Vrije markt – Pagina 7

Prijsconvergentie

Eén van de doelen van Europese eenwording is prijsconvergentie. Door het gebruik van dezelfde munt en het opheffen van grensformaliteiten ontstaat er een Europese markt voor producten waarop de concurrentie groter is dan op nationale markten. Prijzen in de verschillende Europese landen zullen door arbitrage naar elkaar toe bewegen.

Een mooie manier om dit te zien is te vinden in het, zojuist verschenen, World Drug Report van de Verenigde Naties. Daarin een tabel met de groothandelsprijs van een kilo cocaïne in 14 Europese landen. Een grafiek:

Brussel kan tevreden zijn, dit ziet er keurig uit. Opmerkelijk: ik heb de landen die niet meedoen met het Schengenverdrag in het blauw aangegeven. Je zou verwachten dat de prijzen daar, door de grenscontroles, sterker afwijken van het gemiddelde. Dat lijkt op het oog niet zo te zijn.

Op de bon

Een kleine maand geleden ging in Iran de benzine op de bon. Wie dat soort maatregelen neemt moet het onverwacht doen en dat was goed gelukt, tot groot verdriet van de Iraanse automobilisten. Volgens de nieuwe regels is er voor iedere particulier 100 liter per maand tegen de oude, lage prijs.

Van Thomas Erdbrink, NRC-correspondent in Teheran, komen nu de details van de situatie. De Iraanse overheid had zich in een hoek gemanoeuvreerd. De president, die op een populistisch platform gekozen is, had lage benzineprijzen beloofd. Maar de kosten voor de subsidie (Iran kan niet genoeg raffineren en moet dus tegen marktprijzen inkopen) liepen de spuigaten uit. Nu is er voor iedereen een beperkte hoeveelheid tegen de oude prijs: belofte gehouden. Daarnaast kan men binnenkort boven zijn quotum inkopen tegen een hogere prijs.

Een situatie als deze schreeuwt om een zwarte markt. Immers, wie benzine in zijn tank heeft kan ermee gaan rijden of het doorverkopen aan zijn buurman en de winst in zijn zak steken. Op mijn vraag of er zwarte handel is antwoordt Erdbrink

Natuurlijk zijn er manieren om extra benzine te krijgen, maar men staat hier niet met oliedrums langs de kant van de weg, zoals in buurland Irak waar benzine ook schaars is.

Andere commentatoren wijzen erop dat het de zwarte markt al open is:

Ik hoorde dat er al volop illegale liters te koop zijn, rond 500 toman de liter, de verwachte prijs van het vrije tarief.

En dat is uiteraard efficiënt. Meer gevolgen:

De vervuiling in Teheran is aanzienlijk afgenomen. […] andere prijzen [stijgen] vanwege het rantsoen. Kip, zuivel, eieren zijn allemaal nog duurder geworden.

Vraaguitval

Als, bij een min of meer gelijk aanbod, de vraag naar een artikel afneemt kan het goed zijn dat de prijs ervan daalt. Macaber voorbeeld.

The price of machetes has halved in parts of Nigeria since the end of general elections in April because demand from thugs sponsored by politicians has subsided, the state-owned News Agency of Nigeria reported.

NAN surveyed prices in the northeastern state of Gombe and found that a good quality machete was now selling for 400 naira ($3) compared with 800 naira before the elections, which were marred by politically motivated violence in many states.

(Een machete, voor wie er niet dagelijks mee omgaat, is een groot hakmes waarmee het goed ledematen verwijderen is.) [via]

Autograbbelton

Mensen zijn bijzonder creatief in het creeren van nieuwe markten, zo bleek dit weekend maar weer. Zo klaagt de BOVAG dat sommige rijscholen rijexamens zouden hamsteren om ze met winst door te verkopen:

Oorzaken van de schaarste zijn onder andere de economische voorspoed, de traditionele drukte in april tot en met juni en een lager dan verwacht slagingspercentage.

Natuurlijk is dat niet helemaal waar: de oorzaak is met name dat het CBR in haar planning onvoldoende rekening heeft gehouden met deze factoren, maar dit terzijde. De vraag blijft natuurlijk: als er toch een slaatje kan worden geslagen uit deze schaarste, waarom doet het CBR dat dan niet gewoon zelf? Inderdaad, middels het aanbieden van een snel premium-praktijkexamen tegen geringe meerprijs, geheel conform het eerder door Thijs voorgestelde plan.

Nog leuker: in Spanje en Frankrijk hebben ze een puntenrijbewijs. Wie betrapt wordt op te hard rijden raakt punten kwijt, en wie door al zijn punten heen is verliest zijn rijbewijs. Op internet blijkt een levendige handel te bestaan in rijbewijspunten. Wie wordt geflitst, zegt dan gewoon dat er iemand anders achter het stuur zat, en persoon in kwestie neemt de puntenaftrek voor zijn rekening. Tegen betaling, uiteraard. In Spanje zou er zo’n 30 miljoen euro per maand omgaan in deze handel. [via]

Tenslotte: in New York doet een parkeerplaats inmiddels 225.000 dollar. [via]

Digitale camera’s

Digitale camera’s dreigen duurder te worden:

Een commissie van de EU wil dat de camera’s onder dezelfde regels vallen als videocamera’s, omdat je er ook korte filmpjes mee kan maken. Dat betekent een extra heffing van 12,5%, ofwel zo’n 35 euro per camera.

Wat opvalt in alle reacties, is dat niemand zich lijkt op te winden over het feit dat die meerprijs van enkele tientallen euro’s dus blijkbaar al geldt voor camcorders. Dat wist ik niet. En die heffing lijkt me minstens zo verwerpelijk als dat fotocamera’s nu onder hetzelfde regime dreigen te vallen. De Consumentenbond is tegen de heffing op fotocamera’s. Immers:

“Importheffingen zijn bedoeld om eigen landelijke of Europese fabrikanten te beschermen. Maar vrijwel alle digitale camera’s worden buiten Europa geproduceerd”.

Hetzelfde geldt voor videocamera’s, zou ik zeggen. En sowieso, waarom zou de consument flink meer moeten betalen om de markt voor multinationals als, ik noem maar wat, Siemens en Philips af te schermen? De EU was toch tegen staatssteun? Of geldt dat niet als die steun verplicht door consumenten wordt gegeven?

Prijsbinding

Opmerkelijk nieuws uit de VS: Het Hooggerechtshof heeft, met een nipte 5-4 meerderheid, het verbod op verticale prijsbinding, dat al bijna een eeuw gold, afgeschaft. De facto mogen fabrikanten nu aan winkeliers voorschrijven welke prijs zij aan de consument in rekening brengen. De meerderheid van het hof claimt dat dat goed is voor de consument (winkeliers krijgen een prikkel om meer service te leveren: consumenten kunnen immers niet langer zich uitgebreid laten voorlichten bij winkelier A, om het product vervolgens bij discounter B aan te schaffen), terwijl tegenstanders juist claimen dat het zal leiden tot hogere prijzen (zulke beperkingen maken het makkelijker om op last van de fabrikant een kartel in de lucht te houden).

In Nederland was een paar jaar geleden nog een dergelijke kwestie in het nieuws toen Peijnenburg weigerde om nog koeken te leveren aan Albert Heijn, omdat die ze volgens Peijnenburg tegen een te lage prijs in de schappen legde.

Hier staat de mening van Greg Mankiw, met uitgebreide discussie in de comments. Persoonlijk ben ik geneigd het met de minderheid van het Hof eens te zijn.

(Dank aan Gertjan)

iWait

Het zal u niet ontgaan zijn: vorige week stonden in de VS mensen dagen in de rij om de Apple’s nieuwe iPhone te bemachtigen. Een duur speeltje. Je zou daarom verwachten dat mensen die zich zo’n apparaat kunnen veroorloven hoge opportuniteitskosten hebben en dus niet zomaar dagenlang in de rij gaan staan. En inderdaad, dat klopt. De wachtenden bleken grotendeels te bestaan uit twee categorieen:

Mensen die door anderen betaald werden om in de rij te staan. Het tarief schijnt zo’n 250 dollar te zijn geweest.
Mensen met shirtreclame, die er op speculeerden dat een paar wachtenden voor een iPhone veel media zou gaan trekken en dat dus hun shirtreclame volop in beeld zou komen. Ze hadden gelijk.

Toch mooi, die vrije markt.

De marktwaarde van een nier

De discussie over nierdonatie blijft onze virtuele kolommen vullen (zie hier, hier, hier, hier, hier, en hier). Geen wonder, want een ander onderwerp waarbij een vleugje meer economie leidt tot zo’n spectaculaire welvaartsverbetering, is nauwelijks denkbaar.

En het gaat de goede kant op. Hoogleraar orgaantransplantatie en donatie Andries Hoitsma pleit er voor om iedere levende donor een ‘onkostenvergoeding’ van 50.000 euro te geven voor het afstaan een nier. Zijn redenering is interessant. Als een systeem van automatisch donorschap niet wordt toegestaan met het argument dat iedereen zelf moet kunnen beschikken over zijn organen, dan moet de politiek ook consequent zijn en toestaan dat iedereen al bij leven over zijn organen mag beschikken, en dus een nier mag verkopen.

Nu lijkt die 50.000 euro wat aan de royale kant, zeker omdat er al 8 mensen zijn opgedoken die het voor 5.000 tot 10.000 doen. De redenering?

Omdat dat de marktwaarde is. Nierpatiënten […] gaan naar China of Pakistan en krijgen daar -illegaal, natuurlijk- een nieuwe nier. Dat kost dan zo’n 50.000 euro.”

Aha. Maar als iedereen hier zijn nieren ook legaal mag verkopen, dan gaat het aanbod omhoog en dus de marktprijs naar beneden. Dat kan dus goedkoper.

Treuren om de opkoopregeling

Normaal bewaren we berichten over het Europees landbouwbeleid tot de komkommertijd. Dat is toepasselijk, en het beleid is zo rampzalig dat er altijd wel iets over te schrijven valt. Maar de actualiteit gebiedt een reactie.

Vandaag wordt bekend dat de EU stopt met het opkopen van maïs voor een garantieprijs. De commissaris schrijft dat de garantieprijs zo hoog was dat boeren in “gebieden met lage productiekosten” direct voor Brussel produceerden. De maïs werd slechts gezaaid met het oog op de opkoopregeling. Daardoor zat de EU met een overschot en liep de lokale maïsprijs, die voorheen kennelijk onder de garantieprijs lag, op. Twee jaar wordt er nog een maximale hoeveelheid gekocht en daarna is het uit met de pret.

Natuurlijk is het opkopen tegen een garantieprijs een rampzalige manier om inkomenspolitiek te bedrijven. In het persbericht over het afschaffen van de vaste maïsprijs staat een hele lijst ongewenste effecten (zie “why phase out..”). Maar vervolgens wordt vrolijk gemeld dat de garantieprijzen voor andere producten gewoon blijven bestaan. Gelden die argumenten daar dan niet voor? En dan de manier van afschaffen: in plaats van het gefaseerd verlagen van de prijs wordt gekozen voor een hoeveelheidsrestrictie. Hoe de quota verdeeld worden over de geïnteresseerde boeren mag Joost weten.

Beschouw ondertussen, zolang hij nog bestaat, de huidige situatie: Europeanen wordt, middels een verstorende belasting, geld afhandig gemaakt. Dat geld wordt gebruikt om maïs op te kopen dat door boeren speciaal voor Brussel geplant wordt. Die maïs wordt opgeslagen en gekoeld tot hij bederft. In de regio van de boeren lopen de prijzen, zowel van maïs als van andere, nu minder aangeboden, producten op zodat het leven voor bewoners duurder wordt.

Nieren

Orgaandonatie: het lijkt wel of iedereen deze week van de Donorshow met nieuws komt. De Europese Unie kan niet achterblijven en dus komt commissaris Kyprianou met, onder meer, het idee voor een Europees codicil. Bij overlijden “kunnen mensen in de hele EU organen afstaan”, schrijft teletekst.

Zoals wij al eerder schreven is marktwerking bij organen ongebruikelijk. Het Europese codicil zal misschien zorgen dat de bestaande verzameling beschikbare organen beter gebruikt wordt, maar draagt het ook bij aan een grotere bereidheid om een codicil te tekenen?

Ik denk het niet. Wie zijn organen beschikbaar stelt doet een ander een plezier. Dat altruïsme neemt zeker niet toe, en kan zelfs afnemen, als het om buitenlandse anderen gaat. Een tweede motivatie kan zijn dat men reciprociteit verwacht. Wie een codicil tekent hoopt dat anderen dat ook doen, zodat de eigen kans op een beschikbaar orgaan omhoog gaat. Maar hoe groter de totale populatie, hoe kleiner dat effect. Wie na het zien van de Donorshow vrijdag een codicil invult omdat hij verwacht dat de rest van Nederland dat ook doet, laat dat misschien na als de populatie wachtenden bestaat uit heel Europa.