Categorie: Lezersbijdragen

De tanden erin

Die orthodontisten toch. Ze hadden toch al de naam de zakkenvullers van zorgend NL te zijn en nu dit weer. De vraag is of het verstandig was tarieven vrij te geven voor een sector waar consumentensoevereiniteit nog zo zwak ontwikkeld is. Zie ook hier. 

Even een NZA rapportje erbij pakken dan maar. Dit rapport (niet door het grootste schrijftalent van de NZa geschreven trouwens, lees de conclusies maar eens) probeert aan te tonen dat de tariefdaling die de NZa in 2011 heeft afgedwongen niet leidt tot toegangsproblemen. Nee dat had ook niemand verwacht natuurlijk.

Een ander NZa onderzoek kijkt hoe consumenten omgaan met mondzorg. Wat blijkt: 1) Het al dan niet transparant zijn van de mondzorg kan consumenten weinig schelen; 2) consumenten switchen alleen als ze verhuizen; 3) de meeste (76%) consumenten zijn niet op de hoogte van het bestaan van een tarievenlijst; .4) meer dan de helft van de consumenten weet niet dat de tarievenlijst fungeert als maximumprijs; 5) 87% van de respondenten is geheel of gedeeltelijk verzekerd voor mondzorg (de meest bizarre statistiek, omdat dit een van de meest nutteloze verzekeringen is) .

Een ideaal moment dus om tarieven vrij te geven. Toch is dit te kort door de bocht. Het is denkbaar dat VWS en NZa anticiperen op een situatie waarin minder mensen verzekerd zijn en zich meer gaan aantrekken van prijs — en kwaliteitsverschillen. De kamerbrief lijkt dit te impliceren.

Evenwel heeft de minister een perversiteit ingebouwd. Ze zegt namelijk

Tegelijkertijd heb ik mij helder uitgesproken over de grenzen van het experiment, namelijk daar waar zich onaanvaardbare prijsstijgingen voordoen ?¦Ik heb u gemeld dat indien deze grenzen worden overschreden, ik niet zal twijfelen om het experiment voortijdig te beëindigen.”

Stel ik ben orthodontist en ik heb een hekel aan vrije tarieven. Hup omhoog met die boel en na een paar maandjes is het weer over. Zucht.

Met geloofwaardige sancties bij onuitlegbare prijsstijgingen in plaats van de handdoek gooien zou het vrijgeven op lange termijn wel gunstig kunnen zijn voor de dienstverlening. En hoef ik niet meer verbaasd te kijken als ik 78 euri moet aftikken omdat de assistent van de orthodontist vier en halve seconde in het gebit van mijn dochter gekoekeloerd heeft.

Terug naar de gulden!?

De PVV die eurosceptische Engelsen van Lombard Street Research een rapport over de euro laten maken. Drie keer raden wat de uitkomst is. Toch is het te makkelijk dit rapport al op voorhand te diskwalificeren. Door The Economist worden de lieden van de Lombard door de blogger Buttonwood als volgt neergezet:

Some will dismiss the conclusions of the report out-of-hand because of the nature of the paymaster. Having read many a Lombard Street report in the past, I can attest that its economists are of a fiercely independent (and sometimes eccentric) cast of mind so I have no doubt these findings are their genuine opinion.

‘Fiercely independent’ from what? Facts and analysis, blijkt. Hun mening wisten we al, hebben ze recht op maar die hoeft niet verkocht te worden als waarheid of uitkomsten van onafhankelijk onderzoek. Het gebeurt vaak genoeg in de consultancy dat opdrachtgevers naar de mond worden gepraat worden (nee niet door Ecorys anders had ik er niet gewerkt), maar dit rapport onafhankelijk noemen is hetzelfde als Rick Santorum een onafhankelijke mening over Nederlands euthanasiebeleid toedichten.

Allereerst een observatie: dit is een onmogelijke opdracht omdat de kosten voor de exit van de euro niet in te schatten zijn. De gewone kosten (bijvoorbeeld voor multinationals) zijn al erg moeilijk te berekenen, maar echt geheel onvoorspelbaar is hoe andere landen, de ECB, de Europese Commissie en vooral de financiële markten gaan reageren. Opzienbarend zal de stap zeker zijn en geen enkele zichzelf respecterende econoom zou zijn geld durven te zetten op de uitkomst.

Je kunt wel een eerlijke berekening proberen te maken wat de euro tot nu toe heeft opgeleverd en gekost. Dat zegt niets over de wenselijkheid om de gulden terug te krijgen, maar wel iets over de mate van verstandigheid van het toenmalige besluit. Het zou zelfs iets kunnen opleveren om de huidige instituties te wijzigen. Laten we de Engelse kristallen bollen dus even voor wat ze zijn en beperken we ons tot deze vraag. Wat levert het rapport op voor deze vraag?

Lombard beweert dat Nederland een lagere groei heeft gehad ten opzichte van niet-euro landen als Zwitserland en Zweden. Enkele commentatoren (bijvoorbeeld Mathijs Bouman  en Jeroen de Boer) wijzen al op minimaal vier ongerijmdheden:

  1. de aangevoerde reden voor lage groei (loonmatiging): die heeft niets met de euro te maken.
  2. het gekozen ankerjaar 2001: die pakt ’toevallig’ slecht voor Nederland uit (1999 was logischer want toen werd de euro ingevoerd en zou het beeld al sterk doen veranderen).
  3. de vergelijking met de Zweden (die ’toevallig’ bijzonder slechte jaren achter de rug hadden door een bankencrisis).
  4. de gedachte dat NL een eigen wisselkoersbeleid zou voeren (voor de euro zaten we de facto aan de D-mark vast, erna ook).

Lagere groei? Zou best kunnen, maar is niet aangetoond.

Als de jongens van de Lombard nou slim waren geweest, hadden ze een scenario bedacht waarbij in 1999 de Neuro was ingevoerd door alleen de Noordelijke landen. Dat had waarschijnlijk achteraf gezien beter uitgepakt dan de euro, die stelling durf ik met de kennis van nu wel aan. Lombard berekent dat scenario wel (min of meer) maar in toekomstig perspectief waardoor ze in het moeras zakken van niet te berekenen exit kosten. Wilders had in dat scenario het establishment geloofwaardiger de mantel kunnen uitvegen en aan kunnen koersen op een harde aanpak van de zuidelijke landen. In plaats daarvan isoleert Wilders zich met zijn op nostalgie, glazen bollen en bewuste misleiding gebaseerde guldenwens. En Lombard had zichzelf niet belachelijk gemaakt met fantasieverhalen. Gemiste kans voor PVV fans. Opluchting voor de rest.

Spookprijs

(Een gastbijdrage van Marcel Canoy)

Stel je bent eigenaar van een sexy merknaam, bijvoorbeeld Heineken (avant la lettre). Heineken verkoopt links en rechts frisdrankjes en heeft wat lokale bekendheid. Probleem is dat je eigenlijk helemaal niet in staat bent deze merknaam op een hoger plan te tillen. Dan kom je toevallig ene Freddy in de kroeg tegen. Die blijkt grote plannen te hebben, maar zoekt een goede naam. Al snel smeden jullie samen een plan. Freddy mag de naam voeren en na drie jaar kijken jullie wat er van geworden is. Voortvarend als hij is, weet Freddy de naam Heineken met zijn bedrijf om te turnen tot een succesvol biermerk dat na drie jaar al enkele miljarden waard is.

Nu wil het toeval dat je een hekel aan bier hebt en jouw bedrijf niet wenst te associëren met dat product. Je wilt de naam dus graag terug na drie jaar. Maar wie betaalt wat voor deze transactie? Vreemd genoeg blijkt dit probleem geen redelijke oplossing te hebben. Het zou bijvoorbeeld erg onredelijk zijn als Freddy zijn naam om niet moet inleveren bij de eigenaar. Immers heeft hij flink geïnvesteerd in de naamsbekendheid en is de waarde van de merknaam vooral te danken aan zijn inspanningen. Omgekeerd zou het een beetje bizar zijn als jij een miljard moet betalen voor iets dat je al bezit en ook moeilijk kan verkopen (behalve aan Freddy misschien maar daarheb je geen zin in). Ook tussenoplossingen zoals 50-50 lossen niets op. En sowieso ben je vergeten de waarde van de merknaam te meten voor Freddy aan de slag ging en is de huidige waarde ook al niet makkelijk objectief vast te stellen, waardoor het niet eens duidelijk is waarvan je dan 50% zou moeten nemen. En als je het al geprobeerd had, was je er achter gekomen dat het beroepmerknaamtaxateur vrij zeldzaam is.

Vreemd, een normaal lijkende transactie, maar prijsvorming lijkt onmogelijk. Dit probleem had voorkomen kunnen worden als je de naam Heineken meteen aan Freddy verkocht had (en wie weet had je dan geschiedenis gemaakt), maar dat heb je nu eenmaal niet gedaan. Dan de huiskamervraag: falende prijsvorming duidt op marktfalen. Met welk marktfalen hebben we hier te maken?

Dit probleem heb ik nu met Ecorys, waar ik hoofdeconoom ben. Wij zijn de gelukkige bezitter van de domeinnaam economie.nl (tot ongenoegen van Marco en Thijs om een reden die niet moeilijk is te verzinnen). Wij kunnen als bedrijf deze naam niet goed exploiteren en zijn op zoek naar een goede huisvader. Maar wat als die huisvader er een gierend commercieel succes van maakt op een manier die ons niet aanstaat? Wat doe we dan na drie jaar?

Het gelijk van Inshared

Toch nog even terugkomen op Inshared’s Halve Allrisk, waar we een dikke week geleden over berichtten. Grote onzin, berichtte ondergetekende, iemand die risicoavers is en bereid is voor een halve dekking te betalen, zal zeker ook bereid zijn voor een hele dekking het dubbele bedrag op te hoesten. Trouwe en oplettende lezer Allard schrijft echter het volgende:

Je post aangaande de halve allrisk vond ik raar. [?¦] Zij u(.) (u’>0,u”<0) de nutsfunctie van een homo economicus. Zij x het vermogen (zonder schade) van voornoemde h.e. en stel dat d de schade is. De kans op schade is p. Dan is onze h.e. bereid om kheel=p(u(w)-u(w-d)) te betalen voor de hele allrisk en khalf=p(u(w-d/2)-u(w-d)) voor de halve allrisk. Omdat u concaaf is, geldt dat u(w-d/2)-u(w-d)>u(w)-u(w-d/2) en dus dat kheel<2*khalf.

Allard heeft helemaal gelijk. Voor het gemak een getallenvoorbeeldje. Stel iemand heeft een vermogen van 100 en de mogelijke schade die hij oploopt bedraagt 20. Mijn redenering was als volgt: als zo iemand bereid is een verzekering af te sluiten tegen het risico dat zijn vermogen naar 90 valt, dan zal die persoon zeker ook bereid zijn een verzekering te nemen tegen een dubbele premie die het risico dekt dat zijn vermogen naar 80 valt. Het verschil in nut tussen 80 en 100 is immers meer dan twee keer zo groot als het verschil in nut tussen 90 en 100.

Op zich was die waarneming juist. Probleem is alleen dat dat niet de manier is waarop de halve allrisk werkt. Wie een halve allrisk afsluit dekt zich effectief immers in tegen het risico dat zijn vermogen naar 80 daalt in plaats van naar 90. Wie bereid is daarvoor te betalen is niet automatisch bereid om ook het dubbele te betalen om zich in te dekken tegen het risico dat zijn vermogen naar 80 daalt in plaats van op 100 blijft. Immers: het verschil in nut tussen 80 en 100 is minder dan twee keer zo groot als het verschil in nut tussen 80 en 90.

Goh. Wat een goed idee, zo’n halve allrisk.

Plaatjes

Trouwe lezer Bart schrijft, enkele weken geleden alweer:

Kennen jullie de site www.eigenfactor.org? Thomson-Reuters heeft inmiddels enkele impactindicatoren die door het groepje eigenfactor.org-netwerkanalytici in de VS zijn ontwikkeld zijn in Web of Science geadopteerd. Misschien minder functioneel maar wel leuk zijn de interactieve kaarten die op de website zijn te vinden onder "well-formed". Waarschuwing: als kaartenfanaat mag Thijs alleen kijken als hij minstens een halve dag niets te doen heeft…

Tot een paar minuten geleden had ik het ook nog niet aangedurfd een kijkje te nemen. Maar het is inderdaad fraai.

Leestip

Trouwe lezer Bart schrijft:

Kennen jullie het boek “Economic Gangsters” (2008, Princeton UP) van Ray Fisman en Edward Miguel al? Ik heb er afgelopen weekend een aantal hoofdstukken uit gelezen. Weer zo’n geinig populair-wetenschappelijk economieboek, voor de donkere dagen voor Kerst!

Persoonlijk had ik zelfs nog nooit van het boek gehoord, dus dank voor de tip. Dit is de website van het boek, en toevallig had de Wall Street Journal gister een interview met de auteurs.

Ontslagrechters

Ward schrijft:

“Er zijn verschillende bezwaren tegen de nieuwe ontslagregeling (zie ook prof. Kleinknecht vanochtend in NRC.Next vanochtend [helaas niet online]) sommige terecht, de meesten – in my humble opinion – onterecht. De FNV heeft een nieuwe reden gevonden waarom ontslag toch echt via de rechter moet gaan…. “de functie van rechters wordt uitgehold”. Daarom worden de kantonrechters opgeroepen om naar een grote manifestatie te komen in Maastricht en Eindhoven, ze zijn immers “lotgenoten”.

Volgens dezelfde redenering zou de overheid direct moeten stoppen met het terugdringen van criminaliteit. Dit doet de vraag naar rechters ook afnemen. Ben benieuwd wat de FNV hiervan vindt.

Het valt nog te bezien of de kantonrechters zich echt zorgen maken om hun baan en komen protesteren, deze beroepsgroep staat er in ieder geval niet om bekend.”

Kijktip

Vaste lezer Pim schrijft het volgende:

“Ik zag gisteren op de BBC een bizarre documentaire “The Trap: What happened to our dreams of freedom” . Een deel van het argument was dat speltheorie had bewezen dat markten de enige goede aggregator van informatie waren en in een echte democratie politici zoveel als mogelijk dingen overlieten aan markten. Maar! Speltheorie is gebaseerd op een te simpel mensbeeld: mensen zijn geen kille rationele beslissers. En daarom ging in de jaren 90 alles mis toen politici massaal gingen dereguleren.

De insteek van deze documentaire is dat mensen niet “rationeel” zijn. En dan komt het. Een voorbeeld over een poging tot ontbureacratisering van de National Health Service eind jaren 90. Het idee is dat je ziekenhuizen niet moet opleggen hoe dingen moeten worden gedaan. Ziekenhuizen worden alleen beoordeeld op targets. Het maakt niet uit hoe een target wordt gehaald, als je het maar haalt.

Een voorbeeld is van een target is “Wachtlijsten moeten met 50% worden verminderd”. Helaas vinden managers van de ziekenhuizen als snel de meest inventieve manieren om de targets te halen zonder het gros van de patiënten daadwerkelijk te helpen. Een van deze manieren is het plannen van een operatie als de patiënten met vakantie zijn of eerst de makkelijke patiënten helpen. Dit is dan kennelijk bewijs dat deze managers niet rationeel zijn. Onzin natuurlijk, want de managers maken op uiterst slimme wijze misbruik van dit systeem. Het systeem is slecht ontworpen: iets wat elke econoom had kunnen voorspellen.

Met deze link vind je de documentaire. Je krijgt als bonus een interview met John Nash en een onheilspellende soundtrack elke keer als het woord “mathematical” valt. ”