In het boek De Renner van Tim Krabbé staat een anekdote over de wielrenner Jacques Anquetil die aan de voet van elke klim zijn bidon uit de houder op zijn racefiets pakt en hem in de zak achterop zijn jas stopt. Gevraagd naar het waarom van deze actie zegt Anquetil: “Da’s logisch: ik moet met fiets en al de berg over, en zo’n bidon maakt de fiets toch weer een paar ons zwaarder. Daarom verwijder ik hem, voordat ik omhoog moet, van de fiets.”
Niets tegen in te brengen en toch knettergek. Ik moest er vanochtend weer aan denken bij de opening van De Volkskrant. Die handelt over een voorstel van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg over de mogelijke compensatie voor orgaandonoren. We schreven er al eerder over, het onderwerp maakt het irrationele in de mens los. Omdat het niet gewenst is dat donoren geld ontvangen voor hun orgaan maar er wel een tekort aan nieren is, komt de raad met een voorstel:
Als beloning verkiest de RVZ een levenslange vergoeding van de ziektekostenpremie voor de donor boven een eenmalig geldbedrag. De huidige zorgpremie bedraagt ongeveer 1.100 euro per jaar. Een gratis polis past bij de heersende moraal ‘dat organen geen dingen zijn waar je geld voor zou moeten krijgen’, stelt de Raad.
Inderdaad: de donor ontvangt geen geld maar zijn ziektekostenpolis, een verplichte maandelijkse last voor iedere Nederlander, wordt voor hem betaald. De irrationaliteit kent vele vormen, maar zo’n fraaie draai ben ik toch sinds de islamitische hypotheek niet meer tegengekomen.
Maakt het uit of er met echt geld betaald wordt of met een tegoedbon voor een polis? Jawel: door voor deze constructie te kiezen wordt een tamelijk willekeurig bedrag, de prijs van een ziektekostenpolis, gepromoveerd tot de aankoopprijs van een nier. Is dat toevallig ook de marktruimende evenwichtsprijs waarbij de wachtlijst van patiënten verdwijnt en er geen wachtlijst voor donoren ontstaat? Mogelijk, maar reken er maar niet op.
Overigens blijkt verderop in het boek dat de anekdote over Anquetil niet werkelijk gebeurd is. Misschien is er ook voor de orgaanmarkt nog hoop.
toevoeging 17/11: treffend stuk over dit onderwerp op MR.
Inderdaad een verschikkelijk voorstel, de waarde van een ziektekostenpolis is volkomen arbitrair. Toch is het idee niet slecht. Twee
1) Het lost in ieder geval één groot bezwaar tegen orgaanhandel op: De junks die nu geld nodig hebben (lees: mensen met een hoge tijdsvoorkeur en een credit-constraint, kunnen ook studenten zijn) worden uitgesloten.
2) Je krijgt direct een verschillende prijs voor een verschillend product. Een nier van een jonge donor is meer waard dan de nier van een oude donor. Met het huidige voorstel zou de jonge donor ook meer krijgen dan de oude donor.
Idee niet slecht, uitvoering wel??
Het lijkt me inderdaad behoorlijke winst dat nu voor het eerst iemand het toelaatbaar acht dat er voor nieren betaald wordt. Die prijs lijkt me echter nogal aan de hoge kant. Stel dat iemand nog 50 jaar te leven heeft, en veronderstel voor het gemak dat de jaarlijkse premiestijging gelijk is aan de rente. Het verkopen van een nier levert dan verdisconteerd 50*1100 = 55.000 euro op. Volgens Becker en Elias zouden Amerikanen bereid zijn hun nier aan te bieden voor pakweg $15.200, tegenwoordig niet meer dan zo’n 11.000 euro. Andere inschattingen die ik ben tegengekomen liggen ook in die orde van grootte.
Als er een wachtlijst voor donoren ontstaat hoop ik wel dat degene die het eerst een codicil invulde ook als eerste een nier mag leveren.
Ward, je punt 1 bedacht ik mij ook nadat ik dit verhaal hier neergezet had. Maar hoe ongewenst is het werkelijk dat bepaalde groepen uitgesloten worden van deze markt, dwz tegen zichzelf beschermd worden? De consumptie van sigaretten en drank (medisch misschien wel ernstiger dan het opgeven van een nier) wordt welliswaar ontmoedigd maar (voor meerderjarigen) niet verboden. Is een verplichte waarschuwing voor de operatie niet voldoende? Want, en dat is het punt, al dit gedoe kost per jaar honderden mensen het leven. Is dat dan niet erg?
En uiteraard zal een vrije marktprijs ook afhankelijk zijn van de kwaliteit van het orgaan.