Families als de onze

De afgelopen dagen hebben we in dit economengezin de Deense serie Families like ours gebinged. Klimaatfictie met een intrigerend idee: met het oog op het stijgen van de zeespiegel besluit de Deense regering het land te evacueren en de 6 miljoen Denen elders onder te brengen. Het water loopt nog niet door de straten maar de “situatie in Nederland” doet besluiten dat ze de overstroming beter voor kunnen zijn.

De Nederlander, inmiddels op het puntje van zijn stoel, komt niet te weten wat zich hier heeft afgespeeld, anders dan dat de Nederlandse staat kennelijk failliet is gegaan in een ultieme poging het water tegen te houden. Verderop in de serie loopt één van de hoofdrolspelers na twee dagen in de wildernis een Pools station binnen; vraagt een voorbijganger “Nederland?”.

Naast de Nederlander komt ook de econoom goed aan bod. Dat begint al als het nieuws over de evacuatie alleen onder een kleine groep mensen bekend is, die prompt hun huis verkopen en hun geld van de bank halen. Daarmee zijn ze de adembenemende krach voor die zich in Denemarken ontrolt na het bevel tot evacuatie. Huizen, maar ook ander immobiel kapitaal is op slag waardeloos, het financiële systeem stort in.

Waar moeten de Denen naartoe? In families worden de grenscontroles strenger en moeten de Deense middenklassegezinnen zich als een echte vluchteling gaan gedragen – dat was natuurlijk het hele idee achter de serie. In werkelijkheid lijkt me dat 6 miljoen Denen wel terecht kunnen in Europa, dat bijna 5 miljoen Oekraïners herbergt. Vooral als ze hun menselijk en financieel kapitaal meenemen. Hoewel er natuurlijk al eerder ettelijke miljoenen Nederlanders opgevangen zullen zijn.

Dat is al een mooi economisch scenario, maar wat me vooral trok in dit verhaal is de vraag wat er van een land overblijft als het grondgebied verdwijnt. Dit is een oude fascinatie. In principe zou je ook zonder land een groep mensen kunnen verenigen, in de praktijk is het lastig. De serie loopt niet lang genoeg door, maar we zien al wel aankomen dat de vluchtelingen straks opgaan in hun nieuwe thuislanden. Hopelijk maken ze hun nieuwe thuisland iets meer high trust. Het verdronken land Denemarken wordt een windmolenpark, om verdere zeespiegelstijging te voorkomen.

Onze controlegroep

Hallo vanuit Denemarken. Ik verkeer voor korte tijd aan de Deense kust en worstel dus een paar dagen met het lokale monopolygeld (waar men voorlopig niet vanaf wil). Denemarken is een mooi land om als vergelijking naast Nederland te leggen omdat de uitgangspunten zo vergelijkbaar zijn maar de beleidskeuzes vaak precies andersom. Dat geldt voor het geld, maar ook voor bijvoorbeeld het arbeidsmarktbeleid (Deense flexicurity versus Nederlandse ontslagbescherming – het CPB organiseerde er onlangs een conferentie over).

Een ander verschil is het uitbannen van de historische fout van het vroegpensioen. Waar we dat in Nederland vrij efficiënt gedaan hebben kwamen de Denen er niet goed uit. Hoewel ze in 2006 besloten dat hun efterløn op termijn niet houdbaar was, werd de verhoging van de bijbehorende leeftijdsgrens uitgesteld tot het verre 2019 (zie deze moeizaam vertaalde pagina). Iedereen die tijdens het besluit boven de 48 (!) was had van de hervorming geen last.

Dat was misschien wat oneerlijk en de huidige regering probeert er wat meer vaart achter te zetten. En dat had een heuse kleine crisis tot gevolg deze week, toen de Deense PvdA uit het overleg stapte. Dat vult de kranten en houdt de Denen bezig; de uitkomst is nog ongewis. Voor de passerende econoom is het geruststellend dat de ruzies gaan over de begroting van 2020, en niet die van vorig jaar.

Een eigen munt

Toch wel handig, die euro. Dankzij de grote economie die gebruik maakt van de munt zien we in Nederland op dit moment een (stimulerende) lagere rente. De Denen, die hun eigen kroon nog hebben, zien juist op dit onfortuinlijke moment de rente oplopen om hun wisselkoers met de euro te ondersteunen. Inmiddels wil een meerderheid wel af van die eigen munt.

En dan Nederlanders. Die rekenen welliswaar niet meer in guldens, zo blijkt, maar er is wel bijna een meerderheid die de gulden terug wil. Onvrede die misschien gevoed wordt door diepgravend onderzoek zoals deze inflatieindex,  en vooral woekert in uithoeken van het land. Tijd voor een vakantie naar Denemarken?