De particuliere belegger (3)

Een aantal weken geleden stelde ik hier vast dat de waarde van het aandelenbezit van Nederlanders lang niet zo hard naar beneden ging als de indices. Mijn conclusie was dat Nederlanders aandelen bijgekocht hadden. Het alternatief, het massaal verslaan van de index, leek onwaarschijnlijk.

Enkele dagen later vond Marco een aanwijzing dat Nederlanders juist aan het verkopen geslagen waren na de koersdalingen begin vorig jaar. Een mysterie.

Vandaag trof ik op de site van onze centrale bank een bericht dat de eerdere observatie bevestigt. Het proza is taai als schoenleer, maar lees even mee:

De waarde van Nederlandse aandelen in bezit van buitenlandse beleggers is met 47 procent echter aanzienlijk sneller gedaald dan de waarde van buitenlandse aandelen in handen van Nederlandse ingezetenen (16 procent; tot en met het derde kwartaal van 2008).

Voor ons is die -16% van belang: als Nederlanders gewoon in de index hadden gezeten dan waren ze tussen de 24% (S&P500) en de 30% (Euronext 100) kwijt geweest. Hier zien we dus hetzelfde als in de eerdere cijfers: óf Nederlanders versloegen de index, óf ze kochten bij. Of misschien gebruik ik de verkeerde indices, maar elders is het niet echt beter. Het mysterie blijft, maar de oplossing lijkt in het buitenland te zitten.

Overigens, die -47% rendement voor buitenlanders is deels het verdwijnen van Nederlandse beursfondsen (ABN Amro bijvoorbeeld) en geen echt verlies.

Nederland stapt in aandelen

Het CBS komt vandaag met cijfers over de vermogenspositie van Nederlandse huishoudens, de eerste waarin de effecten van de kredietcrisis goed zichtbaar zijn. Een “recordverlies” schrijft de NOS.

De cijfers laten echter nog iets anders zien. Het particulier aandelenbezit stond begin dit jaar op €239 mrd. Na drie kwartalen was daar nog €196 mrd van over, een verlies van 43 miljard euro. Maar nu iets vreemds: in dezelfde periode daalde de AEX met 35.6%, en andere indices met vergelijkbare percentages. Als de aandelenbezitters niets hadden gedaan dan zouden ze een dubbel zo groot verlies, €85 mrd, moeten hebben gedraaid.

Wat is er gebeurd? Het is mogelijk, maar zeer (zeer!) onwaarschijnlijk, dat heel Nederland de index verslagen heeft. Ook kan het zijn dat de “overige deelnemingen” van beleggers, die ook in de cijfers meetellen, minder hard zijn gedaald (of niet liquide zijn, zodat de waarde op dit moment overschat wordt). Maar waarschijnlijker is dat de Nederlanders, bij het zien van de dalende koersen, massaal zijn ingestapt. Is dat het geval dan komt er bij de volgende cijfers nog een mooi verlies overheen: in het vierde kwartaal daalde de index met 25%.

Negatieve aandelenkoersen

Wie belegt in aandelen krijgt het soms zwaar te verduren, zo bleek de afgelopen weken maar weer eens. In zware tijden is er echter één schrale troost. Je kunt niet meer geld kwijt raken dan je er in gestopt hebt. Waardeloos is waardeloos. Aandelenkoersen kunnen niet negatief worden. Tenminste, dat dacht ik altijd.

Voor boeren uit het Noorden des lands blijkt dat namelijk wel het geval. Wie een aandeel heeft van aardappelzetmeelconcern Avebe heeft daarmee ook de verplichting om 27 ton aardappelen te leveren, zo meldt de Volkskrant. Inmiddels is het veel lucratiever geworden om graan te verbouwen, waardoor boeren massaal van die leveringsverplichting af willen en de marktwaarde van een aandeel Avebe feitelijk negatief is geworden. Gevolg: boeren zouden hun aandelen aanbieden op Marktplaats.nl. Gratis. Natuurlijk is dat veel te duur. Volgens de Volkskrant zijn het er zeven, als was er vanochtend nog maar eentje te vinden.

Economisch gezien is een en ander natuurlijk verdraaid inefficiënt. Als de grond het meest oplevert als er graan op verbouwd wordt, dan zou er ook graan op verbouwd moeten worden. Aangezien dat de boer en Avebe gezamenlijk het meeste oplevert, zou er ruimte moeten zijn voor de boer om Avebe af te kopen. Zou je zeggen.