economie is overal
Plotseling duikt op de internationale economieweblogs het ene na het andere bericht over Nederlandse Kwesties op:
Het leven gaat door. Een paar oude onderwerpen opnieuw in het nieuws:
In de berichtgeving over het bierkartel worden economisch gezien de meest afgrijselijke dingen geroepen, zie bijvoorbeeld de post van Thijs gisteren. Vandaag mag Mark Schneider, oud-vertegenwoordiger van Heineken, in de Volkskrant uitleggen dat het helemaal niet erg hoeft te zijn, zo’n kartel:
“Ik maakte ook afspraken met vertegenwoordigers van andere brouwers in mijn gebied. Het heeft geen zin om elkaar kapot te concurreren. Als de markt echt vrij wordt, blijft er maar één brouwer over: Heineken. Als die echt gas geeft, vegen ze iedereen van de markt. Nu zegt Heineken: we hebben 60 procent van de markt, dat vinden we genoeg.” Om de concurrentie in stand te houden moet je de markt verdelen? “Absoluut.”
Ook stelt hij voor de kleinere bedrijven te belonen voor hun deelname aan het kartel:
Nu worden de kleine brouwerijen extra hard aangepakt. De boete voor Grolsch is in verhouding met de omzet, veel hoger dan bij Heineken. En het geld verdwijnt in een zwart gat. Ze zouden de opbrengst aan kleine brouwerijen moeten geven om een positie op te bouwen.
Misschien is het verstandig als de pers mensen aan het woord laat met enige kennis van zaken.
(Dank aan Linda)
Er is dit jaar al menig kartel gekraakt, maar geen enkele blijkt in de media zo tot de verbeelding te spreken als het bierkartel. Zo zijn er alleen op de AD-site inmiddels al niet minder dan zes artikelen over de zaak te lezen.
De horeca eist een schadevergoeding van de brouwers, zo meldt ook de NOS. Nu ligt dat minder voor de hand dan het lijkt. Stel dat er volledige mededinging zou zijn op de horecamarkt. In dat geval is de prijs gelijk aan de marginale kosten. Als de brouwers hun prijs kunstmatig hoog houden dan liggen de marginale kosten van de horeca (de inkoopprijs van bier) hoger dan ze zouden zijn zonder dat bierkartel. Maar uiteindelijk zou dat voor de horeca weinig uitmaken: kroegen zetten immers toch hun prijs gelijk aan marginale kosten, waardoor hun winsten uiteindelijk nul zijn, ongeacht hoe hoog die marginale kosten zijn. Van schade voor de horeca door het bierkartel is dan geen sprake. Natuurlijk gaat dat verhaal in mindere mate op naarmate individuele horecabedrijven meer marktmacht hebben, maar goed.
Ook de consumentenbond wil een schadevergoeding. Opnieuw is die lastig vast te stellen. Bij volledige mededinging in de horeca worden hogere kartelprijzen volledig doorberekend aan de consument. Maar ook in dat geval is een schadevergoeding gelijk aan bierconsumptie maal de prijsverhoging niet voldoende: immers, bij een lagere bierprijs zou de bierdrinker ook meer geconsumeerd hebben, en ook dat verlies in genot moet worden gecompenseerd. Bij meer marktmacht in de horeca wordt het verhaal natuurlijk weer anders omdat de consument dan niet de volledige prijsverhoging van het bierkartel betaalt.
(Dank aan Linda)
Stel, u bent een ondernemer. De zaken gaan niet goed. U bent duurder dan uw concurrenten, en u verkoopt te weinig. In theorie liggen de mogelijke oplossingen voor de hand. U moet efficiënter gaan werken, uw prijs verlagen, of betere produkten gaan maken. Bestuursvoorzitter Tiny Sanders van Campina komt echter met een nog veel simpelere edoch briljante oplossing: vraag de concurrent gewoon zijn prijs te verhogen! U gelooft het niet? Lees maar mee:
Volgens Sanders is in supermarkten het prijsverschil te groot tussen de huismerken en de melk van het Campina-merk. Volgens hem is voor huismerkmelk […] een prijsverhoging van 4 tot 5 cent per liter nodig om tot ‘gezondere’ verhoudingen te komen. […] Sanders had onlangs al opgeroepen tot duurdere melk.
Het feit dat ‘gezondere’ tussen aanhalingstekens staat suggereert dat de Volkskrant ook al het vermoeden heeft dat hier iets niet in de haak is. Inderdaad. Het gecoördineerd verhogen van prijzen wordt door de kartelwetgeving nog steeds niet beschouwd als gezonde concurrentie.
Vorige week gaf de EU de hoogste kartelboete uit haar geschiedenis. Vijf lift- en roltrapproducenten krijgen in totaal 992 miljoen euro boete omdat ze tien jaar lang in vier landen hun afnemers hebben belazerd met kunstmatig hoge prijzen. Het NRC van afgelopen zaterdag geeft een commentaar (afkomstig van breakingviews.com) dat de wenkbrauwen doet fronsen. Een paar fragmenten:
Sommige van die Europese kartels hebben weinig te maken met zakkenvullen en buitensporige winsten. Neem de liftsector. De operationele winstmarge ligt rond de tien procent, niet bepaald indrukwekkend […] Het liftkartel was niet zozeer een opzetje om snel rijk te worden, maar eerder een manier om de markt stabiel te houden […] Als een van de bedrijven een te agressief prijsbeleid gaat voeren, kan het met verliezen worden geconfronteerd die het zouden dwingen de sector te verlaten […] Dat zou ironisch zijn – een pro-concurrentiebeleid dat minder concurrentie oplevert.
Toegegeven, uiteindelijk concluderen de columnisten dat het een goede zaak is dat het kartel is aangepakt. Maar bovenstaande redenering is wat vreemd. Natuurlijk is vier bedrijven die concurreren altijd nog beter dan vijf bedrijven die een kartel vormen. Het feit dat de winstmarges in de liftsector niet al te hoog zijn, duidt er juist op dat het kartel nog meer maatschappelijke schade heeft toegebracht dan alleen maar hogere liftprijzen: blijkbaar zijn er inefficiente liftbedrijven die alleen maar het hoofd boven water kunnen houden omdat er een kartel is. Door het loslaten van prijsafspraken gaan die bedrijven verdwijnen. En dat is alleen maar goed.
Kartels voeren vaker als argument aan dat hun prijsafspraken ‘noodzakelijk zijn om de markt stabiel te houden’. Meestal bedoelen ze daarmee dat door het kartel inefficiente en overbodige bedrijven het hoofd boven water kunnen houden. Het kenmerk van gezonde concurrentie is nu juist dat dergelijke bedrijven verdwijnen en plaats maken voor iets beters. Wij willen helemaal geen stabiliteit.
Alle dromen van Thijs komen uit! Wie nu de gemeente Alphen aan de Rijn belt, en na drie keer overgaan geen contact heeft, krijgt een tegoedbon van 5 euro. Thijs stelde al voor om bellers hun uurloon uit te keren voor de tijd dat ze wachten, maar voor de meeste mensen zal dit zelfs nog meer zijn.
Het is wel de vraag of de gemeente dit waar kan maken. Ik denk het niet. Mensen compenseren die oprecht de gemeente willen bereiken is één ding, maar dit geeft een prikkel om de gemeente te bellen met als enige doel om zo’n kadobon binnen te halen. En daar lijkt Alphen geen rekening mee te houden. Een gecombineerde telefoonaanval met een aantal collega’s moet genoeg zijn om een paar kadobonnen op te strijken.
De gemeente maakt zich geen zorgen, en merkt naief op:
Op dit moment handelen we 98 procent van de telefoontjes tijdig af. Dat zit dus wel goed.
Bij Shell hebben ze inmiddels een volledige dagtaak aan het maken van prijsafspraken, zo lijkt het. Naast een centrale rol in het Nederlandse bitumenkartel blijkt de multinational die zich zo graag laat voorstaan op zijn maatschappelijke betrokkenheid, nu ook betrokken bij het Europese rubberkartel.
Een kartel is stabiel, zo leert de theorie ons, als de korte-termijn opbrengsten van het afwijken van een kartelafspraak niet opwegen tegen de lange-termijn inkomstenderving ten gevolge van het instorten van het kartel. Op haar website vat Shell dat zelf treffend samen:
Het vinden van het evenwicht tussen de lange en de korte termijn eist van ons om verder te kijken dan alleen naar hoeveel geld we vandaag kunnen verdienen.
De kopieerheffingssoap neemt inderdaad absurde vormen aan. Ook gisteren in het nieuws: de Stichting Thuiskopie moet een flinke schadevergoeding betalen aan Imation, producent van informatiedragers. Wat blijkt? Thuiskopie int de heffingen op informatiedragers, maar geeft een select groepje producenten daar in het geheim 20% korting op. De reden is volstrekt onduidelijk. De club klopt de consumenten dus niet alleen met oneigenlijke argumenten geld uit de zak, maar blijkt op deze manier ook nog eens effectief een informatiedragersproducentenkartel te organiseren.