In de meeste economische modellen gaan de zaken geleidelijk. Het aanbod een beetje omhoog, de prijs een beetje omlaag, van die dingen. Kleine oorzaken hebben kleine gevolgen.
Maar in sommige modellen gaat het anders: een kleine verandering zorgt voor een cascade van reacties die de hele boel op z’n kop zet. Het gebeurt als er positieve feedback is, vaak in niet-lineaire modellen. In de economische geografie bijvoorbeeld: twee regio’s groeien even hard totdat er een nieuwe weg wordt aangelegd. Nieuwe bedrijven hebben nu opeens een voorkeur voor de grootste regio en vanaf dat moment groeit één regio driedubbel zo hard en krimpt de andere. Het nieuwe evenwicht ontstaat door een kleine verandering.
Leuk onderzoek, ik heb er zelf ook het één en ander aan gedaan. Maar vaak zijn de economische modellen wat ingewikkeld, en hoe leg je zo’n verspringend evenwicht nou eenvoudig uit? Dat is lastig, maar ik heb de oplossing en hij lag vanochtend gewoon op de keukentafel. Dit is ‘m:
Wie klein geweest is kent hem wel, dit apparaat waar een balletje in past. Je drukt op de knop en pang!, de bal spring eruit. Binnenin zit een veer en die veer is een simpel niet-lineair model. Hij buigt in rust naar beneden. De gebruiker drukt de knop langzaam in, maar met de veer gebeurt niets. Totdat het kritieke punt is bereikt en de veer een beetje doorknikt. Dan gaat het snel: het knikken leidt tot verder doorbuigen en hup, daar is het nieuwe evenwicht.
Het is jammer voor mijn dochter, maar dit ding gaat in de tas voor de volgende conferentie.
