Categorie: Uit de lucht

Schade

Als het gaat om schade door ongeoorloofd kopiëren en de berichten verspreid worden door het slachtoffer, dan zijn de bedragen vrijwel altijd overdreven. Vaak maakt men een schatting van het aantal kopieën, vermenigvuldigt die met de winkelprijs en noemt dat omzetderving. Dat is zwaar overdreven, maar dat wist u al.

Nu is er weer nieuws in deze categorie: het omzetverlies door software-piraterij in Nederland bedroeg vorig jaar €310 mln. Zelfde soort schatting, maar nu met een verhaal (p.15 van dit rapport [pdf]):

While not every piece of pirated software would be purchased if piracy rates were to go down — some would be substituted, some not used [inderdaad!]— lower piracy rates yield more economic activity which stimulates more software production and purchases. IDC has confirmed this by analyzing the ratio of software spending to hardware spending for the countries in the study, and finds that, as expected, there is a high correlation between piracy rates and that ratio.

Kort gezegd, als het aandeel piraterij met 10 procent-punt daalt, neemt de waarde van de (legale) software op de gemiddelde computer toe, en wel met meer dan je zou verwachten als voorheen-piraten allemaal een nette versie aanschaffen. Details ontbreken maar het lijkt erop dat dit resultaat volgt uit het vergelijken van landen: in land X is 45% van de software illegaal, in land Y 35%, de software-industrie (ten opzichte van de hardware industrie) is in land Y groter dan in land X, en het verschil is meer dan 0,1 keer de softwareomzet in X.

Tja, daar sta je dan. Er zijn twee dingen die ik graag zou willen weten: (1) wat gebeurt er met de hardwareomzet? Een stijging van de ratio software/hardware hoeft niet te betekenen dat er meer software gekocht wordt, een streng anti-kopieerbeleid is een goede reden om minder computers te kopen. (2) Geldt dit ook voor landen over tijd? Het karakteriseren van landen met één getal (piraterij) veegt veel andere verschillen onder de tafel.

Zonnestroom

Lekker weer, niet? En wist u dat je uit die zonnestralen ook energie kunt opwekken? En dat bijna niemand dat doet?

De afzet van zonnepanelen houdt nog steeds niet over. Vorig jaar is voor 1,5 megawatt verkocht, vergelijkbaar met 2005.

Nou ja, zo gek is dat niet. Over de kosten en baten van de installatie is het volgende bekend:

  • Directe investering: €3000.
  • Energieopbrengst: 480 kWh.
  • Stroomprijs: €0,1023/kWh, plus belasting: €0,0852/kWh

Kort door de bocht scheelt de installatie van €3000 dus €90 per jaar. Als de panelen er in 2040 mee ophouden, een niet denkbeeldig gevaar, is het nominale rendement precies nul.

Maar dat is buiten de variabele energieprijzen gerekend. De stroomprijs kan in de toekomst fors stijgen waardoor de installatie meer rendement levert dan verwacht. Het rendement is (als ik de levensduur goed inschat) precies gelijk aan de jaarlijkse stijging van de stroomprijs, min de jaarlijkse onderhoudskosten als percentage van de investering. Mijn inschatting: dat is nog steeds niet best. In het beste geval doet de investering het, gecorrigeerd voor inflatie, net iets beter dan nul. Maar de liquiditeit is weer beperkt.

Veronderstel 3% jaarlijkse stijging in stroomprijzen en 7% nominaal rendement op een alternatieve investering. Wie €3000 investeert in een set zonnepanelen lijdt dan onmiddellijk een verlies van €1370. De maker van deze site over zonnepanelen weet dat en houdt daarom dit amusante, maar onzinnige betoog om tóch panelen aan te schaffen. Dat is natuurlijk niet efficiënt: beter is het om €1370 te spenderen aan het planten van bomen en verder gewoon grijze stroom af te nemen.

De lucht in

Morgen vlieg ik naar de VS. Voordat wij opstijgen, zal de stewardess vragen om de mobiele telefoons uit te schakelen, dit in verband met mogelijke interferentie op de elektronica van het vliegtuig.

Grote onzin, beweert Computerworld. De echte reden is dat maatschappijen bang zijn dat de pleuris uitbreekt als iedereen mobiel gaat zitten bellen in een overvol vliegtuig. En de mobiele aanbieders zijn er niet dol op, omdat de kans groot is dat een gesprek uitvalt. Verder hebben de autoriteiten eigenlijk nooit de moeite genomen om nu echt te testen hoe groot het gevaar is, want dat kost allemaal maar geld. Ook niet onbelangrijk: als iedereen in de cabine gaat zitten bellen, dan kunnen de luchtvaartmaatschappijen niets meer verdienen aan andere mogelijkheden tot communicatie die in de toekomst wellicht uitgerold gaan worden. Piloten schijnen zelf wel gewoon hun mobieltje te gebruiken. [via]

Plaspauze

Werknemers die ‘s nachts vaak moeten opstaan om te plassen, kosten hun werkgever gemiddeld 3700 euro per jaar. Door de verstoring van de nachtrust ligt de productiviteit van zulke werknemers vaak lager dan normaal.

Mijn hemel. Zelfs het gemiddelde niveau van onzin-berichten in acht genomen is dit onderzoek om te huilen. Laten we aannemen dat het eerst aangehaalde, medische, onderzoek klopt en nachturineurs inderdaad 9% minder productief zijn dan zij die kunnen wachten tot de ochtend. Beschouw twee werknemers, een van elk type.

Foute aanname nummer 1: Beide doen hetzelfde werk voor hetzelfde loon, alleen de nachturineur levert minder productie en de werkgever draagt de kosten. Minstens zo waarschijnlijk: de productieve doorslaper maakt sneller promotie en heeft een beter betaalde baan. Het financiële nadeel wordt gedragen door de minder productieve werknemer, die ongeveer verdient wat hij/zij waard is.

Foute aanname nummer 2: Opstaan om naar de wc te gaan is de enige oorzaak van het productiviteitsverschil; door een goede nachtrust te bevorderen worden alle problemen opgelost. Minstens zo waarschijnlijk: ‘s nachts opstaan is een symptoom van een dieper liggend probleem dat de werkelijke oorzaak van de lagere productiviteit is. Symptoombestrijding lost de problemen niet op.

Maar wat kan het schelen: de krant is weer gehaald en de Dag van de Slaap krijgt zijn publiciteit. Benieuwd welk revolutionair onderzoek we volgend jaar te zien krijgen.

Arbeidstekort

Onderzoek van het Amsterdamse SEO Economisch Onderzoek haalt vandaag de krant. De belangrijkste quote: “Het werknemerstekort in de Europese Unie loopt in 2050 op tot bijna 32 miljoen arbeidskrachten.”

De quote lijkt te betekenen dat de vraag naar arbeid in 2050 32 miljoen FTE groter is dan het aanbod. Hoe weten de onderzoekers wat vraag en aanbod over 43 jaar zullen zijn? Het aanbod is makkelijk berekend: Eurostat publiceert een demografisch scenario waaruit blijkt hoeveel Europeanen in 2050 tussen de 15 en 64 zullen zijn. Aangenomen dat de participatie niet verandert geeft dat het aanbod. Voor de vraag neemt men aan dat die net zo groot is als op dit moment.

Waar gaat het allemaal fout?

  • Vraag. De totale werkgelegenheid van vandaag als arbeidsvraag van 2050 veronderstellen is, laten we zeggen, arbitrair. De vraag naar arbeid hangt af van veel zaken, zoals daar zijn productiviteit, prijs, bestedingen en de aanwezigheid van complementaire factoren zoals kapitaal. Allemaal zullen die in 43 jaar aanmerkelijk veranderen.
  • Aanbod. Misschien dat we in 2050 terugkijken naar vandaag en hartelijk moeten lachen om onze definitie van working age. Vooral de grens van 64 lijkt rekbaar. Ook verandert de participatie continu; toegegeven, daar schrijven de onderzoekers wel over maar dat haalt de krant niet. Beide factoren hebben te maken met het vergeten derde deel van het diagram:
  • Prijs. Stel, er zijn inderdaad 32 miljoen arbeidskrachten te weinig. Wat denkt u dat er gebeurt met de lonen? En zou een stijging van de lonen er misschien toe leiden dat er, zeg, minder vraag en meer aanbod zal komen?
  • Handel. Veel van de huidige vraag in Nederland komt uit het buitenland. Wij hebben een exportoverschot, wat ertoe leidt dat we vermogen opbouwen in het buitenland. Dat geeft ons het recht om op een zeker moment, zeg 2050, een importoverschot te creëren. Daarmee kunnen we aan een gedeelte van de vraag van gepensioneerden voldoen zonder dat er Nederlandse arbeid voor nodig is.

Het is erg lastig om iets te zeggen over de situatie in 2050 en zelfs economen die met al het bovenstaande rekening houden maken grote voorbehouden bij hun projecties. Het goed zijn als iets van die onzekerheid ook in de pers ter harte werd genomen.

Winststijging

Goed nieuws voor het Brits-Nederlandse Shell: de winst is in het afgelopen jaar met 12% gestegen. De winst in Amerikaanse dollars, om precies te zijn.

In de Britse pers neemt men die kwalificatie in acht: daar schrijft men dat de winst vorig jaar met 1% gestegen is. Logisch, want in het afgelopen jaar daalde de dollar ten opzichte van het pond met zo’n 10%.

Hoe zit het in de Nederlandse pers? Immers, de dollar verloor ook zo’n 8% op de euro het afgelopen jaar. Maakt niks uit: alle bronnen die ik kan vinden houden het op een winststijging van 12%.

(zie eerder ook dit staaltje.)

Zou de Goede Sint toch komen!?

Er is iets vreemds aan de hand met de Goedheiligman. Vorige week juichte MKB-Nederland nog dat de Sint 8% meer uitgeeft dan vorig jaar. De Raad Nederlandse Detailhandel had het zelfs over 17% meer aan cadeaus. Maar nu blijkt uit onderzoek van het NIPO dat het aantal Sinterklaasvierders 5% lager is dan vorig jaar, en dat die vierders gemiddeld 125 euro aan kado’s uitgeven, tegen 120 euro vorig jaar. Dat zou juist betekenen dat de uitgaven grofweg gelijk zijn gebleven.

Als we al deze cijfers moeten geloven, dan zegt de helft van de bevolking Sinterklaas te vieren, en daarbij evenveel uit te geven als vorig jaar, terwijl de Sint 17% meer aan kado’s heeft uitgegeven. Maar als dat laatste waar is, dan zou dus niet de helft van de bevolking kado’s krijgen, maar ongeveer 17% meer, dus zo’n 58,5%. Dat kan maar één ding betekenen. Van de 50% van de bevolking die zegt geen Sinterklaas te vieren, kan 17% vanavond toch een ferme klop op de deur verwachten. Zeg niet dat ik u niet gewaarschuwd heb.

Broken Windows XP

Daar gaan we weer. Dit keer heeft een onderzoeksbureau berekend dat de introductie van het nieuwe Microsoft besturingssysteem Windows Vista goed is voor de Nederlandse economie.

In Europa levert volgens IDC elke euro die voor Windows Vista aan omzet binnenkomt, 13 euro aan omzet voor andere bedrijven op. In Nederland is dit zelfs 17 euro […] “In 2007 kan het Nederland meer dan 5 miljard euro opleveren”, vertelt Theo Rinsema, directeur Microsoft Nederland, trots.

Nog los van het feit dat deze bedragen mij absurd hoog lijken: een groot gedeelte van de extra omzet lijkt te worden veroorzaakt door allerlei applicaties die opnieuw geprogrammeerd en geinstalleerd moeten worden. In dat geval is hier dan ook sprake van een wel erg letterlijk geval van de Broken Windows Fallacy, waar Thijs al eens naar verwees.

Loonverschillen

Eerder deze week was het op verschillende plekken en op verschillende manieren in het nieuws: het onderzoek van Regioplan, in opdracht van Loonwijzer. Daaruit zou blijken dat een ambtenaar in de Randstad gemiddeld 6% meer verdient dan daarbuiten. Ambtenaren en medewerkers in de zorg of het onderwijs verdienen gemiddeld 10 tot 20% meer dan werknemers in de private sector. Vrouwen verdienen tussen 10 en 30% minder dan mannen.

Schokkende resultaten. Belangwekkend onderzoek. Belangrijke beleidsimplicaties. Zou je denken. Totdat je ziet hoe het is uitgevoerd. De gegevens zijn verzameld onder iedereen die op de website www.loonwijzer.nl de moeite heeft genomen om de online enquete in te vullen. Dat lijkt niet bepaald een representatieve steekproef. De analyses die vervolgens met die gegevens zijn uitgevoerd, zijn zo mogelijk nog bedroevender. Zo is het gemiddelde uurloon van iedereen die aangeeft ambtenaar te zijn en in de Randstad te wonen, vergeleken met het gemiddelde van iedereen die aangeeft ambtenaar te zijn en niet in de Randstad te wonen. Daar komt dat 6% verschil vandaan. Nogal wiedes. Topambtenaren zitten haast per definitie in Den Haag en dus verdienen ambtenaren in de Randstad daar gemiddeld meer.

Hetzelfde geldt voor de andere Schokkende Resultaten. Er is nauwelijks rekening gehouden met opleidingsniveau, ervaring, en meer van dat soort dingen. Het onderzoeksrapport beweert dat wel te doen, maar blijft daarbij steken in staatjes waarin bijvoorbeeld onderscheid wordt gemaakt in “jonger dan 45” en “ouder dan 45”, in plaats van gebruik te maken van gedegen econometrische analyses. De uitkomsten van het onderzoek zeggen dus bijzonder weinig. Ook niet dat vergelijkbare werknemers bij de overheid meer verdienen dan in de private sector. Want dat zou de relevante vergelijking zijn.

Merkwaardig genoeg lijkt het onderzoek niet meer terug te vinden op de website van Loonwijzer. Gelukkig heeft een alerte medewerker van deze weblog het eerder deze week gedownload en hier geplaatst.