Maand: januari 2007

Gasreserve neemt toe!

We schrijven 10 januari en ik ben vandaag zonder jas naar de broodjeszaak om de hoek gelopen. Oftewel, de winter is ongekend warm, de verwarming staat zacht, en het aardgasverbruik is laag.

Dat aardgas komt uit de Nederlandse bodem, en dus gaan de opbrengsten naar de Nederlandse overheid. Die heeft daarmee een gedeelte van haar vermogen letterlijk opgepot zitten. De snelheid waarmee dat vermogen geliquideerd wordt hangt samen met het gasverbruik, en dus kopt de Volkskrant vandaag Staat loopt miljard mis door warme winter.

Misleidend. Ten eerste wordt het gasvermogen wel langzamer geliquideerd, maar niet verminderd. De staat loopt net zomin inkomsten mis als de burger die een kapotte pinautomaat treft. Ten tweede hebben dit soort hikjes in de inkomsten, dankzij de scheidende MF, geen invloed op de bestedingen (tenzij we tegen de Europese tekortnorm opbotsen- niet waarschijnlijk).

Aan de andere kant is het verstoken van minder gas ontegenzeggelijk goed: voor het milieu, voor den burger’s portemonnee en voor de gasreserves. Zou die typering van het dagblad dan toch kloppen?

Concurrentie

De zegeningen van concurrentie zijn talrijk, maar worden maar weinig onderkend. Dat de klant niet gebonden is aan één aanbieder werkt disciplinerend, zorgt voor innovatie en houdt de prijzen laag. Maar waardering ho maar: als de concurrentie toeneemt klaagt de Nederlander over keuzestress.

Zo nu ook weer. Twee televisiezenders buitelen over elkaar heen om een zo spectaculair mogelijke ijsdansshow op het scherm te brengen, en wat schrijft het dagblad?

De twee zenders zijn sinds vorige week verwikkeld in een ijsdansoorlog. Steeds meer mensen vinden dat de kijker de dupe is, omdat je niet naar twee zenders tegelijk kunt kijken.

Gratis onderwijs

Mensen die afgestudeerd zijn verdienen meer dan mensen zonder universitaire graad. Waarom? Er bestaan twee theorieën, waarvan de eerste voor de hand ligt: de kennis die op de universiteit wordt opgedaan maakt de student productiever in zijn/haar latere werk, waarvoor het hogere loon compenseert.

Maar dan dit: veel studenten gooien na elk tentamen hun collegeblok bij het oud papier en vergeten pardoes de opgedane kennis. Een tweede theorie sluit aan bij deze observatie, en zegt dat een studie de niet meer is dan een hindernisbaan: wie vier jaar economie overleeft, heeft genoeg talent en doorzettingsvermogen om manager te worden. Zonder dat de inhoud van de studie er verder toe doet.

Afhankelijk van welke theorie klopt is het het wel/geen groot nieuws dat één van de beste universiteiten ter wereld de inhoud van alle vakken (inclusief economie) gratis op internet heeft gezet. Je kunt nu dus de colleges volgen van de sterren in het veld, maar zonder bewijs na afloop. Ik hecht meer waarde aan de tweede theorie; in dat geval is deze stap vooral goed nieuws voor docenten op andere universiteiten.

Handel met voorkennis!?

Wie iets weet wat anderen niet weten, kan proberen met die kennis op financiele markten zijn voordeel te doen. Nadeel van dergelijke handel met voorkennis kan wel zijn dat juist door die handel die voorkennis algemeen bekend wordt.

Reuters meldt dat Britse bookmaker William Hill geen weddenschappen meer accepteert dat Prins William gaat trouwen op 19 juli 2007. Er bleek namelijk een aantal weddenschappen van opvallend hoge bedragen op die datum te zijn afgesloten.

Natuurlijk is het mogelijk dat iemand, om wat voor reden dan ook, juist die weddenschappen op die datum heeft afgesloten om iedereen te laten geloven dat de bruiloft dan plaatsvindt, terwijl het niet zo is. Maar zo’n afleidingsmanoeuvre is behoorlijk kostbaar, terwijl de weddenschappen juist veel geld opleveren als er op 19 juli wel getrouwd gaat worden.

Vooruitgang in onderzoek

Zo oud ben ik helemaal niet, maar ik heb nog eens een briefkaart naar een econoom in Oostenrijk gestuurd met het verzoek om een kopie van haar artikel. Waarop, enige weken later, een grote envelop bezorgd werd met een vriendelijk briefje en een stapel A4tjes.

Om maar te zeggen: hoe geweldig is het niet dat vandaag, op de eerste dag van de grootste economen-conferentie ter wereld, ik vrijwel al het gepresenteerde onderzoek binnen enkele seconden op mijn bureau kan hebben?

Oud Europa

Op mijn nog-te-lezen stapel ligt een boek van Barry Eichengreen, de bijzonder productieve Amerikaanse prof die voor zo langzamerhand wel eens op de Nobel-lijstjes zou mogen staan. Het onderwerp is de Europese economische geschiedenis, gezien door Amerikaanse ogen en dat past goed in het debat dat dagelijks op internet gevoerd wordt, het debat of Amerika (hoge groei, dynamische economie, forse ongelijkheid) het beter doet dan Europa (bescheiden groei, hoge belastingen en uitkeringen, lage economische risico’s).

De these van Eichengreen (volgens de samenvatting): Europese instituties deden het goed in tijden van wederopbouw, waarin geen twijfel bestond over de investeringen die nodig zijn (huizen, infrastructuur, industrie) en waarin conflicten vermeden moesten worden. Dat betekende een sturende overheid en veel overleg. Maar diezelfde instituties zijn niet geschikt voor een situatie waarin groei voortkomt uit innovatie, en dus op voorhand niet duidelijk is waarin geïnvesteerd moet worden. Daarvoor is puur kapitalisme beter geschikt, en dat verklaart het economische succes van de Amerikanen op dit moment.

Zoals gezegd, ik moet het nog lezen, maar dit geval van eind vorig jaar past wel perfect in dat verhaal. De Amerikanen hebben de beste zoekmachine ter wereld, gebouwd door een Russische immigrant en een Amerikaan, gefinancierd door speculatieve investeerders. Het is het resultaat van een jarenlange strijd tussen verschillende bedrijven, waarin de rest van het veld ten onder is gegaan. De oprichters en de financiers zijn stinkend rijk.

Nu de Europese variant. Nadat de Amerikanen het voor hadden gedaan, besluiten de Franse en Duitse overheid zo’n €400 mln. belastinggeld te steken in een prestige-project: een eigen zoekmachine die minstens zo goed moet worden. Na ongeveer een jaar krijgt men ruzie en gaan de partners uiteen, zonder dat één zoekopdracht is uitgevoerd.

Peltzman effect

Nog maar eens: automobilisten die zich veiliger voelen, rijden roekelozer:

Eigenaars van terreinwagens rijden minder veilig dan gemiddeld. Dit blijkt uit een studie die het Britse weekblad New Scientist zaterdag publiceert […] Een verklaring voor het rijgedrag moet volgens een van de onderzoekers worden gezocht bij het veilige gevoel dat de gemiddelde bestuurder van een terreinwagen krijgt door de grootte van de auto en de hogere positie op de weg. Hierdoor schatten de bestuurders een risico minder goed in.

Dat laatste zullen economen natuurlijk bestrijden: een veiliger gevoel lijdt niet tot het minder goed inschatten van risico’s, maar simpelweg tot het eerder negeren daarvan.

Beursgoeroe

Hij blijft leuk, die economie van beleggingsanalisten. Op de site van de Financiele Telegraaf staat vandaag weer een hele fijne. Een fragment, en houdt u zich vooral goed vast:

De krachtige oplevingen waren vorig jaar […] eigenlijk alleen maar te verklaren door de globalisering. […] Globalisering leidde ertoe dat de wereldeconomie ook in 2006 weer buitengewoon goed presteerde en de hoogste groeicijfers sinds het begin van de economische statistiek vertoonde. Dat grenzen door de globalisering verdwijnen verhoogt de productiviteit, waardoor de winsten van bedrijven sterker stijgen dan de toename van de conjunctuur. Dat komt vooral omdat vele miljoenen goedkope arbeidskrachten in de wereldarbeidsmarkt zijn opgenomen.

Het is haast knap om in zo’n korte tijd zo’n hoeveelheid economische wetmatigheden te suggereren die op zijn zachtst gezegd nogal dubieus zijn. De analist in kwestie voorspelt dat de koersen het komende jaar ook zullen stijgen. Immers: de globalisering zal ook weer toenemen. Dat de globalisering al sinds de jaren ’50 toeneemt, maar de beurskoersen niet, dat doet er even niet toe. Nog los van het feit dat die verwachtingen natuurlijk al in de koersen zijn verwerkt.