Marco

Boekenhoekje

Goed nieuws. Een collega (bedankt Pim!) wees mij er op dat het hier reeds eerder geprezen “The Undercover Economist” van Tim Harford is verschenen in een Nederlandse vertaling. Titel: De Economische Detective. Eerder verscheen het al even prijzenswaardige “Freakonomics” van Dubner en Levitt in een Nederlandse vertaling. Daarmee is er nu zo maar een fatsoenlijk aanbod van Nederlandstalige populair-wetenschappelijke economieboeken. Doe er uw voordeel mee. Met Sinterklaas bijvoorbeeld.

Voor wie nog niet is uitgelezen: de staf van de business school van Carnegie Mellon geeft tips voor andere lezenswaardige economieboeken [via].

Weer een Nobelprijs

De Nobelprijs voor de vrede is zojuist toegekend aan Muhammed Yunus en de Grameen Bank. Excellente keuze. Eigenlijk zou je het ook kunnen beschouwen als Nobelprijs voor Toegepaste Economie. Grappig, want de economieprijs van vorig jaar zou je kunnen beschouwen als een soort van Nobelprijs voor vrede.

Muhammed Yunus bedacht in de jaren ’70 de Grameen Bank die microkredieten, miniscule leningen, verstrekte aan arme inwoners van Bangladesh. Het werd een doorslaand succes. Miljoenen mensen hebben uit abjecte armoede kunnen klauteren door de leningen van de Grameen Bank en zijn navolgers in andere landen. En voor de verstrekkende instellingen bleken die leningen nog winstgevend ook. Inmiddels hebben hele volksstammen economen zich op microkredieten gestort.

Bijbelstudie

Even iets heel anders nu. Wie denkt dat christendom en wetenschap niet samen gaan, heeft het mis. Tijdens een bijeenkomst van experimenteel economen in Tucson eerder deze maand, zo melden mijn bronnen, wees Orley Ashenfelter er op dat het eerste wetenschappelijk verantwoorde, gerandomiseerde experiment al ruim 2000 jaar geleden beschreven werd. In de bijbel. U gelooft het niet? Sla Daniël 1 er maar op na.

Wat vooraf ging: Vijf Israëlieten werden aan het hof van Nebukadnessar te werk gesteld. Ze krijgen ook eten van de koning, maar Daniël wil zich aan de Joodse reinheidsvoorschriften houden en vraagt de hoofdeunuch toestemming om niet van het aangeboden voedsel te eten. De hoofdeunuch durft het niet aan: de koning heeft immers “bepaald wat jullie zullen eten en drinken, en als hij vindt dat jullie er slechter uitzien dan jullie leeftijdsgenoten zal hij mij daarvoor verantwoordelijk stellen.” En dan komt het. Daniel doet het volgende voorstel:

‘Neem de proef op de som en laat uw dienaren tien dagen alleen groente eten en water drinken. Vergelijk ons uiterlijk daarna met dat van de jongemannen die de koninklijke spijzen eten, en beslis dan over uw dienaren op grond van wat u ziet.’ De kamerheer ging op het voorstel in en gaf hun tien dagen. Aan het eind van de tien dagen zagen zij er gezonder en beter doorvoed uit dan alle jongemannen die de koninklijke spijzen voorgezet hadden gekregen. Dus diende de kamerheer hun geen koninklijke spijzen en wijn meer op, maar gaf hij hun alleen nog groente.

Welk significantieniveau de kamerheer hanteerde, is helaas niet bekend.

Pijnlijk

We meldden het al, gisteren won Edmund Phelps de Nobelprijs Economie. Toch eens kijken wat NOS Teletekst daar van gebrouwen heeft. Lees even mee:

De Amerikaan Edmund Phelps krijgt dit jaar de Nobelprijs voor Economie. Phelps ontvangt 10 miljoen Zweedse kroon, omgerekend 1,1 miljoen euro. Hij is hoogleraar politieke economie aan de Universiteit van Columbia. Phelps toonde aan dat trends in lonen en prijzen afhankelijk zijn van de verwachtingen ten aanzien van inflatie en werkloosheid. Lage inflatie nu leidt tot de verwachting dat die ook laag zal blijven. Daarop nemen politici en de top in het bedrijfsleven hun beslissingen. Phelps (73) is de zesde Amerikaan die de Nobelprijs voor Economie krijgt. De eerste ging in 1969 naar Jan Tinbergen.

Goed. Als u nu de indruk heeft dat het hier een van de weinige Amerikanen betreft die ooit de Nobelprijs Economie heeft gekregen, iemand die op wonderlijke wijze in Columbia is terecht gekomen en die middels een enquete heeft vastgesteld dat politici en de top in het bedrijfsleven hun beslissingen vooral nemen op basis van hun inflatieverwachtingen, dan moet ik u teleurstellen. Phelps zit niet op de “Universiteit van Columbia” maar op Columbia University, en dat is in New York. De man heeft theoretisch onderzoek gedaan waarvan bovenstaande op z’n zachtst gezegd een nogal merkwaardige weergave is (zie Thijs’ bijdrage voor een degelijke beschouwing). Tenslotte hebben alleen deze eeuw al meer dan zes Amerikanen de Nobelprijs Economie gewonnen. Waarschijnlijk bedoelt de begrijpelijkerwijs anonieme journalist dat dit jaar al zes Amerikanen een Nobelprijs hebben gewonnen.

Nog één nachtje slapen!

Inderdaad. Morgen, rond 13:00 Nederlandse tijd, zal bekend worden gemaakt wie de Nobelprijs Economie 2006 gaat opstrijken. Het internet gonst al van de prognoses. Thijs wees al op de voorspellingen van Thomson Scientific. Op het gebied van Economie hebben die inderdaad een aardig track record (de laatste 10 jaar 5 keer raak), maar als je elk jaar pakweg 7 namen voorspeld en er vallen zo’n 2 tot 3 economen in de prijzen, dan is dat ook weer niet zo’n bijzondere prestatie.

Namen die circuleren? Daar gaan we, in alfabetische volgorde (zie hier, hier en hier): Alchian, Baghwati, Demsetz, Diamond, Dixit, Fama, French, Hart, Holmstrom, Jorgenson, Maskin, Milgrom, Myerson, Krugman, Thaler, Tullock, Williamson, Wilson. Zo, daar kan het comité voorlopig mee vooruit. Wie hem gaat krijgen? Eens kijken, vorig jaar ging de prijs naar Aumann en Schelling. Twee speltheoretici, en daarom is het vrijwel ondenkbaar dat er dit jaar weer een speltheorieprijs uitgaat. Dat dunt bovenstaand rijtje al aardig uit. Voor een macro-prijs lijkt het ook nog te vroeg, na Kydland en Prescott twee jaar geleden. Persoonlijke favorieten zijn Dixit en Myerson. De laatste doet speltheorie en moet dus nog even wachten. Voor Dixit zijn eindeloos veel goede redenen te verzinnen. Bijvoorbeeld zijn bijdragen aan de handelstheorie, hij zou dan de prijs kunnen delen met Baghwati, een naam die bijzonder hardnekkig rondzoemt. (Aardige bijkomstigheid: Baghwati geeft over een paar weken de Tinbergen-lezing op de jaarlijkse toogdag van Nederlandse economen).

Nu heeft het comité de gewoonte om zo eens per decennium een prijs richting vakgebied financiering te sturen. De laatste was in 1997 (Merton and Scholes), dus misschien wordt het weer eens tijd. In dat geval ligt Fama voor de hand. Vooralsnog houd ik het echter op een licht grotere kans voor, en hoop ik op, Bhagwati en Dixit. Alleen al omdat het bijzonder ironisch zou zijn om, terwijl talloze Amerikanen zich druk maken over het outsourcen van banen naar India, een Nobelprijs voor internationale handel te geven aan twee Indiërs…

Stop de kopieerheffing!

Slecht nieuws. Hij lijkt er nu toch te komen, die kopieerheffing op MP3-spelers en nu zelfs ook op dvd-recorders met een harde schijf. De Volkskrant brengt het bericht. Onze mening gaven wij al eerder, hier en hier.

Update: Ook de consumentenbond is tegen. Stichting de Thuiskopie beweert echter dat consumenten het zelf willen(!) Volgens een onderzoek zou 77% van de bevolking de heffing steunen. Persoonlijk geloof ik daar helemaal niets van. Waarschijnlijk was er in dat onderzoek sprake van een uiterst suggestieve vraagstelling.

Update: (11/10) Het mag niet van de minister.

Ontwerpfout op Politieke Aandelenmarkt

De verkiezingen komen steeds dichterbij. Opiniepeilingen en de koersen op de politieke aandelenmarkt zullen de komende weken steeds meer aandacht krijgen. Wij zijn een groot voorstander van zo’n politieke aandelenmarkt. Maar helaas is er iets mis op de door de Volkskrant georganiseerde PAM.

Wat is er aan de hand? De PAM heeft ook een groot aantal kleine partijen op de markt: PVV, Een NL, Fortuyn, Partij voor Nederland, Partij voor de Dieren. Stuk voor stuk partijen waarbij het maar afwachten is of ze in de kamer komen. Maar op de PAM wordt gehandeld in hele percentages. De ‘voorspelling’ van de PAM, zoals die wordt gepubliceerd in bijvoorbeeld de Volkskrant, is gebaseerd op de laatste koers die voor een partij tot stand is gekomen. Aangezien je voor nul cent niet kunt handelen, zal de laatste koers altijd minimaal 1 cent bedragen, wat neerkomt op 1% van de stemmen. Maar 1% van de stemmen betekent al 1 zetel in de kamer. De PAM zal dus voor iedere partij minimaal 1 zetel ‘voorspellen’. Een duidelijke ontwerpfout. Het kan zelfs invloed hebben op de ‘voorspelling’ van de grote partijen: als het totaal aantal te verdelen zetels op de markt steeds 150 bedraagt, en er worden op deze manier al vijf zetels ‘gereserveeerd’ voor splinterpartijen, dan kon de zetelvoorspelling op de PAM van de grote partijen wel eens een onderschatting zijn. En dat is jammer.

Het probleem is makkelijk op te lossen door de deelnemers aan de markt te laten handelen in tienden van procenten, in plaats van alleen in hele procenten. Op die manier kan de koers van een partij zakken tot 0,1%, lang niet genoeg voor een zetel.

Overheidsvoorzieningen

Toen ik vanochtend wakker werd en verwoede pogingen deed om op te staan, liet de volgende melding op mijn wekkerradiootje mij in opperste verwarring weer terugzakken in mijn kussen:

Mensen met een hoog inkomen profiteren het meest van overheidsvoorzieningen zoals onderwijs. […] De huishoudens met het laagste inkomen zijn overwegend studenten. […]

Hu!?

Bitumenkartel

In HP/DeTijd van afgelopen week een uitgebreide analyse van het bitumenkartel dat een paar weken geleden door de Europese Commissie is beboet. Het blad heeft beslag weten te leggen op het vertrouwelijke onderzoeksdossier van de EU. Bitumen is een belangrijk bestanddeel van asfalt en een bijprodukt van olieraffinage. Het kartel ging geraffineerd te werk. Olieproducenten zetten een hoge prijs aan wegenbouwers, maar gaven onder de tafel kortingen aan de grootste bouwers. Het hoge bedrag werd aan de overheid in rekening gebracht, en de extra winst die dat opleverde werd door alle betrokkenen verdeeld. Een olieproducent die betrapt werd op het ook korting geven aan kleinere wegenbouwers moest voor straf een hogere korting geven aan de grote jongens. Het kartel werd geleid door Shell, dat in interne stukken ook ongegeneerd over een kartel sprak.

HP/DeTijd heeft becijferd dat het kartel de Nederlandse belastingbetaler heeft benadeeld voor een slordige 200 tot 300 miljoen euro. Merkwaardig genoeg was het niemand opgevallen dat de prijs van bitumen in Nederland ongeveer 40% hoger was dan in de ons omringende landen. Toch is, in tegenstelling tot de bouwfraudezaak, een Grote Maatschappelijke Verontwaardiging uitgebleven. Ten onrechte. De commissie deelde 267 miljoen aan boetes uit. Wegenbouwers waren ‘geschokt‘. Dat is ongeveer hetzelfde als een bankrover die ‘geschokt’ is als hij na een kraak in de cel beland. Sterker nog, eigenlijk zijn die boetes natuurlijk veel te laag. Ze zijn immers ruwweg even hoog als het bedrag dat de deelnemers aan hun kartel hebben verdiend. Bij kartels geldt dus nog steeds dat misdaad loont. Zelfs als je wordt opgepakt.

Politieke Aandelenmarkt

Ten tijde van het Wereldkampioenschap voetbal schreven wij al uitgebreid over de zegeningen van voorspelmarkten, ideaal om de kans op onzekere gebeurtenissen in de toekomst te voorspellen. Tot onze vreugde heeft de Volkskrant heeft met het oog op de aanstaande verkiezingen weer zo’n voorspelmarkt geopend: de Politieke Aandelenmarkt (PAM). De krant wijdde er ook een aardig achtergrondartikel aan.

De markt is zojuist geopend. Er kan gehandeld worden in stempercentages, coalities en premiers. Helemaal in evenwicht is de markt nog niet. Op dit moment worden er op grond van de koersen maar liefst 172 zetels verdeeld. En op de premiermarkt staat Wouter Bos op 57%, tegen 52% voor Balkenende, en 15% voor een VVD-kandidaat. Op de coalitiemarkt tellen de percentages zelfs op tot 175%. Met een beetje arbitrage valt hier dus geld te verdienen.