Ook voor een macro-econoom is het lastig bij te houden hoe de crisis zich voortsleept en op welk station we nu weer zijn aangekomen. Gelukkig is het wel mogelijk om terug te kijken en te zien welk traject we inmiddels afgelegd hebben. Om het voor mezelf helder te krijgen en u te helpen op uw volgende borrel, een kort overzicht.
Er is iets mis met Ierland, zoveel is duidelijk. Maar waar begon het allemaal? Bij deze kredietcrisis ligt de bron van alle ellende bij de spaarders wereldwijd, die geld overhadden en dat naar hun lokale bank of pensioenfonds brachten. Onder deze groep zijn veel Aziaten, maar ook de Nederlanders sparen driftig mee. Wat gebeurde er met (een gedeelte van) dat geld? Volg het in onderstaand plaatje. Ik begin bij twee groepen spaarders, ingedeeld naar de investeringen van hun bank of fonds.
Het geld van groep 1 komt uit bij Ierse banken, die een mooie manier hebben gevonden om er meer van te maken: ze lenen het uit aan Ieren die er een huis van kopen. Door een goed lopende vastgoedsector neemt de waarde van de belegging snel toe. Groep 2 ziet zijn geld gestald bij de Ierse overheid, een optie met minder rendement maar voor ons vrijwel zonder risico, nu de Ieren meedoen met de Euro.
Maar nu gaat er iets mis. De goed lopende vastgoedsector blijkt een bubbel en de huizenprijzen storten in. Huiseigenaren kunnen hun schuld niet terugbetalen: het geld is weg. Dit brengt de Ierse banken in de problemen. Je voelt ‘m aankomen, uiteindelijk gaat dit ook problemen opleveren voor de spaarders in groep 1.
Dan gebeurt er iets raars. De Ierse overheid neemt de banken over en staat garant voor de aangegane schulden.
Dit brengt de Ierse overheid vrijwel meteen in de problemen, want door het ploppen van de bubbel lopen ook de belastingopbrengsten terug. Nu dreigen ook de schulden van de Ierse overheid niet meer terugbetaald te worden en wordt spaardersgroep 2 ook in de ellende betrokken. Het lenen aan een EMU-overheid was toch niet helemaal zonder risico.
De gevolgen zien we inmiddels in het nieuws. Onze eigen lokale banken en pensioenfondsen staan bloot aan een groot risico voor zover ze in Iers papier zitten. Europese overheden helpen de Ierse overheid, om zo de gevolgen voor hun lokale partijen te beperken. Maar het gekozen middel is niet het verlagen van de Ierse schuld, maar het financieren ervan, wat het uiteindelijke probleem niet oplost.
En op dat station staan we nu. Wie meer wil weten kan de documenten van verschillende economen raadplegen. Paul de Grauwe legt uit hoe het komt dat private schulden overgaan in overheidsschuld en vindt dat overheden niet te makkelijk failliet mogen gaan. Willem Buiter [pdf] geeft juist aan dat het onvermijdelijk is dat (meerdere) Europese landen hun schuld niet terug gaan betalen. Barry Eichengreen vindt dat de Ieren zo snel mogelijk een faillissement moeten uitroepen. Volgens ons ministerie van Financiën krijgen we het geld uiteindelijk terug.
[Eerder: Buiter, Eichengreen. En natuurlijk Griekenland.]
