Uit de lucht – Pagina 4

Het generaal pardon kost minder dan 6 miljard

Politicus Henk Kamp heeft berekend wat het generaal pardon voor uitgeprocedeerde asielzoekers de Nederlandse staat gaat kosten. Het betreft een minimumschatting.

Kamp gaat ervan uit dat voor ten minste 15 duizend gepardonneerden (‘een heel lage schatting’) twintig jaar lang bijstandsuitkeringen, bijzondere bijstand, huursubsidies, gezondheidszorg, onderwijs en oudedagsvoorzieningen nodig zijn. ‘Dat kost 20 duizend euro per persoon per jaar, dus zes miljard euro. Minstens’, aldus het VVD-Kamerlid.

De notie dat er kosten verbonden zijn aan een generaal pardon is niet bij iedereen meteen duidelijk en dus is er wel iets te zeggen voor het doen van dit soort berekeningen. Maar dan wel zorgvuldig graag. Kamp ziet twee belangrijke dingen over het hoofd:

Het wil er bij mij niet in dat alle gepardonneerden de rest van hun leven geen belasting gaan betalen aan de Nederlandse staat. Hoewel er ongetwijfeld door een aantal een beroep zal worden gedaan op een uitkering zullen er ook zeker mensen bij zijn die de hun geboden kans met beide handen aangrijpen en gewone, betalende, Nederlanders zullen worden die de fiscus geld gaan opleveren.
Disconteren. Wie zes miljard euro verspreid over twintig jaar moet betalen hoeft maar voor een kleine 14 jaar geld mee te nemen (gebaseerd op de lange rente op staatsleningen, 4.38%). Dat scheelt een stuk.

Beide omissies maken dat het bedrag van 6 miljard een overschatting is. Maar misschien wel de belangrijkste missende informatie is het volgende feit: onder de huidige regels kost ook elke Nederlander de fiscus geld, en wel een kleine 15 duizend euro, gerekend bij geboorte. Wat dat betreft zijn de gepardonneerden al goed geïntegreerd.

Geld in de ruimte

Te leuk om geen melding van te maken: wetenschappers van de universiteit van Leicester hebben een munt ontwerpen voor interplanetair verkeer. De quasi-universele intergalactische denominatie, kortweg quid, is gemaakt van teflon en heeft geen scherpe kantjes. Het is dus niet erg is als het ding tegen je aanbotst als ie wat in the luchtledige rondzweeft en er zijn geen problemen met rare magnetische stralingen die je saldo zomaar zouden kunnen uitwissen.

De BBC gaat er nog wat uitgebreider op in en heeft ook foto’s. Behulpzaam als altijd meldt de omroep ook alvast de wisselkoers: “£6.25 to the Quid”. Zo’n tien euro per stuk dus. Daarmee meteen al de munteenheid met de, eh, hoogste koers.

Nog grotere getallen

Ach en wee. Nog maar drie dagen geleden wees Thijs er al op dat de Volkskrant stevig onderuit ging met het benoemen van grote getallen. Heeft de redactie daarvan geleerd? Welnee. Vanavond giert men nog gillender uit de bocht. Kijk en huiver:

Ja heus. 1.2 triljard. Weet u wel hoeveel dat is? Kijk eens op dit handige lijstje. Inderdaad, een 1 met 21 nullen. 1.2 triljard, dat is 200 miljard euro per wereldburger. Gelukkig blijkt uit het begeleidende bericht dat die arme Wellink slechts 1200 miljard bedoelde, 1,2 biljoen dus.

Je ziet helemaal voor je hoe dat is gegaan op die redactie (overigens zou het kunnen dat het de schuld van het ANP is, maar dit terzijde). Er komt een bericht binnen waarin Wellink in het Engels zegt dat de kosten “1,2 trillion” kunnen bedragen. Oei, denkt de dienstdoende redacteur. Oppassen. Dat ging eerder deze week ook al eens mis, toen we trillion als triljoen vertaalde. Maar dat is het niet. Wat zou het dan wel zijn? Eh, triljard dan waarschijnlijk?

Blindheid voor grote getallen: hoeveel is een triljoen?

Een veelvoorkomend probleem bij macroeconomie is grote-getal-blindheid. Zo gauw je het miljoen gepasseerd bent is de gemiddelde mens het gevoel kwijt en worden ordes van grootte makkelijk door elkaar gehaald. Ik begin mijn colleges over het BBP dan ook altijd met terugrekenen naar productie per persoon, een voorstelbaar begrip. Dat is voor elk groot getal aan te raden: vaak kun je, door iets tot per-capita proporties terug te rekenen, snel zien wat een groot getal betekent.

Het ANP meldt vandaag dat de georganiseerde misdaad wereldwijd 2 triljoen dollar verdient. “Een 2 met achttien nullen” schrijft de hulpvaardige redacteur. Getalblindheid. Er zijn zes miljard mensen in de wereld (een zes met negen nullen) en dat is dus 333 miljoen dollar per persoon. Dat lijkt wat veel. Het blijkt dat de Engelse en de Nederlandse triljoen niet helemaal hetzelfde zijn. Het rapport gebruikt de versie met twaalf nullen, en dus $333 per persoon. Dat valt alweer mee.

Overigens ben ik geen fan van dit soort onderzoek. Achter de getallen die (in welke vorm dan ook) het nieuws halen ligt vaak een hoop knip-en-plakwerk, als was het maar omdat “misdaad” in elk land iets anders betekent.

(update: iemand is wakker geworden: het bericht is hersteld en heeft het nu over een biljoen. Nu deze nog.)

(update 14/9: deze stond er heel kort op, maar is wel fantastisch. Inmiddels hersteld.)

Compensatie

Soms is het gewoon knap op welke manier ‘gedupeerden’ argumenten kunnen verzinnen om aanspraak te maken op een schadevergoeding. Neem nu de tankstations. Zij willen compensatie van het ministerie van Verkeer “voor de inkomsten die zij mislopen door de files”:

Mensen die in een file staan proberen de verloren tijd in te halen en maken geen tussenstop bij een pomp, stelt Bovag-bestuurslid Clemens van Hulten dinsdag in De Telegraaf. Daardoor zouden de tankstations maandelijks enkele miljoenen euro’s mislopen. Volgens Van Hulten kan het omzetverlies bij pompen aan drukke snelwegen oplopen tot veertig procent omdat zij minder brandstof en levensmiddelen verkopen.

Ik weet niet hoe het bij u gaat, maar als ik te lang blijf rondrijden, dan is op een gegeven moment mijn tank leeg. Niet gaan tanken om tijd te winnen is dan niet echt een optie. Bovendien: hoe langer je in de file staat, des te minder kilometer je haalt uit een tank, en des te vaker moet je tanken. En dat betekent dat de tankstations meer benzine gaan verkopen. Bovendien: je zou verwachten dat hoe langer mensen in een file staan, des te minder keuze ze hebben in het tankstation dat ze bezoeken. Dat betekent meer marktmacht voor de stations, en dus hogere prijzen. Het lijkt me daarom de hoogste tijd dat de tankstations een vergoeding gaan betalen aan het ministerie van Verkeer vanwege de extra inkomsten die zij door de files genereren.

Nog meer wisselverlies!?

Om onduidelijke redenen mag de Stichting Wisselverlies deze week opnieuw haar nonsens in de pers spuien (zie eerdere post). Een van de trucs die de stichting toepast is om het door haar berekende “koopkrachtverlies” niet per jaar weer te geven, maar cumulatief over de hele periode, maar dan wel weergegeven als percentage van het jaarlijkse inkomen. Het ANP geeft nog een juiste weergave van de claim van de stichting:

De gemiddelde werknemer in Nederland heeft sinds de officiële overstap van de gulden naar de euro begin 1999 een koopkrachtschade geleden van ongeveer 164 procent van het huidige inkomen.

maar de redactie economie (sic) van het Parool trapt er met open ogen in:

De koopkracht van de gemiddelde werknemer in Nederland is sinds de overstap van de gulden naar de euro begin 1999 164 procent gedaald.

Uhm. Dat betekent dus dat iemand die in 1999 nog een inkomen had van 1000 euro per maand, nu de facto per maand 640 euro aan zijn werkgever betaalt!?

Hiernamaals

Chinezen hebben de gewoonte om wat papiergeld mee te geven aan overledenen. Ook wordt bij sommige festivals papiergeld verbrand, om boze geesten tevreden te stellen. Nu zijn die Chinezen wel zo snugger om geen echt papiergeld in de fik te steken, maar namaakgeld te gebruiken. En als het toch niks extra kost, dan kan je er net zo goed nog een paar nulletjes bij zetten. Hier staat een uitgebreid en amusant overzicht van de biljetten die zoal in omloop zijn. Hoogst waargenomen denominatie: 8 miljard dollar:

This means one of two things: either everyone in the afterworld is wealthy beyond imagination, or inflation is staggering.

[via]

Mr. Tang goes to Den Haag

Bij de verkiezingen vorig jaar schreven we over economen die kandidaat waren voor de Tweede Kamer. Het werd geen groot succes: van de drie genoemde economen kwamen er twee niet in de kamer.

Ook de derde leek buiten de boot te vallen, maar na de kabinetsformatie mocht dr. Paul Tang toch het parlement in. Je hoopt dat daarmee het Nederlandse beleid wat meer uitgaat de economische denkwijze: marginale effecten, prikkels, etcetera. En kijk, deze econoom stelt vooralsnog niet teleur: zijn laatste plan is om het inkomen van de Schipholdirectie direct te koppelen aan de geluidsproductie van de luchthaven. Een negatief verband, nemen we aan. Daarmee wordt een externaliteit geïnternaliseerd bij degene die hem veroorzaakt. Dat moet wel goed gaan.

Vakantiegeld

Persbureau Novum komt met de volgende intrigerende samenvatting van een onderzoek van financieringsonderneming InterBank:

Meer dan de helft van de Nederlanders verwacht dat hun knip in de vakantie sneller leeg is dan voorzien.

Uhm. Het kan aan mij liggen, maar volgens mij staat hier toch echt dat de bewuste burgers verwachten dat ze meer gaan uitgeven dan ze verwachten te gaan uitgeven. In de behavioral economics is het niet ongebruikelijk om een huidige zelf te modelleren die beperkingen oplegt aan toekomstige zelven, maar iemand die al op dit moment iets anders denkt dan wat hij nu denkt, dat wordt wel een heel ingewikkeld verhaal. Misschien verschaft de rest van het artikel duidelijkheid:

De overschrijding van het vakantiebudget zou volgens de ondervraagden vooral komen doordat het eten en drinken op de vakantiebestemming duurder uitvalt. […] Het gemiddelde huishouden schat de vakantiekosten in op 1036 euro maar verwacht daar dus ook overheen te gaan.

Nee hoor, ik begrijp het nog steeds niet. Bovendien vraag je je af welke conclusie je hieruit zou moeten trekken. Zijn Nederlanders gewoon slechte financiële planners? Zijn vakanties duurder dan je zou verwachten, al is dat niet onverwacht? Is hier sprake van ontkenningsgedrag, dat overigens wel als zodanig erkend wordt? Van hoogst merkwaardig onderzoek? Of van een journalist die een en ander wat ongelukkig weergeeft? Je weet het niet.

Meer softwareperikelen

Curieus artikel in Trouw vanochtend. De strekking:

Fouten in software kosten Europa en de Verenigde Staten inmiddels ruim 200 miljard euro per jaar, en nog erger, ook mensenlevens. Terwijl veevervoer aan strenge regels moet voldoen, mag iedereen zich programmeur noemen.

En uiteraard Moet De Overheid Ingrijpen. Waar de krant die 200 miljard euro vandaan haalt, dat blijft onduidelijk. Bovendien: veel software is innovatief en leidt tot veel welvaart. Om dan te gaan klagen over welvaartsverliezen in de gevallen dat er iets mis gaat, dat is op zijn zachtst gezegd nogal flauw. Verder blijkt dat waar vroeger nog sprake was van menselijke fouten, de krant nu alles wat maar mis gaat toeschrijft aan software, wat leidt tot een haast hilarische lijst van vermeende softwarefouten. Neem deze eens, eind 2005 op de beurs van Tokio:

Een handelaar wilde daar één aandeel verkopen voor 610.000 yen, maar vertikte zich en bood er 610.000 aan voor één yen. Hij zag zijn fout meteen, wilde die ook onmiddellijk herstellen, maar een computerstoring maakte dat onmogelijk. Tien minuten later had hij een schade van omgerekend 280 miljoen euro op zijn naam staan, met dank aan een fout in de software van de beurs.

Tja, zo lust ik er nog wel een paar.