In de begindagen van deze site schreef ik een stukje over de documentaire De dag dat de dollar valt van NRC-redacteur Maarten Schinkel. Het werd al snel het populairste stuk van de site (jaar na jaar). Ongetwijfeld zal het verloop van de dollarkoers sinds 2005 hieraan meegewerkt hebben, maar we mogen ook niet uitsluiten dat het aan de documentaire zelf heeft gelegen.
Diezelfde meneer Schinkel is nu de ontvanger van de Selexyz debuutprijs voor zijn roman Drie en dus de eigenaar van tienduizend euro (geen dollar, gelukkig). Nieuwsgierig naar de roman van een economieredacteur heb ik het werk eens gelezen en inderdaad, voor wie het wil zien zit er wel wat economie in het boek.
Een recensie zal ik hier niet schrijven, daar staat het internet al vol mee, maar ga er maar van uit dat het verhaal draait om drie versies van dezelfde persoon die uit hun parallele werelden ontsnappen en elkaar tegen het lijf lopen. Oei, nu verklap ik meteen de clou. Hoe dat kan, daar is een hoop natuurkundige poespas voor nodig van het niveau Twilight zone, maar vooruit. Dat de onvermijdelijke grote teletijdmachine staat opgesteld onder een rustieke zouttoren in Twente (Twente!) maakt het wel weer sympathiek.
De economische invalshoek is deze: de drie exemplaren van dezelfde persoon zijn radicaal anders uitgepakt. Volgens het bekende Goudlokje-principe is er één zeer succesvol (we herkennen een Nederlandse Bono), één compleet mislukt en één precies goed, dat wil zeggen, tamelijk modaal. De vraag is hoe dat kan. Door de opzet van het verhaal kunnen we de onvermijdelijke nature-nurture discussie hier omzeilen en komen we op een soort mengeling van “als je het wilt dan kun je het” en het sliding doors principe dat kleine oorzaken grote gevolgen kunnen hebben.
Dat is natuurlijk pure economie, of misschien nog wel erger, pure politiek. Want als ik mij niet vergis is het verschil tussen linkse en rechte partijen precies de mate waarin zij veronderstellen dat de mens zijn eigen lot (is er een beter Nederlands woord voor destiny?) onder controle heeft. De rechterzijde ziet persoonlijke omstandigheden als het directe resultaat van de eigen acties: wie goed zijn best doet komt er wel. De linkerkant gelooft dat de mens slechts dingen overkomen, en dat compensatie voor pech op zijn plaats is.
Zo bezien is dit boek een opsteker voor de linkse partijen. Als exact dezelfde mensen door kleine oorzaken mega-rijk, dan wel totaal berooid, kunnen worden dan is het niet meer dan logisch om iets aan herverdeling te doen. Iets waar de meeste mensen het wel mee eens zijn als ze achter de zogenaamde veil of ignorance staan en slechts principeuitspraken over rechtvaardigheid mogen doen. Door de drie hoofdpersonen in elkaars wereld terecht te laten komen geeft het boek wel een leuke draai aan die sluier: hoe verandert de opvatting van een zwerver als hij plots een miljoen op de bank heeft?
Voor de lezer van economenblogs, tenslotte, is er een glimlach als bepaalde vondsten uit het boek, zoals het idee dat olie niet eindig is maar voortdurend in de aardkorst wordt gemaakt, haast wel gevonden moeten zijn in een MR-bericht van twee jaar geleden. De schrijver is een van ons.
