Categorie: Verkeer

Kentekens

kenteken Hoera, we krijgen nieuwe kentekencombinaties. Zoals Marco al eens uitrekende betekent dat weer extra inkomsten voor autodealers, omdat mensen nou eenmaal graag met een recente combinatie rijden, maar het is ook een reden voor verdriet. Voor de Nederlandse belastingbetalers, om precies te zijn.

Want opnieuw laat de overheid het de burgers niet toe om, tegen een vergoeding, een eigen combinatie te kiezen. Zoals bekend kan dat in Amerika, maar ook in bijvoorbeeld Denemarken is het mogelijk. Wat zouden de kosten zijn van het toestaan van zelfgekozen combinaties? Er zal iets meer personeel bij de RDW moeten komen, maar dat valt in het niet bij de mogelijke opbrengsten: ik schat in dat menig autobezitter grif €100 betaalt voor een koele nummerplaat.

Andere nadelen? De zelfgekozen combaties zullen allicht makkelijker te onthouden zijn, en hoe erg is het werkelijk dat je niet meer meteen kunt zien hoe oud een auto is? Tegelijkertijd zorgen de extra inkomsten ervoor dat de overheid verstorende belastingen, zoals de BTW of de inkomstenbelasting, kan verlagen. Daar wordt iedereen vrolijk van. Ik stel me dan ook voor dat de politieke partij die met dit plan de verkiezingen ingaat daar veel garen bij kan spinnen. Graag hou ik me aanbevolen voor een gedegen analyse van de kosten en de opbrengsten.

Tegenvallers

De kosten voor de Amsterdamse Noord-zuid (metro)lijn vallen anders uit dan gepland. Wat denkt u, hoger of lager?

Inderdaad, hoger. Wat wil je: het blijkt dat overal ter wereld 9 van de 10 overheidsprojecten over het budget gaan, al zolang dit soort zaken bijgehouden wordt.

Er zijn twee mogelijkheden: of de politici die de lijn bestelden geloofden de schatting van de kosten en zijn dus oliedom, of ze wisten van tevoren dat de lijn waarschijnlijk duurder zou worden dan aangegeven. Ik heb zo’n gevoel dat het laatste geval is waarschijnlijker is, en dat de raadsleden dus allang wisten dat de extra rekening zou komen.

De vraag is dan of deze poppenkast van nep-begrotingen noodzakelijk is. Het is natuurlijk beter om in openheid over de werkelijke kosten en hun financiering te debatteren. Tenzij je daarmee nóg hogere rekeningen oproept. Immers, de regel lijkt te zijn dat de bouwers altijd over het vastgestelde bedrag heengaan. In dat geval is het zaak de rol van naïef slachtoffer overtuigend te blijven spelen.

In Amsterdam voelen D66 en het CDA dat goed aan: “Ik vind dat zorgwekkend” en “ik ben bedonderd door de wethouder” klinkt potsierlijk, maar is wel in character. De PvdA laat zich echter in de kaarten kijken: de overschrijding is “geen verrassing” en het nieuws wordt “gelaten” aangehoord. Dat komt ze duur te staan, bij de volgende opdracht.

Veilig!?

Thijs besteedde er al eens aandacht aan. Hoe veiliger auto’s zijn, des te roekelozer worden hun chauffeurs. Fietsers en voetgangers zijn de dupe. De Amerikaanse econoom Peltzman toonde het in 1975 al aan naar aanleiding van de invoering van veiligheidsgordels in de VS.

Maar nu blijkt het nog erger te zijn. Ook als fietsers zich beter beschermen, worden automobilisten roekelozer. In de categorie Fraai en Nuttig onderzoek: de Britse psycholoog Ian Walker heeft persoonlijk proefondervindelijk vastgesteld dat automobilisten die een fietser zonder helm inhalen 8,5 centimeter meer afstand bewaren dan wanneer ze een fietser inhalen die wel een helm draagt. Gevolg: draag je een helm, dan maak je meer kans om geschept te worden. (link via marginalrevolution)

Het effect dat meer veiligheidsmaatregelen leidt tot roekelozer gedrag, treedt overigens niet alleen op in het verkeer. Onderzoek recent gepubliceerd in het Quarterly Journal of Economics laat zien dat de verstrekking van medicijnen aan HIV-geinfecteerden leidt tot roekelozer sexueel gedrag een dus tot een grotere kans op verspreiding van het virus.

Strippenkaart

Er wordt gesteggeld over de prijs van de strippenkaart. Busbedrijven willen een hogere prijs, maar het mag niet van de minister (alweer). Een mooie gelegenheid om nog eens naar het product strippenkaart te kijken, voordat het definitief in het museum van domme dingen verdwijnt.

Het opmerkelijke van het strippensysteem is dat er geen enkele directe financiële transactie is tussen de klant en het vervoersbedrijf. In plaats van degene die de bus bestuurt, krijgt de sigarenboer uw geld, een situatie die vooral buitenlanders met ongeloof vervult. Je vermoedt dat de euro’s op de een of andere manier uiteindelijk bij het busbedrijf komen, maar hoe? Laten we zeggen: op een ingewikkelde manier. Zonder op de details in te gaan kunnen we stellen dat de landelijke strippenopbrengst verdeeld wordt op basis van een enquete onder reizigers, die aangeven met welke bus ze het afgelopen jaar gereisd hebben.

Stel, ik twijfel tussen een ritje met de bus of de tram. Wat verdient het busbedrijf als ik voor de bus kies? Dat is het aandeel van het busbedrijf in de strippenopbrengst maal de prijs van twee strippen is, even rekenen, een heel klein bedrag. Interessanter is het alternatief: wat verdient het busbedrijf als ik voor de tram kies? Juist, exact hetzelfde bedrag. Je hoeft geen econoom te zijn om te zien dat het de rationele busbestuurder geen fluit uitmaakt hoeveel passagiers hij vervoert, iets dat reizigers die wel eens zwaaiend een vertrekkende bus achterna gerend zijn maar al te goed weten.

Worden alle problemen opgelost met de OV-chipkaart? Mogelijk: in ieder geval kan er een direct verband worden aangebracht tussen de rit en de prijs, en dus kan het in theorie goed gaan. Dat is geen garantie voor een goede praktijk. Gelukkig staat het de klant vrij om zelf een extra prikkel aan te brengen: geef uw buschauffeur eens een fooi. Gegarandeerd dat u nooit meer voorbijgereden wordt.

Kilometerheffing wordt omzeild

Verwarrend bericht vanochtend in het AD. Volgens de krant stelt fileprofessor Piet Bovy van de TU Delft vandaag tijdens een lezing in Den Haag dat kilometer- en tolheffing massaal gaat worden omzeild. Een paar citaten:

[…] bijna niemand stapt over op de trein of bus. […] weggebruikers [zullen] in eerste instantie vooral vroeger van huis gaan om minder of geen tol te betalen. ,,Je ziet nu al dat mensen de files proberen te omzeilen door eerder van huis te gaan. Later is meestal geen optie vanwege de baas die eist dat je om een bepaalde tijd binnen bent. Dat principe zal zich met de kilometerheffing herhalen,” zegt Bovy. Volgens de filedeskundige zullen op de langere termijn mensen andere oplossingen bedenken. Zo verwacht hij dat meer mensen vier dagen zullen willen werken om zo een dag op en neer rijden en daarmee tol uit te sparen. Ook denkt hij dat meer automobilisten dichter bij hun werk zullen gaan wonen.

Ja maar. Het doel van de kilometerheffing is om het fileprobleem op te lossen. Dat mensen de heffing gaan “omzeilen” door eerder van huis te gaan, minder dagen te werken en te verhuizen, dat is dus precies de bedoeling! Want dan zijn er in de spits minder auto’s op de weg en dus minder files! En daar was het nu juist om te doen!

Het artikel suggereert dat hier een probleem wordt gesignaleerd. Het tegendeel is waar. Dit is een oplossing. Een kilometerheffing wordt omzeild en vermindert dus het fileprobleem! Elsevier begrijpt er al helemaal niets van en krijgt het voor elkaar om uit het verhaal te concluderen dat er meer files gaan komen.

Het mag niet van Donner

Dat is nu jammer. Van minister Donner van Justitie mag BISSO in Nederland geen boeteverzekering aanbieden. Dramatisch genoeg zal nu nooit blijken dat Thijs gelijk had en een dergelijke verzekering onmogelijk levensvatbaar kan zijn.

Een boeteverzekering “neemt de prikkel weg om zich aan de verkeersregels te houden”, aldus de minister. Nu is dat niet helemaal waar. Ook bij de boeteverzekering geldt immers nog steeds een eigen risico. Sterker nog, zelfs als een boeteverzekering wel zou kunnen bestaan, dan nog zou de overheid vrij eenvoudig haar effect kunnen neutraliseren. Stel bijvoorbeeld dat zo’n verzekering een eigen risico heeft van 50%. Het enige wat de minister dan hoeft te doen is de boetes verdubbelen, en de prikkels zijn weer precies hetzelfde als voorheen. En een eenvoudige methode om boetes te verdubbelen is er al, meldt de Volkskrant zaterdag: de identificatieplicht.

Pakkans

De politie gaat binnenkort op de Nederlandse snelwegen de nummerplaat van elke passerende auto scannen, om bestuurders met uitstaande boetes of veroordelingen meteen van de weg te halen. In reactie op een vergelijkbaar programma in de VS schreef beveiligingsdeskundige Bruce Schneier al eens een aardig artikel, en hij was het ook die het volgende aan de kaak stelde:

Het afschrikkend effect van een boete bestaat eigenlijk uit twee delen: de hoogte van het boetebedrag en de pakkans. Vermenigvuldig die twee en u heeft de verwachte boete. Als een potentiële crimineel zich nu opstelt als een kleine ondernemer (Gary Becker is beroemd geworden met deze hypothese) dan zal hij die verwachte boete vergelijken met de verwachte opbrengst van de misdaad. Het is dus zaak de verwachte boete goed vast te stellen: niet te laag, om misdaad te voorkomen en niet te hoog, om proportioneel te zijn met de ernst van het feit.

Maar met het nieuwe surveillancesysteem gaat een van de twee elementen in de verwachte boete, de pakkans, flink omhoog. Daarmee stijgt ook de verwachte boete voor een feit. Ervan uitgaande dat die juist optimaal was vastgesteld, dan kan de wetgever maar één ding doen: met de introductie van de automatische scanner kunnen de boetebedragen omlaag.

Taxi!

De Nederlandse taxibedrijven, verenigd in KNV taxi, willen een verbod op het weigeren van korte taxiritten op taxistandplaatsen. Een chauffeur die zo’n kort ritje maakt, verdient maar een relatief klein bedrag, en moet vervolgens weer achteraan in de rij bij een standplaats aansluiten. Dat is blijkbaar niet aantrekkelijk. Liever wacht hij nog een tijdje tot zich een vette klant aandient.

Hier is duidelijk sprake van een inefficientie. Als een klant bereid is om voor een kort ritje te betalen, dan zou in een ideale wereld elke taxichauffeur daar dankbaar op moeten inspringen. De opbrengst van zo’n ritje is immers vele malen hoger dan de direkte kosten. Los je die inefficientie op door werkweigering te verbieden? Niet helemaal. Goed, het korte ritje wordt nu wel uitgevoerd. Maar een producent dwingen om tegen zijn wil zijn produkt te leveren, dat kan ook niet de ideale oplossing zijn. Bovendien is het maar de vraag of zo’n verbod wel gehandhaafd kan worden.

In een wereld waarin taxiritten efficient geprijst zijn, zal het een chauffeur geen snars uitmaken of hij nu een korte of een lange rit maakt. Beide ritten zijn dan even aantrekkelijk. Als dat nu niet het geval is, dan duidt dat er op dat er iets mis is met de tariefstructuur. Korte ritten zijn relatief te goedkoop, en lange ritten te duur. Als het starttarief van een taxirit wordt verhoogd en het kilometertarief wordt verlaagd, dan is iedereen gelukkig. Geen chauffeur zal nog een rit weigeren. Niemand hoeft zich druk te maken over het handhaven van een verbod. De taximarkt is weer keurig in evenwicht. Een verbod op ritweigering is niets meer dan symptoombestrijding.

Veiligheid

Het gaat niet goed met verkeersdeelnemers zonder auto om zich heen. Ze worden regelmatig aangereden en daarom moeten autorijders beter opgeleid worden. Een logische relatie tussen de nieuwsberichten vandaag, nietwaar?

Niet helemaal. De Britse econoom en schrijver Tim Harford legt in een prachtig stuk het ware probleem bloot: de auto’s van tegenwoordig zijn veel te veilig. Voor de bestuurder, in ieder geval. Airbags, gordels en kooiconstructies zorgen ervoor dat de persoon achter het stuur tegenwoordig een veel kleinere kans op verwondingen loopt dan een aantal jaar geleden. En die kennis beïnvloedt het gedrag van bestuurders, die ervoor kiezen om meer risico te nemen in het verkeer. Die gedragsverandering doet een gedeelte van de veiligheidsmaatregelen teniet, en is rampzalig voor de overige verkeersdeelnemers.

De oplossing? Maak autorijden weer risicovol. Zonder gordel en met de airbag uit let de bestuurder tenminste een beetje op.

Boeteverzekering

Een kleine mediahype, afgelopen zaterdag: het radionieuws en teletekst openen ermee, internet zoemt rond, politici spreken schande. Wat is er aan de hand?

Een Zweeds bedrijf blijkt verzekeringen aan te bieden voor verkeersboetes, en wil dat ook in Nederland gaan doen. Het principe: u betaalt een jaarlijkse premie en het bedrijf neemt, onder bepaalde voorwaarden, uw snelheidsboetes over. Schande, roept tout Den Haag. De Nederlander mag niet straffeloos met 150 langs de flitspaal.

Maar laten we even het hoofd koel houden. Bisso, het bedrijf in kwestie, rekent € 30 per jaar en dekt twee boetes, tot 15 km/h in de bebouwde kom en tot 30 km/h op de snelweg, met 15% eigen risico. De boetetabel geeft aan dat die boetes lopen van € 14 tot € 149. Ervan uitgaande dat onder de 10 km/h niet geflitst wordt is dat gemiddeld € 50 in de bebouwde kom en € 85 op de snelweg. Bisso gaat er dus vanuit dat de gemiddelde bestuurder minder dan één keer per twee jaar geflitst wordt.

Dat is misschien wel zo, maar er spelen twee dingen tegen de Zweden: ten eerste zal de groep die zo’n verzekering neemt meer dan gemiddeld te snel rijden, en ten tweede zullen houders van zo’n verzekering minder behoedzaam omgaan met het gaspedaal. Voor economen: endogene selectie en moral hazard spelen een rol. Reken dus maar dat die premie binnen de kortste keren omhoog gaat. Bisso is tenslotte geen liefdadigheidsinstelling.

Dan gebeurt er iets moois: voor de groep bestuurders die het minst vaak te hard rijdt, wordt de verzekering te duur. Ze moeten meebetalen aan de boetes van notoire hardrijders en zijn goedkoper uit als ze zichzelf verzekeren. Die houden er dus mee op, en daarmee stijgen de gemiddelde kosten. Opnieuw moet de premie omhoog, en zo voort totdat uiteindelijk niemand meer mee wil doen. Het is een omgekeerde Market for lemons, waarmee Akerlof de Nobelprijs won (eigenlijk zouden Zweden dat moeten weten). De beste reactie voor bezorgde politici is dus: even wachten, het lost zichzelf op.

De prijs voor de domste opmerking over dit onderwerp gaat overigens naar kamerlid Van der Ham, D66:

Het kan niet zo zijn dat mensen met een dikkere portemonnee op zo’n manier onder boetes uitkomen.

Hah! Niet alleen heeft inkomen hier natuurlijk helemaal niks mee te maken, de verzekering biedt juist arme mensen de kans om ook eens lekker te scheuren op kosten van een ander.