Afgelopen vrijdag wees Thijs op een nieuwe concurrent. Een goede gelegenheid om weer eens te kijken hoe het staat met dat soortgelijke initiatief: Economie voor jou, de rubriek die een tijdje geleden transfereerde van NRC naar Volkskrant.
Antwoord: niet zo best. De laatste bijdrage is een warm pleidooi voor de vaste boekenprijs, gespeend van ook maar enig economisch argument of inzicht;
Wie de nieuwste Harry Potter wil, betaalt daarvoor €19,90. Of je nu bij boekhandel Broese Kemink in Utrecht komt, de Ako in IJmuiden, Bol.com op internet of de Albert Heijn in Heerhugowaard. […] De vaste boekenprijs verhindert dat bijvoorbeeld supermarktketens of internetbedrijven gaan stunten met de boekenprijs. Daardoor is de boekhandelaar in staat een breed assortiment te voeren. Dat is in het belang van auteurs die anders nooit een kans zouden hebben gekregen. […] Zonder vaste boekenprijs zou het boekenaanbod flink verschralen. Geen Paul Auster, geen Russische klassieken. Om van dichtbundels nog maar te zwijgen.
Tja. Markten zijn efficient als de prijs dicht ligt bij marginale kosten, en dat is bij een vaste boekenprijs zeker niet het geval. Zo’n vaste boekenprijs werkt ook nog eens denivellerend. Bijstandsmoeders die hun laatste dubbeltje moeten omdraaien om voor hun koters Harry Potter aan te schaffen, geven indirect een subsidie aan hoogleraren die een dichtbundel kopen. Als dergelijke kruissubsidies echt plaatsvinden tenminste, en dat betwijfel ik. Waarom zou een winstmaximerende uitgever immers de winst op Harry Potter gebruiken om een verliesgevende dichtbundel te financieren!? Als de overheid cultuur wil stimuleren zijn daar sowieso aanzienlijk efficientere instrumenten voor dan een vaste boekenprijs, bijvoorbeeld een directe subsidie, of, nog beter, het uitloven van prijzen.
Het argument dat nieuwe aanbieders op deze manier een kans krijgen, zou je in vrijwel elke andere sector ook kunnen hanteren om een vaste hoge prijs voor de zittende aanbieders te legitimeren. Maar dat doen we niet. En daar zijn goede redenen voor. Redenen die net zo goed gelden voor de boekenmarkt.