economie is overal
Vertegenwoordigers van de groep 100.000+ (klanten die meer dan een ton bij Icesave hadden staan) zijn naar IJsland geweest. En nu thuis nog eens dat ledenbestand nakijken, want minstens 69 mensen hebben gelogen over hun tegoed bij de IJslandse bank.
De 469 100.000 plus spaarders hadden samen veertig miljoen op de rekening staan. [Trouw] Het gaat om 40 miljoen euro van 469 particulieren [AD], 469 particulieren die bij elkaar nog €40 miljoen tegoed hebben. [Quote]
We schrijven niet veel over de crisis, hier op eco.nomie.nl. Dat komt met name omdat het verdraaid moeilijk is om iets zinnigs te zeggen over een situatie die in feite is ontstaan omdat er niet voldoende informatie is. Als we wisten welke partijen belegd hebben in papieren die niets waard zijn, dan was de crisis voorbij.
Waar wel iets over te zeggen valt is het geval Icesave. In de pers wordt op dit moment nogal smalend gedaan over spaarders die hun geld he-le-maal naar IJsland hebben gebracht, wie doet er dan ook zoiets stoms, en over de bescherming die zij krijgen van DNB en de overheid. Lees bijvoorbeeld de oude Blokker in NRC\Next:
Wie kan mij uitleggen waarom de regering kleine tobbers die met hun klachten alleen terecht kunnen bij Kassa, in de kou laat staan, maar intussen al bijna IJsland de oorlog had verklaard om rekeninghouders van een dubieuze bank zo veel mogelijk te ontzien?
Blokker maakt een vergelijking met kopers van ondeugdelijke goederen, die ook niet geholpen zouden worden. Dat klopt natuurlijk niet: wie een broodrooster verkoopt die niet roostert is wel degelijk aansprakelijk. Maar meer fundamenteel klopt de vergelijking ook niet. Het stallen van geld bij een bank door particulieren is bijzonder om twee redenen: het is belangrijk voor de economie dat het gebeurt, en het proces is uit de aard der zaak instabiel.
Ad 1: Lees eens dit bericht over sparen in Iran, een land waar de banken niet te vertrouwen zijn. De tips van de schrijver (hou het geld cash, koop een huis) zijn rampzalig voor de economie, omdat er vrijwel geen fondsen beschikbaar zijn voor investeringen. Wie spaart bij een bank, ziet zijn geld met een omweg terechtkomen bij een ondernemer. Als iedereen zijn vermogen thuis houdt, staat de economie stil.
Ad 2: Omdat de banken het gestalde geld weer uitlenen kunnen zij nooit alle tegoeden ineens terugbetalen, als daarom gevraagd wordt. Dat wetende is elk gerucht over een probleem bij een bank een self-fulfilling prophesy. Als iedereen zijn geld haalt, is de bank altijd failliet.
Overheden willen graag dat er bij banken gespaard wordt (zie 1) en doen dus alles om het risico op (2) te beperken. Daarmee hangt de gezondheid van een economie af van het vertrouwen dat spaarders hebben in de garantieregelingen van de overheid. Geen vertrouwen, geen besparingen, geen investeringen. En daarom is het dus goed om dat vertrouwen in stand te houden door het risico op een bank run te verzekeren. Inzake Icesave voeren DNB en de Nederlandse overheid een verstandig beleid.
Het FD bericht vanochtend over een nieuw front in de spaaroorlog. Wat vooraf ging: grote Nederlandse banken lieten hun spaarrente steeds verder dalen onder de marktrente, met name als de laatste aan het stijgen was. De elasticiteit onder spaarders was laag totdat de media er aandacht aan begonnen te geven. Op datzelfde moment nam het aanbod van spaargeld toe door de slechte prestaties van de beurs. Deze samenloop van omstandigheden bracht nieuwe banken in de markt die fors hogere rentes bieden, zoals Icesave.
Spaarders kunnen zich in principe geheel laten leiden door de rente omdat het risico wordt afgedekt door het depositogarantiestelsel. Dat laatste is nu onderwerp van discussie omdat de Rabobank vindt dat grote banken op die manier verplicht hun eigen concurrenten moeten beschermen. Kort samengevat: kleine bankjes bieden een hoge rente en als het misgaat kan de grote bank de rekening voldoen.
Zit daar iets in? Om te beginnen komt de kritiek zeker niet uit onverdachte hoek: Rabo heeft een groot belang bij het behouden van zijn spaarklanten en biedt geen toprente. Bovendien is het garantiestelsel an sich een goed idee omdat het bank runs kan voorkomen. Die kunnen zonder duidelijke oorzaak ontstaan als spaarders vermoeden dat de bank in de problemen zit.
Het vreemde is dat degene die wordt vrijgesteld van risico de consument is, en niet de bank. Dat wil zeggen, als een spaarbank door het bieden van te hoge rentes over de kop gaat is de consument beschermd, maar de bankier is zijn investering kwijt. Daarom snijdt volgens mij het argument van Rabo ook geen hout: de bankiers nemen geen risico op kosten van de grote banken, maar zijn zelf gedupeerd als hun rente “onrealistisch hoog” is. Dat zou ertoe moeten leiden dat risicovol gedrag niet in de hand gewerkt wordt.
De alternatieve uitleg voor de verschillen is dat de kleine spaarbanken efficiënter zijn en slimmere dingen met het geld doen. Dat lijkt mij voorlopig een betere verklaring. Bovendien zullen de kleine banken hun aandeel in het garantiestelsel zien groeien als hun marktaandeel toeneemt.