseerd op een te simpel mensbeeld: mensen zijn geen kille rationele beslissers. En daarom ging in de jaren 90 alles mis toen politici massaal gingen dereguleren.
De insteek van deze documentaire is dat mensen niet “rationeel” zijn. En dan komt het. Een voorbeeld over een poging tot ontbureacratisering van de National Health Service eind jaren 90. Het idee is dat je ziekenhuizen niet moet opleggen hoe dingen moeten worden gedaan. Ziekenhuizen worden alleen beoordeeld op targets. Het maakt niet uit hoe een target wordt gehaald, als je het maar haalt.
Een voorbeeld is van een target is “Wachtlijsten moeten met 50% worden verminderd”. Helaas vinden managers van de ziekenhuizen als snel de meest inventieve manieren om de targets te halen zonder het gros van de patiënten daadwerkelijk te helpen. Een van deze manieren is het plannen van een operatie als de patiënten met vakantie zijn of eerst de makkelijke patiënten helpen. Dit is dan kennelijk bewijs dat deze managers niet rationeel zijn. Onzin natuurlijk, want de managers maken op uiterst slimme wijze misbruik van dit systeem. Het systeem is slecht ontworpen: iets wat elke econoom had kunnen voorspellen.
Met deze link vind je de documentaire. Je krijgt als bonus een interview met John Nash en een onheilspellende soundtrack elke keer als het woord “mathematical” valt. ”
Het voorbeeld van de ziekenhuizen lijkt me incomplete contracts. Op lange termijn is het misschien beter om ziekenhuizen aan geen enkele controle te onderwerpen. Op deze manier kunnen ze zelf bepalen wat het beste is voor de ‘klant’, en dus voor hun inkomstenbron. En klanten kijken zelf wel wat het beste is voor zichzelf, en gaat net zo makkelijk naar een ander ziekenhuis. Of is dat niet sociaal? 😉
Eerst een kleine correctie: ik zag gisteren kennelijk deel 2. De link die ik net zelf ook heb bekeken is deel 1. Dat maakt weinig uit: het is dezelfde (emotionele en misleidende) aanval op speltheorie en andere wiskundige theorieën van menselijk gedrag. Maar het voorbeeld van targets dat ik hierboven aanhaal, komt helaas niet in dit deel voor.
Remco: In een systeem van staatsziekenhuizen, die geen betalende klanten hebben en subsidies behouden als er bepaalde doelstellingen worden gehaald, werkt dat natuurlijk niet. In de (overigens briljante) serie “Yes Minister”, die ook nog even in de documentaire voorbijkomt, is het meest succesvolle ziekenhuis eentje zonder patiënten, want die hebben geen wachtlijsten.