Was de euro te goedkoop?

Nu de inflatie in de eurozone (December: 0.2%) zo rond nul schommelt, denk ik wel eens terug aan een stukje dat ik vlak voor de introductie van de euro in ESB las. Daarin sprak een (oud?) medewerker van DNB zich uit voor een hogere aanvangswaarde van de munt.

Ik vond dat destijds een goed idee. Jaarlijkse inflatie maakt geld steeds minder waard. Als je begint met een situatie waarin de kleinste muntjes eigenlijk al snel waardeloos zijn en afgeschaft worden, duurt het niet lang of je bent voor elke transactie aangewezen op uitsluitend bankbiljetten (of je moet een herdenominatie doen). Waarom met de euro niet beginnen op 10 gulden, in plaats van 2,20? De introductie van een nieuwe munt was een unieke kans om eens lekker hoog te beginnen.

Tenzij, tenzij – de inflatie uiteindelijk uitkomt rond nul en je niet langer op een bewegend doel schiet. Wat de vraag opwerpt: stel dat we hier blijven hangen, qua prijsniveau. Hebben we dan de juiste verdeling munten-biljetten?

Exportsucces

De Europese economie maakt vele prachtige dingen: auto’s, wijn, olijfolie. Maar het grootste exportsucces is een papierproduct dat wereldwijd aftrek vindt. Het betreft een kleine afbeelding van een brug, met paarse accenten een sterrenmotief. En hoewel het productieproces geheim is, kunnen de kosten per stuk niet veel hoger zijn dan een euro.  Toch hebben vele afnemers, met name in Zuid Amerika, er grif €500 voor over!

Het is dan ook onbegrijpelijk dat er politici zijn die deze industrie de nek willen omdraaien.

Merkel’s strafwerk

Wie even vergeten was dat Angela Merkel opgroeide in de DDR kon daar gisteren weer kennis van nemen. Op een partijbijeenkomst stelde ze dat Europeanen allemaal eenzelfde pensioenleeftijd zouden moeten hebben, en evenveel vakantiedagen per jaar. Ik snap de redenering maar het is een slecht idee. Leest u even mee?

Politici zijn zo gek nog niet. Aan de vooravond van de Europese monetaire eenwording maakten ze zich al zorgen over mogelijk uitvretersgedrag van de deelnemers. Een land zou zijn schuld ver op kunnen laten lopen om vervolgens bij de ECB voor hulp aan te kloppen. Het reputatieverlies zou dan voor alle landen zijn. Er was al een no-bail-out clausule voor de ECB bedacht, maar dat leek de politici niet genoeg. In het verdrag van Maastricht werd daarom ook afgesproken dat landen geen al te groot tekort mochten hebben. Maar helaas waren de voorwaarden van het verdrag te zacht, zie ook hier.

Nou is het één ding dat de bestaande afspraak over tekorten niet wordt nageleefd. Dat is een oplosbaar probleem waar je in de toekomst betere regels voor kunt verzinnen. Maar een veel groter probleem is dat de maatstaf van het officiële tekort helemaal niet informatief is. Ik schreef daarover eerder op deze site. Kort gezegd: als een regering een procentje minder inkomstenbelasting heft loopt het tekort meteen op, maar als dezelfde regering belooft dat iedere burger op z’n 50e met pensioen mag is dat aan het tekort niet meteen te zien. Bekend is dat bijvoorbeeld de Grieken hiervan actief misbruik maakten.

Nu is de redenatie van Merkel waarschijnlijk dat we problemen in de toekomst moeten voorkomen door het stabiliteitspact verder uit te breiden. Niet alleen regels voor het officiële tekort maar ook regels voor alle zaken die het tekort kunnen beïnvloeden: de pensioenleeftijd, wettelijke vakanties, en ongetwijfeld ook de kinderbijslag, de salarisschalen van de politie en de regels voor bejaardenverzorgers. Het is een heilloze weg, want de mogelijkheden om dit soort regels te ontduiken zijn eindeloos. De regering die cadeautjes uit wil delen slaagt daar altijd in. En het valt te betwijfelen of veel Europeanen op dit soort betutteling uit Brussel zitten te wachten.

Hoe moet het dan? Marktwerking, natuurlijk. Door degenen die geld uitlenen mede verantwoordelijk te maken voor de rotzooi die ontstaat bij een faillisement zijn de prikkels weer goed gericht. De houders van de schuld zijn gemotiveerd om goed op te letten en Europa kan geloofwaardig zeggen dat er geen bail out komt. Er zijn ideeën genoeg om zoiets in de toekomst beter te laten werken.

De geldpers

Gaat de ECB euro’s bijdrukken als onderdeel van het nieuwe plan om de munt te redden? Mathijs Bouman denkt van wel, Frank Kalshoven hield de mogelijkheid dit weekend open. Maar extra euro’s betekent inflatie en de ECB heeft als enige doel om inflatie te voorkomen. Volgens Bouman voorspelt deze passage niet veel goeds:

the Governing Council decided: To conduct interventions in the euro area public and private debt securities markets (Securities Markets Programme) to ensure depth and liquidity in those market segments which are dysfunctional.

Maar direct daaronder staat

In order to sterilise the impact of the above interventions, specific operations will be conducted to re-absorb the liquidity injected through the Securities Markets Programme. This will ensure that the monetary policy stance will not be affected.

Dat betekent dat de ECB welliswaar sommige obligaties gaat opkopen, maar dat doet met de opbrengsten van de verkoop van andere stukken. Vooralsnog wordt er dus geen euro bijgedrukt. Ik denk dat het er voorlopig ook niet van komt; als het probleem op die manier opgelost kon worden zouden al die fiscale steunoperaties niet nodig zijn. Maar wie ben ik? Houdt u de komende dagen deze pagina in de gaten voor de geaggregeerde mening van de wereldkapitaalmarkt. Gebaseerd op de koers van inflatie-geïndexeerde obligaties, die aangeeft wat de verwachtingen van de markt op lange termijn zijn. Wie erg bang is voor uitholling van zijn spaargeld koopt trouwens gewoon zelf wat van die dingen (indirecte kleine stukken hier). En zet meteen even de rente op je hypotheek vast.

Als er dan toch inflatie uitbreekt, geldt het gebruikelijke verhaal: mensen met schulden zijn beter af, mensen met (nominale) assets verliezen. De economie gaat wat minder efficiënt draaien en we hebben uiteindelijk een dikke recessie nodig om weer van de inflatie af te komen.

Een eigen munt

Toch wel handig, die euro. Dankzij de grote economie die gebruik maakt van de munt zien we in Nederland op dit moment een (stimulerende) lagere rente. De Denen, die hun eigen kroon nog hebben, zien juist op dit onfortuinlijke moment de rente oplopen om hun wisselkoers met de euro te ondersteunen. Inmiddels wil een meerderheid wel af van die eigen munt.

En dan Nederlanders. Die rekenen welliswaar niet meer in guldens, zo blijkt, maar er is wel bijna een meerderheid die de gulden terug wil. Onvrede die misschien gevoed wordt door diepgravend onderzoek zoals deze inflatieindex,  en vooral woekert in uithoeken van het land. Tijd voor een vakantie naar Denemarken?

Zelf rekenen

De NOS geeft een overzicht van de ontwikkelingen op de wereldmarkten, de afgelopen nacht:

Recordstanden voor olie en dollar / De olieprijs is gestegen tot ruim boven de 100 dollar per vat. Tegelijk is de dollar verder weggezakt. Voor 1 euro moet nu meer dan 1,50 dollar worden neergeteld.

Deze twee gegevens, in hetzelfde bericht, schreeuwen om een simpele berekening. Wat is er gebeurd met de olieprijs in Euros? Want dat maakt nogal uit. Het is mogelijk dat alleen de euro/dollar koers is gestegen, waardoor de olieprijs (in dollars) meestijgt. Dan zijn de gevolgen voor de Nederlandse olieconsument beperkt. Maar als de olieprijs onafhankelijk van de dollar omhooggaat is dat wél merkbaar. De redacteur is hiermee bekend:

De lage stand van de dollar dempt in Europa de gestegen olieprijs. Grondstoffen als ruwe olie worden verhandeld in dollars. Dat betekent dat deze goederen bij een zwakke dollar in euro’s uitgedrukt relatief goedkoper worden.

Nou vooruit dan, rekenen, zou je willen zeggen. Ach, laat ook maar. Hier zijn de gegevens over de koers, hier over de olieprijs.

oliedollareuro1.png

Het afgelopen jaar is de Euro 11% meer waard geworden. Olie in dollars is 67% duurder en in Euros 51% duurder. Met die demping valt het dus wel mee. Relevante informatie, zou je zeggen. (Dit is overigens een goede analyse van de verschillende bewegingen, al weer enige maanden oud.)

De zwakke dollar

Voor €0,71 heeft u een dollar, tegenwoordig. Wat betekent dat?

  1. Is dit een historische grens? Tien dagen geleden werd een voorlopig dieptepunt bereikt op €1 = $1,4273. Dat is een verlies van 11 dollarcent sinds begin dit jaar en eigenlijk gaat dat al zo sinds Sinterklaas 2002, toen een dollar nog 1 op 1 voor een euro kon worden geruild. Misschien is het goed om, voor één keer, terug te gaan naar guldens. De dollarkoers is nu fl.1,54 en zo laag was hij in 1995 ook. (link) Over de bijna 9 jaar dat we de euro hebben is de dollarkoers eerst omhoog (1.17 -> 0.84) gegaan en vanaf juli 2001 omlaag. (link) Er zijn mensen die 1,40 een “psychologische grens” noemen, maar dat kun je van 1,50 en 1,60 ook wel zeggen.
  2. Wat gaan wij er van merken in onze portemonnee? Dingen die door Amerikanen gemaakt worden, die worden goedkoper. Voor veel artikelen wordt de prijs niet dagelijks aangepast (meestal wordt de koers al eerder door de handel bepaald) maar op termijn werkt het wel door. Ik zeg “door Amerikanen gemaakt” omdat veel Amerikaanse producten (sportschoenen, MP3 spelers) eigenlijk in Azië gemaakt worden. Wat vooral goedkoper wordt zijn vakanties in de VS en zogenaamde “verhandelbare diensten” zoals bijvoorbeeld internethosting.
    Voor de Nederlandse consumenten is het dus uitverkoop. Het nadeel van een dalende dollar is dat onze producten duurder worden in de VS. Bijvoorbeeld, een vliegtuig van Airbus wordt nu duurder ten opzichte van een Boeing en dat kost klanten en leidt hier tot banenverlies.
  3. Is het slecht voor Nederlandse bedrijven in Amerika? (en is dat dan slecht voor de consument?) Ja: Nederlandse bezittingen in de VS worden op deze manier minder waard, en Nederlandse bedrijven die aan de VS verkopen krijgen het moeilijker. De consument merkt dit via een omweg, namelijk doordat zijn investeringen in de VS erop achteruitgaan. Dat raakt meer mensen dan je zou denken, want iedereen investeert via pensioenfondsen en soms via een beleggingshypotheek. Het is niet zo dat multinationals een slecht resultaat in Amerika hier proberen te compenseren.
  4. Gaan de prijzen van grondstoffen die in dollars worden verhandeld nu ook omlaag? Oftewel: hoe zit het met de benzineprijs. Helaas gaat die niet 1-op-1 mee omlaag, maar een zwakkere dollar is in dit geval zeker niet slecht. De Amerikanen moeten nu meer betalen voor olie en gebruiken daardoor (hopelijk) minder. Minder vraag naar olie leidt tot een lagere prijs dan we anders gezien zouden hebben. Maar wat er in absoluut niveau gebeurt hangt van veel meer zaken af.

Morgenochtend, 11:30, Radio 1. Doe ik iets vreselijk fout, dan graag voor die tijd in het commentaar!. Te laat, hier is de MP3 (6.7Mb).

Overigens, dit is een aardig stukje geschiedenis om de huidige situatie in perspectief te zien.