De PVV die eurosceptische Engelsen van Lombard Street Research een rapport over de euro laten maken. Drie keer raden wat de uitkomst is. Toch is het te makkelijk dit rapport al op voorhand te diskwalificeren. Door The Economist worden de lieden van de Lombard door de blogger Buttonwood als volgt neergezet:
Some will dismiss the conclusions of the report out-of-hand because of the nature of the paymaster. Having read many a Lombard Street report in the past, I can attest that its economists are of a fiercely independent (and sometimes eccentric) cast of mind so I have no doubt these findings are their genuine opinion.
‘Fiercely independent’ from what? Facts and analysis, blijkt. Hun mening wisten we al, hebben ze recht op maar die hoeft niet verkocht te worden als waarheid of uitkomsten van onafhankelijk onderzoek. Het gebeurt vaak genoeg in de consultancy dat opdrachtgevers naar de mond worden gepraat worden (nee niet door Ecorys anders had ik er niet gewerkt), maar dit rapport onafhankelijk noemen is hetzelfde als Rick Santorum een onafhankelijke mening over Nederlands euthanasiebeleid toedichten.
Allereerst een observatie: dit is een onmogelijke opdracht omdat de kosten voor de exit van de euro niet in te schatten zijn. De gewone kosten (bijvoorbeeld voor multinationals) zijn al erg moeilijk te berekenen, maar echt geheel onvoorspelbaar is hoe andere landen, de ECB, de Europese Commissie en vooral de financiële markten gaan reageren. Opzienbarend zal de stap zeker zijn en geen enkele zichzelf respecterende econoom zou zijn geld durven te zetten op de uitkomst.
Je kunt wel een eerlijke berekening proberen te maken wat de euro tot nu toe heeft opgeleverd en gekost. Dat zegt niets over de wenselijkheid om de gulden terug te krijgen, maar wel iets over de mate van verstandigheid van het toenmalige besluit. Het zou zelfs iets kunnen opleveren om de huidige instituties te wijzigen. Laten we de Engelse kristallen bollen dus even voor wat ze zijn en beperken we ons tot deze vraag. Wat levert het rapport op voor deze vraag?
Lombard beweert dat Nederland een lagere groei heeft gehad ten opzichte van niet-euro landen als Zwitserland en Zweden. Enkele commentatoren (bijvoorbeeld Mathijs Bouman en Jeroen de Boer) wijzen al op minimaal vier ongerijmdheden:
- de aangevoerde reden voor lage groei (loonmatiging): die heeft niets met de euro te maken.
- het gekozen ankerjaar 2001: die pakt ’toevallig’ slecht voor Nederland uit (1999 was logischer want toen werd de euro ingevoerd en zou het beeld al sterk doen veranderen).
- de vergelijking met de Zweden (die ’toevallig’ bijzonder slechte jaren achter de rug hadden door een bankencrisis).
- de gedachte dat NL een eigen wisselkoersbeleid zou voeren (voor de euro zaten we de facto aan de D-mark vast, erna ook).
Lagere groei? Zou best kunnen, maar is niet aangetoond.
Als de jongens van de Lombard nou slim waren geweest, hadden ze een scenario bedacht waarbij in 1999 de Neuro was ingevoerd door alleen de Noordelijke landen. Dat had waarschijnlijk achteraf gezien beter uitgepakt dan de euro, die stelling durf ik met de kennis van nu wel aan. Lombard berekent dat scenario wel (min of meer) maar in toekomstig perspectief waardoor ze in het moeras zakken van niet te berekenen exit kosten. Wilders had in dat scenario het establishment geloofwaardiger de mantel kunnen uitvegen en aan kunnen koersen op een harde aanpak van de zuidelijke landen. In plaats daarvan isoleert Wilders zich met zijn op nostalgie, glazen bollen en bewuste misleiding gebaseerde guldenwens. En Lombard had zichzelf niet belachelijk gemaakt met fantasieverhalen. Gemiste kans voor PVV fans. Opluchting voor de rest.
