Marco

Scheidingsprikkels

Economische prikkels hebben ook een effect op beslissingen die op het eerste gezicht weinig met economie te maken hebben, zoals geboorte en zelfs overlijden. De BBC meldt dat in Japan een explosie in het aantal echtscheidingen wordt verwacht. Per deze maand wordt het voor vrouwen namelijk veel makkelijker om de helft van het pensioen van haar ex-man te claimen.

Op de korte termijn ligt het inderdaad voor de hand dat het aantal scheidingen zal toenemen, maar het is maar de vraag of dat op de lange termijn ook geldt. Immers: de afweging om wel of niet te gaan trouwen gaat nu ook veranderen. Japanse mannen zullen in de toekomst wellicht minder snel in het huwelijksbootje stappen. Er zijn economen die beweren dat de exacte regels omtrent scheidingen geen effect zullen hebben op het aantal echtscheidingen. En dat is zelfs empirisch aangetoond.

Schijnverbanden

Wie empirisch onderzoek doet, is mooi de klos als in de data niet het vermoede verband tussen economische grootheden wordt gevonden. Geen significant verband, dat betekent vaak dat je een publikatie in een goed tijdschrift wel op je buik kunt schrijven. Eigenlijk is dat vreemd: ook het vinden van geen verband kan immers een belangrijk resultaat zijn.

Maar wanhoop niet! Er is nu het Journal of Spurious Correlations, inderdaad, het Tijdschrift voor Schijnverbanden, waar je al je niet-significante resultaten kwijt kunt. Als je de homepage van het tijdschrift bekijkt krijg je in eerste instantie haast de indruk dat het een goede grap is (vooral de woordspeling “The Journal [is the first] to address this very significant problem” vond ik een hele aardige), maar het lijkt toch heel serieus. [via]

Starterswoningen

Voor starters op de woningmarkt is het lastig om een huis te kopen. Veel oplossingen die voor dat probleem worden aangedragen zijn economisch gezien niet heel zinvol, en wij beklagen ons er regelmatig over: hier bijvoorbeeld, of hier, ook hier en hier.

Je gelooft het haast niet, maar in een artikel in de Volkskrant wordt opnieuw een dieptepunt bereikt. Als er te weinig starterswoningen (dat zijn huizen die een alleenverdiener met een modaal inkomen kan financieren) zijn, dan moeten er meer gebouwd worden, zo zou je als eenvoudig burger denken. Maar nee, zo simpel is het niet:

‘Daarvan hebben we er genoeg in Nederland’, zegt Willem van Leeuwen, directeur van branchevereniging voor woningcorporaties Aedes. ‘Het probleem is dat de mensen die daar wonen, niet kunnen doorstromen naar een ander huis. En daardoor komen die starterswoningen niet vrij.’

Lees verder “Starterswoningen”

Rel op de UvA

De meerderheid van de Nederlanders die op de middelbare school Economie hebben gehad, heeft het vak geleerd van Arnold Heertje, meestal uit zijn leerboek de Kern van de Economie. Zoals het een goed monopolist betaamt, doet ook deze er alles aan om zijn marktpositie te verdedigen. Toen de Commissie Teulings, gevormd door de meest vooraanstaande hoogleraren van Nederland, kwam met een advies over een nieuwe economie-methode voor Havo en VWO, beweerde Heertje en co-auteur Schöndorff bijvoorbeeld dat de heren de theorie niet hebben begrepen (reactie van de commissie staat nog hier [pdf]).

Het is de bedoeling dat morgen op de Universiteit van Amsterdam Lenie Kneppers promoveert op een proefschrift waarin ze claimt dat in het huidige economie-onderwijs te weinig aandacht wordt besteed aan de praktijk. Heertje en Schöndorff zijn het daar, ahum, niet helemaal mee eens [doc] en dreigen hun bezwaren morgen tijdens de plechtigheid openbaar te maken.

Ze vinden het ‘beschamend’ voor de UvA als Kneppers aan het huidige proefschrift de doctorstitel overhoudt. ”Het zou een paar maanden moeten worden uitgesteld,” aldus Heertje. ”Dat voorkomt dat we donderdag een hele vertoning krijgen in de aula van de universiteit.”

Van de zotte natuurlijk: als alle procedures netjes zijn doorlopen en er een promotiecommissie bereid is gevonden het proefschrift goed te keuren, dan moet zo’n promotie gewoon doorgaan. Als er al iets beschamend is voor de UvA, dan is het niet dat mevrouw Kneppers de doctorstitel krijgt.

Markten zijn overal

Waar mogelijkheden zijn om door wederzijdse ruil iedereen beter af te maken, ontstaat al snel een markt. Amusant verhaal uit Canada: sinds kort is het voor Canadezen verplicht een paspoort te hebben om de VS te kunnen bezoeken. Gevolg: enorme wachtrijen bij de burgerlijke stand. Wie dringend een paspoort nodig heeft, moet urenlang in de rij staan of er zelfs een nachtje gaan liggen.

Een aantal daklozen sprong in het gat in de markt, en gaat tegen betaling een nacht in de rij liggen om uw plaats in de wachtrij te reserveren. Een nachtje wachten schijnt tussen de 50 en 100 Canadese dollar te doen. [via]

Nieren ruilen

We hadden het al eens over de wenselijkheid van een vrije handel in nieren. In de VS werd een vijfvoudige niertransplantatie uitgevoerd. Eigenlijk heel omslachtig, zo betoogden wij, het zou een stuk eenvoudiger en efficienter zijn als nieren gewoon vrij verhandelbaar zijn.

Wat blijkt? Zelfs een ruil zoals die in de VS plaats vond, zit er in Nederland niet in. Als het aan de Gezondheidsraad ligt, tenminste. Waarom? Het is Niet Eerlijk:

Volgens de Gezondheidsraad is dit in strijd met het recht op gelijke behandeling. ‘Niet iedere nierpatiënt heeft een ander die in staat en bereid is als donor op te treden’, stelt de raad.

Dat is nogal spijtig. Zou een dergelijke ruil wel mogelijk zijn, dan zouden er meer nieren worden aangeboden, waardoor er minder mensen overlijden. De gelijke behandeling die de gezondheidsraad voorstaat, betekent dus vooral dat nu tenminste iedereen overlijdt.

Vraag en aanbod in de VAE

Globalisering is goed. Zo mogen wij graag lezen wat collega economie webloggers elders in de wereld te melden hebben. Onze man in de Verenigde Arabische Emiraten bericht dat ook de lokale overheid aldaar verwoede pogingen doet om zwaarlijvigheid tegen te gaan. Zo overweegt men een maximumprijs in te stellen voor gezonde produkten. Immers, als dergelijke produkten goedkoper zijn, wordt er meer van geconsumeerd. En het kost de overheid geen cent.

Het is een prachtig voorbeeld van zo’n goedbedoelde maatregel die de meest elementaire economische principes uit het oog verliest. Immers: een maximumprijs leidt niet alleen tot een hogere vraag, maar ook tot een lager aanbod. En aangezien er niet meer geconsumeerd kan worden dan er aangeboden wordt, zal de consumptie van gezonde produkten door zo’n maatregel juist dalen. Mooi vak, economie.

Voetbalrechten

TV-zender Tien, voorheen Talpa, dreigt verkocht te worden aan RTL. Dat gaat zo maar niet, vindt de Eredivisie CV. Tien heeft immers de uitzendrechten van de eredivisie en “volgens directeur Alex Tielbeke van de ECV kan het niet zo zijn dat die zomaar van zendgemachtigde wisselen.”

Dat is op zijn zachtst gezegd nogal hypocriet. Immers, de ECV heeft een enorme zak geld voor de uitzendrechten gekregen, juist omdat er maar liefst vier gegadigden waren (NOS, RTL, SBS, Talpa). Als Talpa met RTL samengaat, zijn er nog maar 3 partijen over en zou een veiling minder hebben opgeleverd. Met het verdwijnen van Talpa wordt de ECV straks de facto dus stevig overbetaald, en lijkt het niet gepast om daar verontwaardigd over te gaan doen.

Kijktip

Vaste lezer Pim schrijft het volgende:

“Ik zag gisteren op de BBC een bizarre documentaire “The Trap: What happened to our dreams of freedom” . Een deel van het argument was dat speltheorie had bewezen dat markten de enige goede aggregator van informatie waren en in een echte democratie politici zoveel als mogelijk dingen overlieten aan markten. Maar! Speltheorie is gebaseerd op een te simpel mensbeeld: mensen zijn geen kille rationele beslissers. En daarom ging in de jaren 90 alles mis toen politici massaal gingen dereguleren.

De insteek van deze documentaire is dat mensen niet “rationeel” zijn. En dan komt het. Een voorbeeld over een poging tot ontbureacratisering van de National Health Service eind jaren 90. Het idee is dat je ziekenhuizen niet moet opleggen hoe dingen moeten worden gedaan. Ziekenhuizen worden alleen beoordeeld op targets. Het maakt niet uit hoe een target wordt gehaald, als je het maar haalt.

Een voorbeeld is van een target is “Wachtlijsten moeten met 50% worden verminderd”. Helaas vinden managers van de ziekenhuizen als snel de meest inventieve manieren om de targets te halen zonder het gros van de patiënten daadwerkelijk te helpen. Een van deze manieren is het plannen van een operatie als de patiënten met vakantie zijn of eerst de makkelijke patiënten helpen. Dit is dan kennelijk bewijs dat deze managers niet rationeel zijn. Onzin natuurlijk, want de managers maken op uiterst slimme wijze misbruik van dit systeem. Het systeem is slecht ontworpen: iets wat elke econoom had kunnen voorspellen.

Met deze link vind je de documentaire. Je krijgt als bonus een interview met John Nash en een onheilspellende soundtrack elke keer als het woord “mathematical” valt. ”

Gezonde melk

Stel, u bent een ondernemer. De zaken gaan niet goed. U bent duurder dan uw concurrenten, en u verkoopt te weinig. In theorie liggen de mogelijke oplossingen voor de hand. U moet efficiënter gaan werken, uw prijs verlagen, of betere produkten gaan maken. Bestuursvoorzitter Tiny Sanders van Campina komt echter met een nog veel simpelere edoch briljante oplossing: vraag de concurrent gewoon zijn prijs te verhogen! U gelooft het niet? Lees maar mee:

Volgens Sanders is in supermarkten het prijsverschil te groot tussen de huismerken en de melk van het Campina-merk. Volgens hem is voor huismerkmelk […] een prijsverhoging van 4 tot 5 cent per liter nodig om tot ‘gezondere’ verhoudingen te komen. […] Sanders had onlangs al opgeroepen tot duurdere melk.

Het feit dat ‘gezondere’ tussen aanhalingstekens staat suggereert dat de Volkskrant ook al het vermoeden heeft dat hier iets niet in de haak is. Inderdaad. Het gecoördineerd verhogen van prijzen wordt door de kartelwetgeving nog steeds niet beschouwd als gezonde concurrentie.