Auteur: Thijs

U heeft de beelden gezien, Franse studenten zijn druk bezig een miljoen demonstranten te werven om te protesteren tegen CPE, het plan om ontslag van jonge werknemers te vergemakkelijken. Doel van de wet is het scheppen van banen, met het idee dat je makkelijker iemand aanneemt als je er niet meteen voor altijd aan vast zit.

Toevallig ter plekke is de Amerikaanse econoom Alex Tabarrok, die twee theorieën heeft over de studenten: óf ze zien niet in dat CPE zorgt voor een lagere werkloosheid, en kunnen dus beter terug naar de collegebanken. Of ze hebben door dat werkloosheid, veroorzaakt door een starre arbeidsmarkt, vooral degenen met de laagste kwalificaties treft. In dat geval zijn de protesten een opportunistische bescherming van de eigen positie.

Tja, het inkomen van meneer Boersma. De CEO van Essent verdient over 2005 een dikke acht ton, en dat is een hoop geld. De premier is teleurgesteld, Brinkhorst spreekt op zijn geheel eigen manier van een recidive.

Wat is een rechtvaardig inkomen voor meneer Boersma? De werknemer, zegt de econoom, verdient een inkomen gelijk aan zijn marginale productiviteit. De euro’s die meneer Boersma door zijn inspanningen aan de inkomsten van Essent heeft toegevoegd geven de waarde van zijn bijdrage. Het is niet onwaarschijnlijk dat meneer Boersma, die de strategische beslissingen van Essent neemt, vorig jaar voor ettelijke miljoenen aan de inkomsten heeft bijgedragen. Zo gaat dat met strategische beslissingen: doe het goed, en het geld stroomt binnen.

Maar daar zit ‘m ook de kneep: doe het fout, en Essent loopt miljoenen mis. En het is onwaarschijnlijk dat meneer Boersma in dat geval zijn portemonnee trekt om zijn negatieve productiviteit te compenseren. Voor die verzekering tegen slechte uitkomsten die zijn werkgever hem biedt, moet in goede tijden premie betaald worden.

Maar wat is dan een rechtvaardige beloning? Daar is nog wel iets over te zeggen: werknemers krijgen alleen hun marginale productiviteit als de arbeidsmarkt competitief is, dat wil zeggen, als zowel werkgevers als werknemers vrij mogen toetreden. Voor iedere baan wordt dan de goedkoopste werknemer aangenomen en iedere werkzoekende accepteert het beste bod dat hij/zij kan vinden. Voor dit soort posities is dat meestal niet het geval, vaak wordt er slechts geselecteerd uit een klein groepje bekenden. Dat kan beter: Essent kan flink besparen door op zoek te gaan naar iemand die hetzelfde werk voor minder wil doen. Is de premier ook weer blij.

Nu verschillende Oost-Europese landen bij de EU horen zouden hun onderdanen in principe de Nederlandse arbeidsmarkt mogen betreden. Er is op dit moment een speciale wet die dat verbiedt, uit vrees dat grote aantallen Polen en Tsjechen zullen zorgen voor werkloosheid onder Nederlanders. De vraag is of die wet moet worden ingetrokken. Sommige politici zijn voor, anderen laten hun oordeel afhangen van een te verschijnen rapport over de gevolgen. Dat rapport is nu uitgelekt, en er staat in dat het aantal immigranten op kan lopen tot 72.000 per jaar.

Geen onderwerp zo hachelijk als economische immigratie, zie bijvoorbeeld het reactiepanel bij de Telegraaf. De oneigenlijke argumenten vliegen je om de oren, van hilarisch tot weerzinwekkend. Belangrijk om bij het lezen van dit commentaar in het achterhoofd te houden is dit: er is geen vast aantal banen. Wie denkt dat elke Pool een baan afpakt van een Nederlander begaat zich aan de Lump of Labor fallacy, een bekende denkfout. Immers, als het aantal inwoners van een land toeneemt, neemt de arbeidsvraag toe. Hoe zouden we anders tot 16 miljoen zijn gegroeid zonder massale werkloosheid?

Voor een kloppende analyse leggen we ons oor beter te luisteren bij de expert uit het land de meeste immigranten per jaar, de econoom Borjas uit de VS. Hij zegt dat er twee belangrijke effecten van immigratie zijn: ten eerste gaat het gemiddelde inkomen er een klein beetje op vooruit door het toegenomen arbeidsaanbod. Dat is positief voor iedereen. Ten tweede is er een herverdeling van mensen zonder opleiding naar goed opgeleide werknemers en kapitaalbezitters. Dat is slecht voor die eerste groep.

En daar zit ‘m de kneep: het is mogelijk om de slecht-opgeleide Nederlander te compenseren door een extra progressieve belasting, maar de vraag is of dat gebeurt. Bovendien legt het Amerikaanse onderzoek de nadruk op veranderingen in de loonvoet, terwijl we in Nederland eerder effecten op de werkloosheid zullen zien. Het wachten is op het verschijnen van het daadwerkelijke rapport om eens te kijken hoe de onderzoekers dat oplossen.