Thijs

Loop-tie-loop

Ik heb een collega ruimtelijke economie die tevens groot liefhebber van landkaarten en atlassen is. Hobby, werk. Zelf ben ik altijd te porren voor een goede grafiek. Grafieken kom ik overdag genoeg tegen, maar ze zijn vaak erg lelijk gemaakt. Ach ja, een goede grafiek maken is moeilijk en er is kritiek genoeg.

Maar nu dit. Een slimmerik heeft de tijdreeks van reële Amerikaanse huizenprijzen (1890-nu) in een grafiek gezet. En vervolgens een filmpje gemaakt waarin de grafiek door een roller coaster (mijn Nederlandse vertaling van dit woord staat in de titel) bereden wordt. Het resultaat is schokkend. [via]

Het is verleidelijk om, na het zien van het filmpje, te concluderen dat het maar één kant op kan met de huizenprijzen in de VS. Die suggestie (omlaag!) zit subtiel in het gebruik van de roller coaster als vehikel, een attractie waarbij je altijd weer op de grond uitstapt en de vraag alleen is wanneer de val komt. Het is niet moeilijk te zien dat zoiets voor huizenprijzen niet hoeft te gelden: als er niet voldoende bijgebouwd wordt en de inkomens trendmatig stijgen, wordt het schaarse aanbod steeds duurder. Lans Bovenberg wees er ooit op dat op die manier de eerste generatie werkende vrouwen een behoorlijk cadeau aan hun (huisbezittende) ouders heeft gegeven.

Maar goed, het filmpje. Onthoudt u het concept voor uw volgende presentatie. De zaal zal gillen van plezier.

It’s the economy, stupid

Nogal wat zaken hangen samen met de conjunctuur. Gaat het goed, dan koopt men meer en doet men minder aan criminaliteit. Gaat het slecht, dan verandert alles de andere kant op. In de media wordt deze link verrassend weinig gelegd. Sociale fenomenen worden daar vaak geduid door experts uit het veld, die deze plank maar al te vaak misslaan. Wij stellen daar graag een scatterplot tegenover.

Er is sinds anderhalf jaar een conjuncturele ommezwaai, dus de krant staat vol met berichten van opvallende trendbreuken. De criminaliteit kende u al. Vandaag kijken we maar eens naar de samenhang tussen inkomen en consumptie:

Lies van Gennip van de anti-rokerslobby Stivoro zegt niet verbaasd te zijn dat er weer meer wordt gerookt. ‘De overheid is erg passief. In 2004 is tegelijkertijd met de accijnsverhoging de campagne ‘Start met Stoppen’ begonnen. Toen zijn er één miljoen mensen gestopt, waarvan liefst een kwart een jaar later nog was gestopt. Maar sinds die tijd zijn er geen grootschalige campagnes meer geweest.’

Ja ja. Eens kijken: we zetten de verandering in het werkloosheidspercentage, onze favoriete conjunctuur-indicator, af tegen de verandering in het aantal geconsumeerde sigaretten per persoon (CBS).

Sigaretten

Fraai. Maar nog mooier is het verband tussen de conjunctuur en de consumptie van dat beeldmerk van de kapitalist, de sigaar:

Sigaren

Jammer genoeg is de data over shag weinig gedetailleerd; dat verband kon wel eens de andere kant op lopen. De echte hobbyist mag nu gaan berekenen hoe het zit met het verband tussen het aantal gevangenen en de sigarettenconsumptie; maar pas op voor de zogenaamde “derde factor”.

Statistiek in de trein

Ik typ dit verhaal in de trein. In het openbaar vervoer is weinig te doen, terwijl je er veel tijd doorbrengt. Dat verklaart de veelheid van theorieën over het OV.

Neem bijvoorbeeld het psychologische effect van vertragingen, dat veel groter is dan dat van een file in het autoverkeer. Vijf minuten later met de trein en iedereen zit te zuchten; vijf minuten file en je hoort er nooit iemand over. Dat heeft te maken het feit dat de opportunity costs in het OV zo in het oog springen. Een trein komt te laat binnen en je hebt je voor niks naar het station gehaast. Als je daarentegen vast staat op een plek waar 5 minuten geleden nog geen file was, dan kom je daar nooit achter.

Ik zit trouwens alleen op deze plek, net naast de deur aan het begin van de coupé. Daar is namelijk de optiewaarde van het verder zoeken naar een rustige zitplaats het grootst. Mensen die binnenkomen en mij hier zien zitten kunnen erbij gaan zitten of verder lopen door de rest van de coupé, op zoek naar een plek met meer ruimte. Hoe groter de rest van de coupé, hoe eerder men dat doet en dus zit ik altijd meteen aan het begin, zoals dat heet, pontificaal.

Lees verder “Statistiek in de trein”

Handdoekenzwendel

Dear guest, can you imagine how many towels are washed unneccesarily?

Beste hoteleigenaar,

Met tranen in de ogen las ik het briefje dat u bij mijn handdoeken gevoegd had. Dat het milieu zo te lijden heeft van mijn beslissing in uw hotel te verblijven! Laat me u snel een goede tip aan de hand doen:

Met uw wasserij heeft u een contract gesloten waarbij u meer betaalt naarmate u meer vuile was aanlevert. Dat is de normale gang van zaken, want hoe meer was, hoe meer kosten de wasserij moet maken. Met mij, uw gast, heeft u een ander contract: hoeveel handdoeken ik ook verbruik, u brengt mij voor deze kamer hetzelfde in rekening. Dit wetende droog ik elk lichaamsdeel met een nieuwe handdoek, die ik vervolgens allemaal op de grond achterlaat.

U ergert zich aan deze gang van zaken en probeert mij nu te chanteren door, in slecht Engels, een beroep te doen op mijn zorgen om het milieu. Dit is niet de juiste manier: als ik al gehoor zou geven aan uw verzoek, dan zou ik elders de grotere viespeuk uithangen en wordt het milieu er niet beter van. U kunt beter ons contract aanpassen en mij voor elke handdoek laten betalen. Zo ongeveer wat het kost om hem te laten wassen. De kamerprijs kan dan omlaag.

(Ben een weekje op vakantie geweest, maar ik zie dat Marco niet stil heeft gezeten. Vanaf morgen ga ik inhalen! TK)

Plaspauze

Werknemers die ‘s nachts vaak moeten opstaan om te plassen, kosten hun werkgever gemiddeld 3700 euro per jaar. Door de verstoring van de nachtrust ligt de productiviteit van zulke werknemers vaak lager dan normaal.

Mijn hemel. Zelfs het gemiddelde niveau van onzin-berichten in acht genomen is dit onderzoek om te huilen. Laten we aannemen dat het eerst aangehaalde, medische, onderzoek klopt en nachturineurs inderdaad 9% minder productief zijn dan zij die kunnen wachten tot de ochtend. Beschouw twee werknemers, een van elk type.

Foute aanname nummer 1: Beide doen hetzelfde werk voor hetzelfde loon, alleen de nachturineur levert minder productie en de werkgever draagt de kosten. Minstens zo waarschijnlijk: de productieve doorslaper maakt sneller promotie en heeft een beter betaalde baan. Het financiële nadeel wordt gedragen door de minder productieve werknemer, die ongeveer verdient wat hij/zij waard is.

Foute aanname nummer 2: Opstaan om naar de wc te gaan is de enige oorzaak van het productiviteitsverschil; door een goede nachtrust te bevorderen worden alle problemen opgelost. Minstens zo waarschijnlijk: ‘s nachts opstaan is een symptoom van een dieper liggend probleem dat de werkelijke oorzaak van de lagere productiviteit is. Symptoombestrijding lost de problemen niet op.

Maar wat kan het schelen: de krant is weer gehaald en de Dag van de Slaap krijgt zijn publiciteit. Benieuwd welk revolutionair onderzoek we volgend jaar te zien krijgen.

Hold up

Het hold-up probleem is de inefficiënte situatie tussen twee partijen waarbij er een mogelijkheid tot samenwerking bestaat die niet gebruikt wordt, omdat de ene partij voor de samenwerking een specifieke investering zou moeten doen. Maar ze weet dat als ze die investering eenmaal gedaan heeft, de andere partij een grotere onderhandelingsmacht heeft en dus meer van de winst zal eisen.

Een gouwe-ouwe, zogezegd, dit probleem. Je zou dus denken dat de filmmaatschappij Warner Bros. hier rekening mee houdt, als ze investeren in de specifieke bekendheid van jonge sterren. Toch?

Aan de bak / In de bak

Voor het eerst in jaren is het aantal mensen achter tralies in Nederland gedaald. Er zijn veel mogelijke oorzaken:

Volgens het CBS is de daling van het aantal gevangen vooral te verklaren doordat rechters steeds meer taak- en werkstraffen opleggen. […] De Raad voor de rechtspraak zoekt de oorzaak in een vermindering van het aantal onvoorwaardelijke straffen.

En, oh ja, “er staan ook minder verdachten voor de rechter”. Hoe zou dat laatste komen? Het is niet onredelijk dat de marginale crimineel, degene voor wie het hebben van een eerlijke baan en het plegen van een strafbaar feit ongeveer even aantrekkelijk is, wordt beïnvloed door de conjunctuur. Is er werk, dan wordt er niet ingebroken.

We halen wat cijfers bij het CBS. Dit is de verandering in het percentage Nederlanders in de gevangenis (horizontaal) tegenover de verandering in het werkloosheidspercentage (verticaal) van 1995 tot en met 2006:

Gedetineerden

Met de hand (wie kan dat nog, mensen?) bereken ik een correlatie van 0,56. Uiteraard is dit idee niet nieuw: eerder onderzoek bevestigt dat korte-termijn fluctuaties in criminaliteit samenhangen met werkloosheid. Bouwers van gevangenissen kunnen dus maar beter het economisch nieuws in de gaten houden.

Arbitrage voor domme studenten

Hoera, de Tweede Kamer heeft het voor elkaar: volgens dit bericht mag elke student het komend studiejaar €7500 lenen tegen 3,7% rente. Eerder dreigde deze luxe situatie te worden afgeschaft.

Luxe? Jazeker, want de student heeft zo voor een lening van minstens 4 jaar de kredietwaardigheid van de Nederlandse staat, met bijbehorend rentepercentage. Het geld mag worden geïnvesteerd in een hoog-renderend financieel project.

In principe is dat project de student zelf. Immers, een jaar studie levert 7 tot 9 procent rendement. Maar voor studenten die het geloof in eigen kunnen verloren hebben is er altijd nog de AK-bank, die (met inleggarantie van de DNB) over 4 jaar risicoloos 4.4% rente biedt. Dat is nog altijd €50 arbitrage per jaar.

Niet om door te komen

Niets zo lastig als het kopen van een boek. Nee, niet zo’n boek, maar een boek dat je voor je plezier zou willen lezen. Dit boek bijvoorbeeld, Vernon God Little van de Britse schrijver DBC Pierre. Hoe beslis je dat, uit de duizenden beschikbare titels, dit boek goed gaat passen bij je eigen smaak? Je weet zoiets pas zeker als je het boek uit hebt, en dan heb je het in de meeste gevallen al betaald.

De reputatie van een boek of schrijver wordt dan belangrijk. Ik was geïnteresseerd in het boek van Pierre omdat het de Booker Price gewonnen had, een goed signaal voor hoge kwaliteit. Recencies op internet deden de rest en inderdaad, tijdens een lange vlucht heb ik om de inhoud zitten schateren in mijn vliegtuigstoel.

Dat het soms misgaat bewijst deze lijst van de BBC: de top-10 van boeken die Britten ongelezen in de kast hebben staan. Kennelijk overtuigd door signalen van kwaliteit melden hele hordes zich bij de boekhandel voor Harry Potter of Salman Rushdie om vervolgens op pagina 8 het boek wanhopig dicht te slaan.

Daar bestaat een verklaring voor: een mogelijk signaal over de kwaliteit van een boek is het aantal mensen dat het boek al gekocht heeft. Uitgevers weten dat: zie de triomfantelijke advertenties met teksten als “reeds 25.000 verkocht” in de vrijdagse krant. Maar als kopers zich uitsluitend laten leiden door voorgaande kopers wordt het signaal steeds minder betrouwbaar. Je zou dat het Da Vinci Code-effect kunnen noemen, maar in de theorie staat het bekend als Herd Behavior (overigens, tip: dit is één van mijn favoriete artikelen ooit).

Wie schetst trouwens mijn verbazing over de nummer 1 van de lijst ongelezen boeken: het meesterlijke Vernon God Little! Volstrekt ten onrechte natuurlijk. ~~De eerste die een mailtje met zijn/haar adres stuurt naar eco@nomie.nl mag het checken: ik zal mijn gelezen versie (als ik ‘m terug kan vinden) gratis op de post doen.~~ Gratis boek is vergeven.

Te snel

Gefeliciteerd, Sven Kramer. Het wereldrecord op de 10 kilometer dat hij zaterdag reed (12.41,69) is nog maar 8 seconden boven de snelst mogelijke tijd.

Althans, volgens de twee Groninger economen wiens werk we eerder hier beschreven (paper staat inmiddels hier). Met hun projectie gaat het minder goed: de tijd van Kramer is 6,31 seconden sneller dan hun voorspelling van het wereldrecord in, ehm, 2013.