Intrigerend: zeven leerlingen van het Hogeland College te Warffum zijn gezakt voor het VWO, maar hebben nu toch een HAVO-diploma gekregen. De reden: het VWO examen bestaat uit 7 vakken dus als je het slechtste vak schrapt voldoe je wellicht nog wel aan de eisen van de HAVO, waar het examen immers uit slechts 6 vakken bestaat.
Is dat eerlijk? Stel dat een eindcijfer met name wordt bepaald door toeval. Iemand die het met 7 vakken mag proberen heeft dan aanzienlijk meer kans op 6 voldoendes dan iemand die het maar met 6 vakken mag proberen. Niet eerlijk dus: iemand die 7 vakken mag proberen is in het voordeel
Maar ook als een eindcijfer met name bepaald wordt door inzet in plaats van toeval, kan een rationele leerling er nooit slechter van worden door een extra vak te doen. In het meest extreme geval kan hij er gewoon voor kiezen geen tijd te steken in een van die vakken, zodat hij zich de facto in dezelfde situatie bevindt als iemand die maar 6 vakken probeert. Maar waarschijnlijk is het optimaal een andere tijdsallocatie te kiezen, en in dat geval is hij dus strikt beter af.
Ergo: het is niet eerlijk.
Nooit op school gezeten? Een vwo leerling haalt 6 voldoenden (1 x 5 is ook nog toegestaan en er is een compensatieregeling) van 7 vakken en krijgt dan een havodiploma. Oneerlijk? Hoe blij zal de vwo-leerling daarmee zijn? Maar er wordt de suggestie gewekt dat een havoleerling 7 vakken kan nemen en dan misschien een vwo-diploma kan krijgen. Dat isnatuurlijk niet zo. Dat havo-diploma is niet zozeer oneerlijk als wel een doekje voor het bloeden. Als je namelijk twee keer zakt voor het vwo-examen dan heb je helemaal 0,0 diploma voor een middelbare school. Een elegante oplossing om een vervolgopleiding te mogen doen.
Natuurlijk zal de VWO-leerling er blij mee zijn. Maar het punt is dat de VWO leerling 7 pogingen heeft mogen doen om 6 voldoendes te halen (even voor ’t gemak, los van compensatieregelingen), terwijl de HAVO-leerling er maar 6 had. Wat mij betreft zou een HAVO-diploma van een HAVO’er dus meer waard zijn dan dat van iemand via deze VWO-route. Ook is de vraag of de VWO’er a priori de juiste prikkels krijgt als hij weet dat hij met een onvoldoende nog steeds een diploma krijgt, hoe sneu het ex post ook is als dat niet lukt.