Pijnlijk

We meldden het al, gisteren won Edmund Phelps de Nobelprijs Economie. Toch eens kijken wat NOS Teletekst daar van gebrouwen heeft. Lees even mee:

De Amerikaan Edmund Phelps krijgt dit jaar de Nobelprijs voor Economie. Phelps ontvangt 10 miljoen Zweedse kroon, omgerekend 1,1 miljoen euro. Hij is hoogleraar politieke economie aan de Universiteit van Columbia. Phelps toonde aan dat trends in lonen en prijzen afhankelijk zijn van de verwachtingen ten aanzien van inflatie en werkloosheid. Lage inflatie nu leidt tot de verwachting dat die ook laag zal blijven. Daarop nemen politici en de top in het bedrijfsleven hun beslissingen. Phelps (73) is de zesde Amerikaan die de Nobelprijs voor Economie krijgt. De eerste ging in 1969 naar Jan Tinbergen.

Goed. Als u nu de indruk heeft dat het hier een van de weinige Amerikanen betreft die ooit de Nobelprijs Economie heeft gekregen, iemand die op wonderlijke wijze in Columbia is terecht gekomen en die middels een enquete heeft vastgesteld dat politici en de top in het bedrijfsleven hun beslissingen vooral nemen op basis van hun inflatieverwachtingen, dan moet ik u teleurstellen. Phelps zit niet op de “Universiteit van Columbia” maar op Columbia University, en dat is in New York. De man heeft theoretisch onderzoek gedaan waarvan bovenstaande op z’n zachtst gezegd een nogal merkwaardige weergave is (zie Thijs’ bijdrage voor een degelijke beschouwing). Tenslotte hebben alleen deze eeuw al meer dan zes Amerikanen de Nobelprijs Economie gewonnen. Waarschijnlijk bedoelt de begrijpelijkerwijs anonieme journalist dat dit jaar al zes Amerikanen een Nobelprijs hebben gewonnen.

Nog één nachtje slapen!

Inderdaad. Morgen, rond 13:00 Nederlandse tijd, zal bekend worden gemaakt wie de Nobelprijs Economie 2006 gaat opstrijken. Het internet gonst al van de prognoses. Thijs wees al op de voorspellingen van Thomson Scientific. Op het gebied van Economie hebben die inderdaad een aardig track record (de laatste 10 jaar 5 keer raak), maar als je elk jaar pakweg 7 namen voorspeld en er vallen zo’n 2 tot 3 economen in de prijzen, dan is dat ook weer niet zo’n bijzondere prestatie.

Namen die circuleren? Daar gaan we, in alfabetische volgorde (zie hier, hier en hier): Alchian, Baghwati, Demsetz, Diamond, Dixit, Fama, French, Hart, Holmstrom, Jorgenson, Maskin, Milgrom, Myerson, Krugman, Thaler, Tullock, Williamson, Wilson. Zo, daar kan het comité voorlopig mee vooruit. Wie hem gaat krijgen? Eens kijken, vorig jaar ging de prijs naar Aumann en Schelling. Twee speltheoretici, en daarom is het vrijwel ondenkbaar dat er dit jaar weer een speltheorieprijs uitgaat. Dat dunt bovenstaand rijtje al aardig uit. Voor een macro-prijs lijkt het ook nog te vroeg, na Kydland en Prescott twee jaar geleden. Persoonlijke favorieten zijn Dixit en Myerson. De laatste doet speltheorie en moet dus nog even wachten. Voor Dixit zijn eindeloos veel goede redenen te verzinnen. Bijvoorbeeld zijn bijdragen aan de handelstheorie, hij zou dan de prijs kunnen delen met Baghwati, een naam die bijzonder hardnekkig rondzoemt. (Aardige bijkomstigheid: Baghwati geeft over een paar weken de Tinbergen-lezing op de jaarlijkse toogdag van Nederlandse economen).

Nu heeft het comité de gewoonte om zo eens per decennium een prijs richting vakgebied financiering te sturen. De laatste was in 1997 (Merton and Scholes), dus misschien wordt het weer eens tijd. In dat geval ligt Fama voor de hand. Vooralsnog houd ik het echter op een licht grotere kans voor, en hoop ik op, Bhagwati en Dixit. Alleen al omdat het bijzonder ironisch zou zijn om, terwijl talloze Amerikanen zich druk maken over het outsourcen van banen naar India, een Nobelprijs voor internationale handel te geven aan twee Indiërs…

Stop de kopieerheffing!

Slecht nieuws. Hij lijkt er nu toch te komen, die kopieerheffing op MP3-spelers en nu zelfs ook op dvd-recorders met een harde schijf. De Volkskrant brengt het bericht. Onze mening gaven wij al eerder, hier en hier.

Update: Ook de consumentenbond is tegen. Stichting de Thuiskopie beweert echter dat consumenten het zelf willen(!) Volgens een onderzoek zou 77% van de bevolking de heffing steunen. Persoonlijk geloof ik daar helemaal niets van. Waarschijnlijk was er in dat onderzoek sprake van een uiterst suggestieve vraagstelling.

Update: (11/10) Het mag niet van de minister.

Ontwerpfout op Politieke Aandelenmarkt

De verkiezingen komen steeds dichterbij. Opiniepeilingen en de koersen op de politieke aandelenmarkt zullen de komende weken steeds meer aandacht krijgen. Wij zijn een groot voorstander van zo’n politieke aandelenmarkt. Maar helaas is er iets mis op de door de Volkskrant georganiseerde PAM.

Wat is er aan de hand? De PAM heeft ook een groot aantal kleine partijen op de markt: PVV, Een NL, Fortuyn, Partij voor Nederland, Partij voor de Dieren. Stuk voor stuk partijen waarbij het maar afwachten is of ze in de kamer komen. Maar op de PAM wordt gehandeld in hele percentages. De ‘voorspelling’ van de PAM, zoals die wordt gepubliceerd in bijvoorbeeld de Volkskrant, is gebaseerd op de laatste koers die voor een partij tot stand is gekomen. Aangezien je voor nul cent niet kunt handelen, zal de laatste koers altijd minimaal 1 cent bedragen, wat neerkomt op 1% van de stemmen. Maar 1% van de stemmen betekent al 1 zetel in de kamer. De PAM zal dus voor iedere partij minimaal 1 zetel ‘voorspellen’. Een duidelijke ontwerpfout. Het kan zelfs invloed hebben op de ‘voorspelling’ van de grote partijen: als het totaal aantal te verdelen zetels op de markt steeds 150 bedraagt, en er worden op deze manier al vijf zetels ‘gereserveeerd’ voor splinterpartijen, dan kon de zetelvoorspelling op de PAM van de grote partijen wel eens een onderschatting zijn. En dat is jammer.

Het probleem is makkelijk op te lossen door de deelnemers aan de markt te laten handelen in tienden van procenten, in plaats van alleen in hele procenten. Op die manier kan de koers van een partij zakken tot 0,1%, lang niet genoeg voor een zetel.

Overheidsvoorzieningen

Toen ik vanochtend wakker werd en verwoede pogingen deed om op te staan, liet de volgende melding op mijn wekkerradiootje mij in opperste verwarring weer terugzakken in mijn kussen:

Mensen met een hoog inkomen profiteren het meest van overheidsvoorzieningen zoals onderwijs. […] De huishoudens met het laagste inkomen zijn overwegend studenten. […]

Hu!?

Bitumenkartel

In HP/DeTijd van afgelopen week een uitgebreide analyse van het bitumenkartel dat een paar weken geleden door de Europese Commissie is beboet. Het blad heeft beslag weten te leggen op het vertrouwelijke onderzoeksdossier van de EU. Bitumen is een belangrijk bestanddeel van asfalt en een bijprodukt van olieraffinage. Het kartel ging geraffineerd te werk. Olieproducenten zetten een hoge prijs aan wegenbouwers, maar gaven onder de tafel kortingen aan de grootste bouwers. Het hoge bedrag werd aan de overheid in rekening gebracht, en de extra winst die dat opleverde werd door alle betrokkenen verdeeld. Een olieproducent die betrapt werd op het ook korting geven aan kleinere wegenbouwers moest voor straf een hogere korting geven aan de grote jongens. Het kartel werd geleid door Shell, dat in interne stukken ook ongegeneerd over een kartel sprak.

HP/DeTijd heeft becijferd dat het kartel de Nederlandse belastingbetaler heeft benadeeld voor een slordige 200 tot 300 miljoen euro. Merkwaardig genoeg was het niemand opgevallen dat de prijs van bitumen in Nederland ongeveer 40% hoger was dan in de ons omringende landen. Toch is, in tegenstelling tot de bouwfraudezaak, een Grote Maatschappelijke Verontwaardiging uitgebleven. Ten onrechte. De commissie deelde 267 miljoen aan boetes uit. Wegenbouwers waren ‘geschokt‘. Dat is ongeveer hetzelfde als een bankrover die ‘geschokt’ is als hij na een kraak in de cel beland. Sterker nog, eigenlijk zijn die boetes natuurlijk veel te laag. Ze zijn immers ruwweg even hoog als het bedrag dat de deelnemers aan hun kartel hebben verdiend. Bij kartels geldt dus nog steeds dat misdaad loont. Zelfs als je wordt opgepakt.

Politieke Aandelenmarkt

Ten tijde van het Wereldkampioenschap voetbal schreven wij al uitgebreid over de zegeningen van voorspelmarkten, ideaal om de kans op onzekere gebeurtenissen in de toekomst te voorspellen. Tot onze vreugde heeft de Volkskrant heeft met het oog op de aanstaande verkiezingen weer zo’n voorspelmarkt geopend: de Politieke Aandelenmarkt (PAM). De krant wijdde er ook een aardig achtergrondartikel aan.

De markt is zojuist geopend. Er kan gehandeld worden in stempercentages, coalities en premiers. Helemaal in evenwicht is de markt nog niet. Op dit moment worden er op grond van de koersen maar liefst 172 zetels verdeeld. En op de premiermarkt staat Wouter Bos op 57%, tegen 52% voor Balkenende, en 15% voor een VVD-kandidaat. Op de coalitiemarkt tellen de percentages zelfs op tot 175%. Met een beetje arbitrage valt hier dus geld te verdienen.

Veilig!?

Thijs besteedde er al eens aandacht aan. Hoe veiliger auto’s zijn, des te roekelozer worden hun chauffeurs. Fietsers en voetgangers zijn de dupe. De Amerikaanse econoom Peltzman toonde het in 1975 al aan naar aanleiding van de invoering van veiligheidsgordels in de VS.

Maar nu blijkt het nog erger te zijn. Ook als fietsers zich beter beschermen, worden automobilisten roekelozer. In de categorie Fraai en Nuttig onderzoek: de Britse psycholoog Ian Walker heeft persoonlijk proefondervindelijk vastgesteld dat automobilisten die een fietser zonder helm inhalen 8,5 centimeter meer afstand bewaren dan wanneer ze een fietser inhalen die wel een helm draagt. Gevolg: draag je een helm, dan maak je meer kans om geschept te worden. (link via marginalrevolution)

Het effect dat meer veiligheidsmaatregelen leidt tot roekelozer gedrag, treedt overigens niet alleen op in het verkeer. Onderzoek recent gepubliceerd in het Quarterly Journal of Economics laat zien dat de verstrekking van medicijnen aan HIV-geinfecteerden leidt tot roekelozer sexueel gedrag een dus tot een grotere kans op verspreiding van het virus.

Tweedehandsjes in Duitsland goedkoper

NRC Next opent vanochtend groot met de constatering dat tweedehands auto’s in Duitsland een stuk goedkoper zijn dan in Nederland. Nederlanders schijnen daarom steeds massaler hun tweedehandsje uit Duitsland te halen. Harde cijfers over de prijsverschillen geeft de krant niet. Gelukkig zijn die er wel. Vorig jaar deden twee economen van de Rijksuniversiteit Groningen (waaronder ikzelf) onderzoek naar dit fenomeen. Ze keken naar tweedehands Citroen Xsara Picasso’s en Opel Astra’s die worden aangeboden op de websites www.autoscout24.nl en www.autoscout24.de. Wat bleek? Rekening houdend met kilometerstand en leeftijd waren Duitse tweedehandsjes zo’n 40% goedkoper. Wordt ook rekening gehouden met de belastingen en andere kosten die moeten worden betaald bij de invoer van een auto, dan is het verschil nog altijd zo’n 15%. Dat komt neer op gemiddeld pakweg 2000 euro per auto.

Het prijsverschil is opvallend. De verklaringen die NRC aanvoert (zoals “de Duitse markt is met 45 miljoen automobilisten vanzelfsprekend veel concurrerender.”) snijden weinig hout. Immers, hoe je het ook wendt of keert, door arbitrage zouden de prijsverschillen uiteindelijk moeten verdwijnen. Maar goed, aan die arbitrage wordt nu blijkbaar hard gewerkt.

De reacties van de Nederlandse autolobby zijn stuitend. De papieren versie van de krant citeert Cees Boutens, woordvoerder van de RAI, de vereniging van autoimporteurs: “Deze ontwikkeling is een van de vervelende bijkomstigheden van een Europa zonder grenzen”. Precies. Het is een schande, dat consumenten zo maar hun auto goedkoper uit het buitenland kunnen halen.

Op de koffie

Belangwekkend nieuws voor Nederlandse koffiedrinkers. Na jarenlang juridisch getouwtrek heeft het Europees Octrooibureau het patent van Douwe Egberts op de koffiepad herroepen. Dat betekent dat iedereen nu koffiepads mag gaan produceren, zonder een vergoeding te hoeven afdragen aan Douwe Egberts. De Telegraaf meldt

De uitspraak van het octrooibureau heeft mogelijk ook gevolgen voor de producent van het Senseo-apparaat Philips. In het vernietigde patent werden ook onderdelen, waaronder de houder waarop de koffiepads liggen, omschreven. Philips wil niet ingaan op de mogelijke gevolgen totdat het elektronicabedrijf het rapport van het EPO heeft gezien, aldus een woordvoerder.

Natuurlijk heeft de uitspraak gevolgen voor Philips! Philips lijkt zelfs de grote winnnaar in deze zaak. Ga maar na. Iedereen mag nu koffiepads gaan produceren. Al die producenten schieten daar weinig mee op; door stevige concurrentie op de koffiepadmarkt zullen de prijzen dalen waardoor er aan koffiepadproduktie amper nog iets te verdienen valt. Maar door die lagere koffiepadprijzen wordt de aanschaf van een Senseo-apparaat aantrekkelijker, en op die markt is Philips nog steeds een monopolist. Goed, in Nederland heeft iedereen al zo’n apparaat, maar in de rest van Europa vallen nog genoeg Senseos te slijten. Bij Philips kan dus de vlag uit.