economie is overal
Vertegenwoordigers van de groep 100.000+ (klanten die meer dan een ton bij Icesave hadden staan) zijn naar IJsland geweest. En nu thuis nog eens dat ledenbestand nakijken, want minstens 69 mensen hebben gelogen over hun tegoed bij de IJslandse bank.
De 469 100.000 plus spaarders hadden samen veertig miljoen op de rekening staan. [Trouw] Het gaat om 40 miljoen euro van 469 particulieren [AD], 469 particulieren die bij elkaar nog €40 miljoen tegoed hebben. [Quote]
Om korte productiedips te overbruggen, kunnen bedrijven wtv aanvragen. De werknemers blijven in dienst, maar de werkgever krijgt voor de niet gewerkte uren geld uit de WW-pot.
Aldus de Volkskrant. Is dat een goed idee? In de meest simpele economische theorie krijgen werknemers evenveel als dat ze bijdragen aan de productie. In slechte tijden moet dus het loon omlaag, maar dat lukt meestal niet. Daarom vallen er bij een neergang doorgaans ontslagen.
Maar een verbinding tussen werkgever en werknemer heeft een waarde die bij ontslag wordt vernietigd. Daarom houden bedrijven in slechte tijden meer werknemers aan dan efficiënt is, een fenomeen dat bekend staat als labor hoarding (“arbeid vasthouden”) en schommelingen in productiviteit verklaart. Het effect van de uitgebreide wtv is dat er nog meer arbeid vastgehouden wordt dan al het geval was. Voor beide partijen is dat prettig, het vermindert de economische neergang en verdeelt de pijn.
Maar in deze opvatting raken de positieve kanten van de crisis ondergesneeuwd. U weet wel, het grote opschudden, een excuus om bestaande verbanden eens kritisch te bekijken zodat het land beter uit de crisis komt dan het erin ging. De crisis schept mogelijkheden, ontslag is goed, creative destruction. De wtv zorgt ervoor dat er te weinig verandert. Of toch niet?
De minister benadrukt dat alleen bedrijven met tijdelijke problemen in aanmerking komen. Bedrijven die structurele problemen hebben, moeten gewoon saneren. Hoe het onderscheid zal worden gemaakt, is nog niet bekend.
Dat laatste lijkt me lastig genoeg. Tijd voor wat vernuftig mechanism design?
Het blijkt dat Margriet Brandsma er bij het NOS journaal in juli al een zomercolumn aan gewijd heeft, maar leuk blijft het. Bij de Meteorologische Dienst van de Vrije Universiteit te Berlijn kun je, uiteraard tegen betaling, je naam verbinden aan een hoge- dan wel lagedrukgebied. De eerste kost 299 euro, de tweede slechts 199. Hogedrukgebieden duren namelijk langer en zijn dus ook langer in het nieuws.
Het staat er echt, een waanidee. De titel van een stuk van Abram de Swaan op MeJudice. Een versie in de NRC heette Hoe wetenschap plots een meninkje werd. Je hoort het meer, deze dagen, dat de financiële crisis voor eens en altijd laat zien dat economen gek zijn, dat de vrije markt leidt tot chaos en ellende, dat nu de tijd is voor een krachtige beteugeling door de staat. Socioloog de Swaan is niet bang om op een economenforum en in een rede uitgesproken bij de centrale bank van leer te trekken.
Of wel? Er wordt wat gelachen met voorzichtig uitgekozen slachtoffers:
Vanmorgen hoorde ik op de radio zo’n koorknaapje — het deed iets met effecten op de beurs — wat nakwaken. Hij had nog niet gemerkt dat de voorzangers er al een ander missaal bij hadden gepakt: “In de markt”, zo sprak de knaap, “komt alle kennis van de wereld samen en niemand, geen mens op aarde, kan het beter weten dan de markt, die dus onfeilbaar is… De markt heeft altijd gelijk… Althans in beginsel, althans op termijn…”
Juist. Deze handelaar kan zich uiteraard niet verdedigen, maar wat hij zegt is volgens mij niet zo gek. Wordt er in de rest van het artikel met deze principes de vloer aangeveegd? En, ook niet onbelangrijk, wat is het alternatief? Het is niet makkelijk om uit de tekst een analyse en een conclusie te halen, maar volgens mij komen de inzichten samen in de volgende zin:
[D]e markt kan niet functioneren zonder staatswaarborgen en zonder een minimale moraal.
De staatswaarborgen betreffen, zo lijkt het, het garanderen van eigendomsrechten en de bescherming tegen diefstal. De minimale moraal is het vertrouwen dat nodig is, vertrouwen dat onvoorziene wendingen die niet in contracten staan tot tevredenheid zullen worden geregeld. Nou nou. Volgens mij is er geen econoom te vinden die dit zal ontkennen. Volgens De Swaan wel.
Het merendeel van de hoogleraren in de economie is in enkele maanden tijds geheel van inzicht veranderd. Sommigen zijn zelfs helemaal vergeten wat ze vorig jaar nog verkondigden.
Pardon? Namen en rugnummers graag. Zonder eigendomsrechten geen efficiëntie, vraag het aan Coase of Buchanan. Sociaal kapitaal is een gerespecteerd begrip. Er zijn randvoorwaarden aan een vrije markt, uiteraard. Er zijn ook randvoorwaarden aan het huwelijk. Maar is het daarmee een waanidee?
Lees het stuk en verwonder je over de smalheid van het argument. En over wat de arme Alan Greenspan allemaal in de schoenen geschoven krijgt. De Swaan valt met veel vertoon een stroman aan en slaagt er niet helemaal in om die neer te sabelen. Met de vrije markt is het zo erg nog niet gesteld.
Toch wel handig, die euro. Dankzij de grote economie die gebruik maakt van de munt zien we in Nederland op dit moment een (stimulerende) lagere rente. De Denen, die hun eigen kroon nog hebben, zien juist op dit onfortuinlijke moment de rente oplopen om hun wisselkoers met de euro te ondersteunen. Inmiddels wil een meerderheid wel af van die eigen munt.
En dan Nederlanders. Die rekenen welliswaar niet meer in guldens, zo blijkt, maar er is wel bijna een meerderheid die de gulden terug wil. Onvrede die misschien gevoed wordt door diepgravend onderzoek zoals deze inflatieindex, en vooral woekert in uithoeken van het land. Tijd voor een vakantie naar Denemarken?
Gemeenten in Nederland heffen steeds vaker belasting over reclame-uitingen op de gevels van winkelpanden. Dat winkeliers daar niet blij mee zijn is duidelijk, maar vandaag waarschuwt de Telegraaf het winkelend publiek op de voorpagina:
De reclamebelasting zorgt volgens de RND voor forse kostenstijgingen. In sommige steden gaat het om 5000 euro per winkel. […] ,,De klant wordt de dupe. Die krijgt de rekening doorbelast.”
Het is mooi om te zien hoe winkeliers zich inspannen voor het belang van hun klanten, maar van deze analyse klopt natuurlijk weinig. Effecten van het invoeren van een reclamebelasting, van groot naar klein, zijn
Merk op dat onderdeel 3 alleen geldt als reclame niet zero-sum is, dat wil zeggen als reclame ervoor zorgt dat mensen dingen kopen die ze anders niet (elders) gekocht hadden. Al met al geen slecht resultaat voor deze taks. Als excessieve reclame als (negatieve) externaliteit gezien wordt is het een echte Pigou-belasting [eerder].