Een tijdje geleden schreef ik over een petitie die gericht was tegen de zogenaamde vliegtax. Die petitie zei dat er nauwelijks een positief milieueffect zou zijn. Niet waar, zei ik:
Als een ticket duurder wordt, worden er minder verkocht. Minder klandizie leidt tot minder vluchten. Als dat geen positief milieueffect is dan weet ik het niet meer.
Mijn stelligheid werd door onze oplettende commentatoren al betwijfeld:
Het is helemaal de vraag of er wel zoveel minder tickets zullen worden verkocht als deze tax wordt ingevoerd. Wie zegt dat mensen niet opeens vanaf Brussel, Frankfurt of Bremen gaan vliegen?
Dat kan, natuurlijk. Er bestaan vast mensen die zonder tax vanaf Schiphol vliegen maar met tax vanuit Duitsland. Er bestaan ook mensen die met tax helemaal niet meer vliegen en dus is het milieueffect nog steeds positief. Dacht ik.
Maar nu dit. Het blijkt dat het aanmerkelijk voordeliger kan zijn (zelfs voor mensen die in Amsterdam beginnen) om met de auto naar Düsseldorf te rijden, terug te vliegen naar Schiphol en vanaf daar de geplande vlucht naar, bijvoorbeeld, New York aan te vangen. Dat scheelt honderden euro’s en dat verschil loopt nu op omdat transferpassagiers geen vliegtax betalen. En zo leidt de vliegtax tot extra vluchten.
Op het eerste gezicht lijkt dit de doodsteek voor de huidige belasting. Maar wacht eens even – waarom verkoopt de KLM haar vluchten naar New York eigenlijk zoveel goedkoper als de reiziger in Düsseldorf begint? Zou dat een kwestie van concurrentie zijn? Als de marktmacht van KLM op Schiphol groter is dan in Duitsland, dan heeft de vliegtax op termijn een positief effect: de aanbieder betaalt een gedeelte van de belasting en dus zullen de prijzen voor vluchten vanaf Schiphol (ex-belasting) gaan dalen (zie de theorie). Dat zal een gedeelte van de uitwijk naar Duitsland voorkomen. Maar of het milieueffect uiteindelijk positief is, dat weet ik niet meer.
Dit is inderdaad een duidelijk geval van prijsdiscriminatie, die op zich los staat van de vliegtax. Rijke stinkerds willen zo snel en gemakkelijk mogelijk naar hun eindbestemming, arme sloebers willen vooral voor zo weinig mogelijk geld hun doel bereiken. Rechtstreekse vluchten zijn dus duur, om de rijke stinkerds geld uit de zak te kloppen, terwijl vluchten met overstap vaak nog goedkoper zijn, zodat luchtvaartmaatschappijen ook nog iets aan de arme sloebers kunnen verdienen.
Een aantal jaren geleden moest ik in de zomer naar Jakarta. Een rechtstreekse vlucht vanaf Schiphol met KLM bleek iets van 800 euro te kosten (pin me niet vast op de exacte bedragen). Toen ik eens zocht op een Belgische website, bleek daar een vlucht vanaf Brussel te zijn voor maar 600 euro, maar niet rechtstreeks. Dat bleek namelijk een KLM-vlucht te zijn, met overstap op Schiphol.
Als door de invoering van de vliegtax zelfs de rijke stinkerds naar buitenlandse luchthavens gaan uitwijken, zit er voor KLM straks niets anders op dan om ook maar die rechtstreekse vluchten vanaf Schiphol goedkoper te maken (voor belasting dan, natuurlijk). Nog naast het gebruikelijke tax incidence effect.