De dag dat de dollar valt

Gisteren maar eens gekeken naar die documentaire over de gevolgen van een crash van de dollar. De scenarioschrijver, Maarten Schinkel, had het goed voor elkaar: in Hong Kong en New York mocht hij dramatisch naar de horizon wijzen onder het uitspreken van wijsheden als “hier gebeurt het allemaal”. Ik moest meteen denken aan een oud NOVA-item over globalisering, waarin hoogleraar De Haan in de Groningse V&D op de uitgestalde koopwaar wees en uitriep “allemaal geïmporteerd!”. Nee, dat had Schinkel toch beter voor elkaar. Maar klopt zijn scenario?

De documentaire beschrijft de (toekomstige) dag waarop de Amerikaanse dollar een flinke val maakt. Dat is een waarschijnlijke gebeurtenis, omdat de dollar nu wordt gesteund door Aziatische centrale banken die hun land willen helpen bij de export naar de VS. Die centrale banken kunnen daar in principe elk moment mee ophouden, en dan is het feest voorbij. Maar ja, dat lijkt iets tussen Amerika en Azië; wat hebben wij daarmee te maken? “Van alles!” roepen de makers, en er volgt een rij onwaarschijnlijke gebeurtenissen. De bron van alle ellende is een zogenaamde bank run in Europa: onze banken maken een enorm verlies door de dalende dollarkoers, een faillisement dreigt, het vertrouwen loopt terug en men begint en masse zijn geld van de bank te halen. Chaos is het gevolg. Maar loopt het zo’n vaart? Waarschijnlijk niet. Uw tegoed bij de bank is verzekerd tegen dit soort gebeurtenissen, juist om paniek tegen te gaan. Wat gebeurt er dan wel?

Lees verder “De dag dat de dollar valt”

Schuld en boete

Stel, u runt een winkeltje en uw buurman komt elke dag een mandje boodschappen halen. Bij de kassa aangekomen vraagt hij steevast of hij de boodschappen op rekening mee mag nemen, om aan het eind van de maand af te rekenen. Aan het eind van de maand vraagt hij of het misschien ook een maandje later mag. In een moment van zwakte geeft u toe.

Nu wordt het lastig: als de buurman de volgende dag weer komt shoppen kunt u een verder krediet eigenlijk niet weigeren. Immers, als zijn geloofwaardigheid verdwenen is, hoe zit dat dan met het geld van de vorige maand, dat u ook nog zou krijgen? Zo loopt het probleem steeds verder uit de hand.

Het beste is om gewoon niet aan dit soort kredietverlening te beginnen. Dat verklaart misschien al die bordjes over de afwezigheid van Piet Krediet, die de Nederlandse café’s opsieren. Maar ja, door uw tegemoedkoming had u er wel een klant bij.

Het lijkt misschien vreemd, maar bovenstaand verhaal is in het kort de situatie zoals die op dit moment is tussen de China (de winkelier) en de Verenigde Staten (de niet-betalende klant). Inmiddels is de vordering van de Chinezen op de Amerikaanse staat zo groot, dat het opzeggen van verder krediet de Chinese centrale bank in ernstige problemen zou brengen. Een situatie die niet eeuwig voort kan duren. Het is dus wachten op de crisis, iets waar je eigenlijk weinig over hoort. Aanstaande zondag 20 november is er echter een zeldzaamheid te verwachten: een televisiedocumentaire over dit onderwerp, mede geproduceerd door de economieredactie van het NRC. We zijn benieuwd. (Herhaling zaterdag 26 november, 11:00 ’s ochtends.)

Werkloosheid en kinderopvang

Volgens het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) zijn er nu meer vrouwen werkloos dan mannen. Volgens FNV-voorzitter Jongerius komt dat door de hoge kosten van kinderopvang. Dat lijkt wat merkwaardig. Stel dat een baanloze vrouw overweegt of ze wel of niet aan het werk wil. Jongerius suggereert dat steeds meer van die vrouwen besluiten om niet aan het werk te gaan, vanwege de hoge kosten van kinderopvang. Maar het CWI telt het aantal “niet-werkende werkzoekenden”. Met andere woorden, het aantal personen dat nu geen baan heeft, maar wel een baan wil. Als de werkloosheid onder vrouwen stijgt, betekent dat dus dat er juist meer baanloze vrouwen op zoek zijn naar een baan. Niet minder, zoals Jongerius suggereert.

Het CBS laat in een recent persbericht ook nog eens weten dat er ten opzichte van een jaar geleden 10.000 vrouwen meer aan het werk zijn, en 52.000 mannen minder. Het gaat dus goed met de arbeidsparticipatie van vrouwen: meer vrouwen zijn aan het werk, en meer baanloze vrouwen willen werk. En dat allemaal ondanks de hoge kosten van kinderopvang.

Chinezen

Het NOS Journaal van vanochtend meldt dat vandaag in Leiden een informatiebeurs plaatsvindt waar 18 Chinese universiteiten zich presenteren in een poging Nederlandse studenten te werven. Waarom? De NOS volgt keurig haar bron, het NUFFIC, de Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs, dat meldt in haar persbericht:

Aan de Nederlandse universiteiten en hogescholen studeren momenteel meer dan 8000 Chinese studenten. Een kleine honderd Nederlandse studenten heeft nog maar de weg weten te vinden naar de China.

Dat zijn inderdaad enorme verschillen. Meer dan 8000 Chinezen in Nederland, en slechts 100 Nederlanders in China. Dat is 80 keer zo veel! Daar moet inderdaad iets aan gedaan worden. Nu is het u misschien wel eens opgevallen dat China ook een slagje groter is dan Nederland. Het CIA World Factbook schat het aantal inwoners van Nederland per juli 2005 op 16,407,491. De bevolking van China bestaat op die datum uit 1,306,313,812 zielen. Dat zijn er, rekent u even mee, precies 80 keer zoveel! Anders dan het NUFFIC suggereert, zijn de studentenstromen tussen Nederland en China dus keurig in evenwicht.

Meer diefstal

Iedereen die een auto heeft, rijdt wel eens te hard. Het is daarom best wel redelijk dat iedereen die een auto koopt bij voorbaat alvast, ik zeg maar wat, 500 euro extra belasting betaalt voor al die keren dat hij of zij te hard gaat rijden. Te hard rijden wordt daarmee natuurlijk niet gelegaliseerd. Iedereen die betrapt wordt, gaat alsnog op de bon. Maar voor al die keren dat u aan de aandacht van de flitspalen gaat ontsnappen, is de boete alvast opgestreken.

Geen goed idee? Toch stelt de Stichting Thuiskopie precies hetzelfde voor bij de aanschaf van MP3-spelers. Op een MP3-speler kun je illegale tracks zetten. Je kunt natuurlijk ook gewoon netjes betalen voor je mp3-files, wat steeds meer mensen doen. Je kunt ook kopietjes maken van CDs die je zelf in bezit hebt, ook al een legale bezigheid. Maar puur de mogelijkheid van illegale kopieren is al genoeg om u bij voorbaat een heffing op te leggen, die kan oplopen tot 25 euro per speler. En, het wordt nog bonter, die boete steekt de stichting gewoon in eigen zak. Nou ja, voor de rechthebbenden dan. En een loos dreigement is het niet. De Thuiskopie heeft zo’n heffing al voor elkaar gekregen voor onbespeelde CD ROMs en DVDs. Collega Thijs ageerde daar eerder tegen. Een en ander betekent natuurlijk wel dat elke keer als u of ik straks een CD-track op een DVD, CD ROM of MP3-speler zet, wij daarvoor al een heffing hebben betaald. Van betalen voor legale downloads kan dan dus geen sprake meer zijn. Het lijkt daarom niet onredelijk om te verwachten dat De Thuiskopie binnenkort gratis legale downloads op haar website gaat aanbieden.

Ergo. Als de Thuiskopie uit is op een rechtvaardige kopieervergoeding, dan zal zij er voor zorgen dat elke ingezetene van Nederland op zijn minst een korting gaat krijgen bij de legale downloadsites. Om maar eens iets te noemen. Is de stichting slechts een ordinaire belangenbehartiger die middels oneigenlijke argumenten zoveel mogelijk geld van de Nederlandse consument probeert los te peuteren, dan gaat dat niet gebeuren. De tijd zal het leren.

Startproblemen

De aanbodcurve op de Nederlandse woningmarkt loopt vrijwel horizontaal. Dat wil zeggen: of het gemiddelde huis nou € 200,000 of € 300,000 kost, het totale woningaanbod geeft geen krimp. Dat is opmerkelijk: bij de meeste producten is het zo dat er meer van beschikbaar komt op het moment dat de prijs omhoog gaat. Stijgt de broodprijs, dan staat de bakker graag een uurtje eerder op; stijgt de prijs van tweedehands auto’s, dan komen er extra uit België of Duitsland. Maar ja, huizen. Als je het woningaanbod wilt verhogen dan moet je een bestemmingsplan laten wijzigen, en dat kan zomaar niet.

Als het nou zo is dat mensen ongeveer een vast percentage van hun inkomen aan de maandelijkse lasten van hun huis kwijt willen zijn, dan kun je je voorstellen wat er met de prijs gebeurt als de rente laag is, het aantal tweeverdieners toeneemt en de economie alsmaar groeit: de gemiddelde huizenprijs in Nederland rijst de pan uit. Dat is vooral erg als je voor het eerst een huis wilt kopen en niet geprofiteerd hebt van de stijging van de laatste jaren. Daarom stelt de kamer nu voor om de overdrachtbelasting voor starters op de huizenmarkt op nul te stellen. Een sympathiek gebaar, dat helaas alle kenmerken van een zwak politiek compromis heeft.

Lees verder “Startproblemen”

Radio

De minister van EZ beheert voor u en mij een aantal van onze eigendommen. Namens ons verhuurt hij ze aan belanghebbenden en stort hij de opbrengst in de staatskas, waardoor onze belasting omlaag kan. Doet de minister het goed? Hij zou moeten zorgen voor een zo hoog mogelijke opbrengst, rekening houdend met de indirecte effecten die zijn verdeling op ons welzijn heeft.

Om precies te zijn: ik heb het over het spectrum, de FM-band, het recht om radio uit te zenden. De ether is van ons allen, maar de licenties worden uitgedeeld door de staat ter voorkoming van storing. Bij dat uitdelen is het een aantal jaren geleden misgegaan: de minister verhuurde de boedel niet aan de hoogste bieder, maar werkte met een zogenaamde beauty contest, een ingewikkeld proces waarbij niet de prijs de doorslag geeft maar de mate waarin een partij in het gevlei van een politieke commissie weet te komen. De winnende radiostations blij, natuurlijk, want die konden voor een koopje winst blijven maken. De geweigerde partijen boos, verdrietig, en vastbesloten via dure procedures alsnog een frequentie te bemachtigen. De opbrengst voor u en mij: te laag.

Waarom koos de minister voor een beauty contest? Hij was bang dat een rechtstreekse veiling niet tot het juiste aanbod zou leiden, dat brute marktwerking geen mooie radio op zou leveren: hij was bang voor de indirecte effecten op ons welzijn. Jammer genoeg voorzag de minister niet dat je marktwerking na afloop van de verdeling niet kunt verbieden: de winnaars van de contest kunnen hun kavel gewoon verkopen aan een andere partij en daarvoor de volle winst opstrijken. Aldus kregen ze een cadeautje van de staat, voor onze rekening. Nou ja, iedereen maakt fouten, zullen we maar denken. Als je er maar van leert.

Wat dat laatste betreft heb ik slecht nieuws voor u: EZ is van plan de volgende groep frequenties opnieuw via een beauty contest aan de man te brengen.

Straatje

De staatsloterij adverteert met de mogelijkheid van de aanschaf van een zogenaamd Straatje. Waarom? De loterij keert prijzen uit op basis van eindcijfers van de loten. Zo zijn er 5 prijzen die vallen op 1 eindcijfer. Wie een straatje heeft, heeft een setje van 10 loten met alle eindcijfers van 0 tot en met 9. Dus, juicht de staatsloterij, met een straatje heb je altijd prijs!

Op zich klopt dat. De vraag is alleen hoe blij een deelnemer moet zijn met de garantie van een prijs die lager is dan zijn inleg. Als deelnemers daar op uit zijn, dan heb ik ook nog wel een leuke loterij in de aanbieding. Geef mij nu 50 euro en ik geef u gegarandeerd 30 euro terug! Altijd prijs!

Wie aan een loterij meedoet, weet bij voorbaat dat hij er gemiddeld genomen bij inschiet. Er is immers geen loterij ter wereld die meer geld uitkeert dan er binnen komt. Maar als de gemiddelde opbrengst negatief is, dan lijkt het niet verstandig om je risico te spreiden. En dat is precies waar het kopen van een straatje op neer komt. Waarschijnlijk wil de gemiddelde loterijspeler liever dat de kans zo groot mogelijk is dat deelname ook netto iets oplevert. Maar dan ligt het kopen van een straatje niet voor de hand.

De moraal van dit verhaal. Doe je mee aan een loterij, dan neem je graag een risico. Maar dan moet je ook consequent zijn. Koop dus geen straatje, maar koop gewoon keihard 10 loten met hetzelfde eindcijfer!

Pensioenen

Er is een onderzoek gedaan naar de ideeën van jong Nederland over pensioenen. Trefwoorden: dubbeltje, eerste rang. Het gezaghebbende dagblad nu.nl schrijft:

Ruim 40 procent van de jeugd wil tussen 6 en 10 procent van hun brutoloon opzij zetten voor hun oudedagsvoorziening en ruim eenvijfde niet meer dan 5 procent, terwijl alleen al de AOW-premie 18 procent van het brutosalaris bedraagt.

Je hoopt (voor hun eigen bestwil) dat deze jongeren er voorlopig niet achterkomen dat van die 18% AOW-premie exact nul procent naar hun eigen pensioen gaat; de AOW is een omslagstelsel waarbij de werkenden het inkomen van de gepensioneerden opbrengen. De stichting pensioenkijker, die beter zou moeten weten, stelt het precies zo in haar persbericht (pas op, MS Word document!).

Je kunt twee verschillende conclusies trekken uit de enquête: of de jeugd is optimistischer dan die zure handelaren op de beurs (wie van z’n 18e tot z’n 65e 5% opzij zet en verwacht met dat vermogen een jaar of 80 te worden, rekent op een reeël rendement van 4,5%) of ze heeft een hoge discount rate, economentaal voor onverschilligheid over de toekomst. Zegt u het maar.

Dumpen

Het zou een mooie boel worden, al die concurrentie. Al die lage prijzen ook. Dat leidt alleen maar tot hogere verkopen en daarmee tot meer werkloosheid. Als producent van, ik zeg maar wat, tandpasta, moet je er toch ook niet aan denken dat de plaatselijke supermarkt ineens gaat besluiten jouw tandpasta tegen een lagere prijs in de schappen te leggen. De consument betaalt dan minder, terwijl jij van de super nog steeds hetzelfde bedrag per tube krijgt. Dat kan alleen maar ten koste gaan van je eigen marges en omzet.

Als u bovenstaande redeneringen niet kunt volgen, dan bent u niet de enige. Ik ook niet. Toch is het precies het verhaal dat MKB Nederland ophoudt. Nou ja, dat concurrentie goed is durft men nog net niet te ontkennen. Maar als supermarkten produkten onder de kostprijs gaan aanbieden, dan is het einde zoek. De overheid moet ingrijpen! De club pleit dan ook voor een verbod op ‘dumpprijzen’.

Supermarkten proberen altijd al met koopjes klanten te lokken. De verliezen daarop maken ze wel weer goed omdat die klanten vervolgens ook andere produkten gaan kopen, waar wel op verdiend wordt. Het enige mogelijke probleem, en ook het probleem waar MKB Nederland op lijkt te doelen, is dat van roofprijzen: een grote marktpartij die door stuntprijzen de concurrentie uit de markt werkt, en vervolgens de prijzen flink opschroeft. Maar daarvan is sowieso alleen sprake als het hele assortiment onder de kostprijs wordt aangeboden. En Ahold maakt nog steeds winst, dus blijkbaar doen ze dat niet. Bovendien is zulk roofgedrag al verboden, en zijn we daar niet nog eens een extra dumpprijsverbod voor nodig. Het SEO publiceerde onlangs ook al een uitstekende analyse over waarom zo’n verbod ongewenst is.

Dat MKB Nederland het liefst zo min mogelijk concurreert, is begrijpelijk. Dat ze zulke kromme redeneringen gaat ophangen om het volk daarvan te overtuigen, is nogal dubieus.