Auteur: Marco

Corrupt

De corruptie in Nederland is afgenomen, kopten de kranten gisteren. Waarom?

Stond ons land vorig jaar nog op plaats elf van de jaarlijkse lijst van de anticorruptieorganisatie Transparency International, dit jaar is Nederland gestegen naar plaats negen in de top tien van minst corrupte landen ter wereld.

Kort door de bocht. Het feit dat er vorig jaar nog 10 landen minder corrupt waren dan Nederland, en nu slechts 8, hoeft natuurlijk nog niet te zeggen dat Nederland daarmee minder corrupt is geworden. Misschien zijn al die andere landen het afgelopen jaar juist wel corrupter geworden. De website van Transparency International biedt uitkomst. Daar blijkt dat het corruptiecijfer van Nederland vorig jaar nog lag in het betrouwbaarheidsinterval (8.3, 8.9), en dit jaar in het betrouwbaarheidsinterval (8.3, 9.0), waarbij een hoger getal minder corruptie betekent. De correcte interpretatie is dus: de kans dat Nederland het afgelopen jaar minder corrupt is geworden is net iets groter dan de kans dat dat niet het geval is. Maar zie dat maar eens in een krantekop te krijgen.

Vertaalprijsafspraken

Altijd weer komisch om te zien met welke argumenten beroepsgroepen aan komen zetten om het in de lucht houden van een kartel te rechtvaardigen. Vandaag de Vereniging van Letterkundigen die op aandrang van de NMa haar adviestarieven voor vertalers en auteurs toch maar laat varen. “De NMa beschouwt het literaire boek als een puur economisch product, maar dat is het niet”, sputtert de voorzitter. Daarmee lijkt ze te bedoelen dat de kwaliteit van het geleverde werk ook van belang is, maar daarin is deze branche bepaald niet uniek. Of deze: “Schrijvers en vertalers werken al ver onder de marktprijs”. Hoe ze die marktprijs dan definieert, blijft onduidelijk.

Maar verreweg de leukste is deze: “Het loslaten van de tarieven betekent uren van individuele onderhandelingen. Daar is niemand bij gebaat.” Precies. Dat is ook de reden dat ik altijd naar winkels ga die aangesloten zijn bij een kartel. Bij winkels die wel concurreren zit je alleen maar uren te onderhandelen over de prijs.

Leaserijders

Economen hebben vaak hun mond vol over moral hazard, het principe dat mensen minder voorzichtig zijn als ze niet zelf alle negatieve gevolgen van hun gedrag ondervinden. Voorbeeld: in het verkeer zal iemand die verzekerd is zich roekelozer gedragen dan iemand zonder verzekering. Wie een autogordel omheeft, zal ook minder voorzichtig zijn. En omdat schade vaak leidt tot een lagere inruilwaarde, zullen leaserijders roekelozer rijden dan chauffeurs die eigenaar zijn van hun auto. Dat geldt vooral voor de kleine ongemakken, zoals parkeerschade: de kans op lichamelijk letsel is daarbij nihil en omdat blikschade nauwelijks negatieve gevolgen heeft voor leaserijders, mag je verwachten dat die aanzienlijk minder voorzichtig inparkeren.

Toch altijd weer leuk om krantenberichten te lezen waarin dergelijke theorieën onderbouwd worden met harde cijfers. Neem nu De Telegraaf van vanochtend: Tot grote schrik van verzekeringsmaatschappijen blijken leaserijders ruim tweeënhalf keer meer schade te maken dan eigenautobezitters. Daarbij blijkt inparkeren het zwakste punt.

Loonverschillen

Eerder deze week was het op verschillende plekken en op verschillende manieren in het nieuws: het onderzoek van Regioplan, in opdracht van Loonwijzer. Daaruit zou blijken dat een ambtenaar in de Randstad gemiddeld 6% meer verdient dan daarbuiten. Ambtenaren en medewerkers in de zorg of het onderwijs verdienen gemiddeld 10 tot 20% meer dan werknemers in de private sector. Vrouwen verdienen tussen 10 en 30% minder dan mannen.

Schokkende resultaten. Belangwekkend onderzoek. Belangrijke beleidsimplicaties. Zou je denken. Totdat je ziet hoe het is uitgevoerd. De gegevens zijn verzameld onder iedereen die op de website www.loonwijzer.nl de moeite heeft genomen om de online enquete in te vullen. Dat lijkt niet bepaald een representatieve steekproef. De analyses die vervolgens met die gegevens zijn uitgevoerd, zijn zo mogelijk nog bedroevender. Zo is het gemiddelde uurloon van iedereen die aangeeft ambtenaar te zijn en in de Randstad te wonen, vergeleken met het gemiddelde van iedereen die aangeeft ambtenaar te zijn en niet in de Randstad te wonen. Daar komt dat 6% verschil vandaan. Nogal wiedes. Topambtenaren zitten haast per definitie in Den Haag en dus verdienen ambtenaren in de Randstad daar gemiddeld meer.

Hetzelfde geldt voor de andere Schokkende Resultaten. Er is nauwelijks rekening gehouden met opleidingsniveau, ervaring, en meer van dat soort dingen. Het onderzoeksrapport beweert dat wel te doen, maar blijft daarbij steken in staatjes waarin bijvoorbeeld onderscheid wordt gemaakt in “jonger dan 45” en “ouder dan 45”, in plaats van gebruik te maken van gedegen econometrische analyses. De uitkomsten van het onderzoek zeggen dus bijzonder weinig. Ook niet dat vergelijkbare werknemers bij de overheid meer verdienen dan in de private sector. Want dat zou de relevante vergelijking zijn.

Merkwaardig genoeg lijkt het onderzoek niet meer terug te vinden op de website van Loonwijzer. Gelukkig heeft een alerte medewerker van deze weblog het eerder deze week gedownload en hier geplaatst.

Zingen onder de douche

Van de directeur van Energy Australia mogen landgenoten niet meer onder de douche zingen en dagdromen, zo leerden wij dit weekend. Dat leidt maar tot verspilling. De gemiddelde Australische douche duurt zeven minuten en dat kan best wat korter.

Het is een klassieke fout: een kosten-baten-analyse doen, en dan maar naar een van beide kanten kijken. Natuurlijk kost het je wat, zeven minuten onder de douche staan, maar daar staan ook baten tegenover. Als Australiers zeven minuten onder de douche willen staan, dan doen ze dat blijkbaar omdat ze bereid zijn de kosten die daarmee gepaard gaan, te betalen. De enige reden om te pleiten voor een beperking van douchetijd zou dan zijn een situatie waarbij er negatieve externe effecten zijn van lang douchen: negatieve effecten die niet door de individuele doucher worden meegenomen in zijn of haar douchetijdafweging.

Maar het tegendeel lijkt het geval. Er zijn juist positieve externe effecten. Al dat dagdromen onder de douche, zo is mijn ervaring, leidt vaak juist tot uitstekende ideeen. Ideeen die niet alleen positief zijn voor de doucher in kwestie, maar soms zelfs voor de ganse mensheid. Stel dat deze meneer O’Brien een slordige 2500 jaar geleden directeur was geweest van Energy Hellas. Als het aan hem had gelegen was Archimedes dan al binnen zeven minuten uit zijn bad gestapt, nooit tot zijn Eureka-inzichten gekomen, en was daarmee de ontwikkeling van de westerse beschaving nodeloos vertraagd. Ik bedoel maar. Lang douchen moet juist gesubsidieerd worden.

De vis wordt duur betaald

Het is in dit land verboden om een kartel te vormen. Daar zijn goede redenen voor. Als iedereen vrij en eerlijk concurreert, dan worden prijzen gelijk aan marginale kosten en krijgt iedereen de juiste prikkels om te consumeren en te produceren. Hoge prijzen afspreken komt neer op diefstal van de consument. De meeste producenten hebben inmiddels in de gaten dat de overheid daar zo over denkt. Als ze al afspraken maken, dan gaan ze zeker niet de media opzoeken om melding te maken van hun illegale praktijken. En de media gaan die illegale praktijken natuurlijk ook niet kritiekloos voor het voetlicht brengen. Zou je denken.

Welkom in de wereld van de garnalenvissers. De vissers zijn in een fatale prijsspiraal terecht gekomen, zo meldt RTV Noord.

De prijs op de afslag is laag. Daardoor moet er meer worden gevangen om nog iets te verdienen. En dat betekent meer aanvoer op de afslag en daarmee een verdere daling van de prijs.

Tja, dan ontkom je natuurlijk niet aan gezamenlijke vangstbeperkingen. Dat is de enige manier om die prijs weer omhoog te krijgen. Een stukje solidariteit tussen de vissers, meldde een van hen op de regionale TV. Alleen de NMa “zou nog roet in het eten kunnen gooien”, weet RTV Noord. Den Haag ook altijd. Ook andere kranten maken inmiddels melding van de kwestie, maar vertellen er niet bij dat de vissers besloten hebben hun vangst te halveren.

Via de link “NoordNieuws in RealVideo” op deze pagina is het nieuwsbulletin van TV Noord vandaag nog te zien. De onthutsende reportage start na 4:05.

(opnieuw dank aan Pim)

Boekenhoekje

Goed nieuws. Een collega (bedankt Pim!) wees mij er op dat het hier reeds eerder geprezen “The Undercover Economist” van Tim Harford is verschenen in een Nederlandse vertaling. Titel: De Economische Detective. Eerder verscheen het al even prijzenswaardige “Freakonomics” van Dubner en Levitt in een Nederlandse vertaling. Daarmee is er nu zo maar een fatsoenlijk aanbod van Nederlandstalige populair-wetenschappelijke economieboeken. Doe er uw voordeel mee. Met Sinterklaas bijvoorbeeld.

Voor wie nog niet is uitgelezen: de staf van de business school van Carnegie Mellon geeft tips voor andere lezenswaardige economieboeken [via].

Weer een Nobelprijs

De Nobelprijs voor de vrede is zojuist toegekend aan Muhammed Yunus en de Grameen Bank. Excellente keuze. Eigenlijk zou je het ook kunnen beschouwen als Nobelprijs voor Toegepaste Economie. Grappig, want de economieprijs van vorig jaar zou je kunnen beschouwen als een soort van Nobelprijs voor vrede. 

Muhammed Yunus bedacht in de jaren ’70 de Grameen Bank die microkredieten, miniscule leningen, verstrekte aan arme inwoners van Bangladesh. Het werd een doorslaand succes. Miljoenen mensen hebben uit abjecte armoede kunnen klauteren door de leningen van de Grameen Bank en zijn navolgers in andere landen. En voor de verstrekkende instellingen bleken die leningen nog winstgevend ook. Inmiddels hebben hele volksstammen economen zich op microkredieten gestort.

Bijbelstudie

Even iets heel anders nu. Wie denkt dat christendom en wetenschap niet samen gaan, heeft het mis. Tijdens een bijeenkomst van experimenteel economen in Tucson eerder deze maand, zo melden mijn bronnen, wees Orley Ashenfelter er op dat het eerste wetenschappelijk verantwoorde, gerandomiseerde experiment al ruim 2000 jaar geleden beschreven werd. In de bijbel. U gelooft het niet? Sla Daniël 1 er maar op na.

Wat vooraf ging: Vijf Israëlieten werden aan het hof van Nebukadnessar te werk gesteld. Ze krijgen ook eten van de koning, maar Daniël wil zich aan de Joodse reinheidsvoorschriften houden en vraagt de hoofdeunuch toestemming om niet van het aangeboden voedsel te eten. De hoofdeunuch durft het niet aan: de koning heeft immers “bepaald wat jullie zullen eten en drinken, en als hij vindt dat jullie er slechter uitzien dan jullie leeftijdsgenoten zal hij mij daarvoor verantwoordelijk stellen.” En dan komt het. Daniel doet het volgende voorstel:

‘Neem de proef op de som en laat uw dienaren tien dagen alleen groente eten en water drinken. Vergelijk ons uiterlijk daarna met dat van de jongemannen die de koninklijke spijzen eten, en beslis dan over uw dienaren op grond van wat u ziet.’ De kamerheer ging op het voorstel in en gaf hun tien dagen. Aan het eind van de tien dagen zagen zij er gezonder en beter doorvoed uit dan alle jongemannen die de koninklijke spijzen voorgezet hadden gekregen. Dus diende de kamerheer hun geen koninklijke spijzen en wijn meer op, maar gaf hij hun alleen nog groente.

Welk significantieniveau de kamerheer hanteerde, is helaas niet bekend.