Auteur: Thijs

Econoom. Krantenlezer. Stuurman aan wal.

Tis wat met die economie

Als Kees Driehuis de volgende plechtige woorden spreekt weet je dat het interessant wordt:

Het inherente gebrek van het kapitalisme is de ongelijke verdeling van zegeningen, terwijl de inherente waarde van het socialisme ligt in de gelijke verdeling van ellende, aldus Winston Churchill over staathuishoudkunde.

Het zou toch niet waar zijn: een vraag over economie in per seconde wijzer! En in de toegankelijke categorie deze eeuw nog wel. Eens kijken hoe het met uw kennis staat: naast het nerveuze gezicht van kandidaat Vincent Scholten ziet u negen economische stromingen. Koppel ze zo snel mogelijk aan onderstaande omschrijvingen; antwoorden na de klik.

Persecondewijzer

  1. Vormde de theoretische en economische grondslag voor het communisme.
  2. De waarde van een goed wordt bepaald door de kosten, aldus Adam Smith, eind 18e eeuw.
  3. Groei van de geldhoeveelheid beperken om inflatie tegen te gaan.
  4. Vrijhandel ter verbetering van de economische positie van de staat in het Europa van de 16e en 17e eeuw.
  5. De overheid moet ingrijpen om economische schommelingen te reguleren.
  6. Natuur en landbouw zijn de basisrijkdom van een land, zij zagen handel als improductief.
  7. Nationale economie beschermen onder andere door invoerbeperkende maatregelen.
  8. Economische groei van het rijke westen mag niet ten koste gaan van de derde wereld en het milieu.
  9. Stroming van de subjectieve waardeleer, zocht de waarde in het nut van goederen.

Lees verder “Tis wat met die economie”

Stormachtige groei

Foto: de schutting van de auteur.

Het was druk bij de bouwmarkt, vrijdag. Na de storm had iedereen wel iets te repareren, en dus was ons klus-depôt snel door de kleine wintervoorraad schuttingen, paalmoffels en dakpannen heen. Het jaar begint goed voor de klusbranche.

Druk was het ook bij de hotels in Arnhem, waar ik donderdagavond strandde toen de NS er de brui aan gaf. Geen kamer meer te krijgen. Taxi’s waren ook al schaars; de meesten waren weg op lange, dure, ritten buiten de regio. Het jaar begint goed voor de toeristenbranche.

En als de verzekeraars nu maar niet teveel van de schade uitkeren zodat de resultaten in die branche ook niet tegenvallen, dan kunnen we spreken van een goed begin van 2007. Qua economische groei dus.

Broken window! roepen de vaste lezers van deze pagina terecht. Eerst iets kapot maken om het dan te kunnen repareren, dat leidt wel tot werk maar we schieten er niet echt mee op. En toch zal bovenstaand leiden tot een hoger BBP in het eerste kwartaal van 2007: in het bruto binnenlands product telt wel de omzet van de Praxis, maar niet waardevermindering van mijn achtertuin. In Amerika, waar het binnenlands product GDP heet (en ze ook het een en ander van stormen weten), hebben ze daar een mooie naam voor: Gross Deceptive Product. Bruto Bedrieglijk Product. U bent gewaarschuwd.

We zijn niet gek

Wij zijn van mening dat het subsidiëren van huizenkopers een slecht idee is, zoveel mag bekend zijn. Maar de initiatieven in die richting bleven maar komen, zelfs na het inzetten van de onze joker. Je zou haast aan jezelf gaan twijfelen.

Maar gelukkig, water is nat, vraagcurves lopen naar beneden, en andere economen zijn het met ons eens. En als we het bericht mogen geloven is zelfs de VEH, nog niet zolang geleden in het foute kamp, inmiddels om. Er is hoop!

Uurtarief

Hoe kun je boos blijven op de Tweede Kamer, dat instituut dat ons iedere dag weer een glimlach op de lippen tovert? De nieuwe fracties zijn koud binnen en de eerste wilde plannen halen de pers alweer:

Een groot deel van de Tweede Kamer is het beu dat mensen die bellen naar een helpdesk niet alleen de gesprekskosten betalen voor de daadwerkelijke hulp, maar ook voor de tijd dat ze moeten wachten tot ze iemand aan de lijn krijgen.

Het is inderdaad verschrikkelijk, bellen met het 0900-nummer van de kabelmaatschappij en dan moeten wachten tot je aan de beurt bent. Maar wat die verschrikking bestaat uit meer dan het lijntarief. De wachtende beller had, in de verloren minuten, andere activiteiten kunnen ontplooien. De waarde van die activiteiten weten we niet, maar het feit dat de beller niet aan het werk is geeft ons een ondergrens: het netto uurloon van de beller. Dat zal in de meeste gevallen hoger liggen dan het uurtarief van de hulplijn. Het wordt tijd dat de wachtende beller die minuten kan declareren bij de partij aan de andere kant.

Gasreserve neemt toe!

We schrijven 10 januari en ik ben vandaag zonder jas naar de broodjeszaak om de hoek gelopen. Oftewel, de winter is ongekend warm, de verwarming staat zacht, en het aardgasverbruik is laag.

Dat aardgas komt uit de Nederlandse bodem, en dus gaan de opbrengsten naar de Nederlandse overheid. Die heeft daarmee een gedeelte van haar vermogen letterlijk opgepot zitten. De snelheid waarmee dat vermogen geliquideerd wordt hangt samen met het gasverbruik, en dus kopt de Volkskrant vandaag Staat loopt miljard mis door warme winter.

Misleidend. Ten eerste wordt het gasvermogen wel langzamer geliquideerd, maar niet verminderd. De staat loopt net zomin inkomsten mis als de burger die een kapotte pinautomaat treft. Ten tweede hebben dit soort hikjes in de inkomsten, dankzij de scheidende MF, geen invloed op de bestedingen (tenzij we tegen de Europese tekortnorm opbotsen- niet waarschijnlijk).

Aan de andere kant is het verstoken van minder gas ontegenzeggelijk goed: voor het milieu, voor den burger’s portemonnee en voor de gasreserves. Zou die typering van het dagblad dan toch kloppen?

Concurrentie

De zegeningen van concurrentie zijn talrijk, maar worden maar weinig onderkend. Dat de klant niet gebonden is aan één aanbieder werkt disciplinerend, zorgt voor innovatie en houdt de prijzen laag. Maar waardering ho maar: als de concurrentie toeneemt klaagt de Nederlander over keuzestress.

Zo nu ook weer. Twee televisiezenders buitelen over elkaar heen om een zo spectaculair mogelijke ijsdansshow op het scherm te brengen, en wat schrijft het dagblad?

De twee zenders zijn sinds vorige week verwikkeld in een ijsdansoorlog. Steeds meer mensen vinden dat de kijker de dupe is, omdat je niet naar twee zenders tegelijk kunt kijken.

Gratis onderwijs

Mensen die afgestudeerd zijn verdienen meer dan mensen zonder universitaire graad. Waarom? Er bestaan twee theorieën, waarvan de eerste voor de hand ligt: de kennis die op de universiteit wordt opgedaan maakt de student productiever in zijn/haar latere werk, waarvoor het hogere loon compenseert.

Maar dan dit: veel studenten gooien na elk tentamen hun collegeblok bij het oud papier en vergeten pardoes de opgedane kennis. Een tweede theorie sluit aan bij deze observatie, en zegt dat een studie de niet meer is dan een hindernisbaan: wie vier jaar economie overleeft, heeft genoeg talent en doorzettingsvermogen om manager te worden. Zonder dat de inhoud van de studie er verder toe doet.

Afhankelijk van welke theorie klopt is het het wel/geen groot nieuws dat één van de beste universiteiten ter wereld de inhoud van alle vakken (inclusief economie) gratis op internet heeft gezet. Je kunt nu dus de colleges volgen van de sterren in het veld, maar zonder bewijs na afloop. Ik hecht meer waarde aan de tweede theorie; in dat geval is deze stap vooral goed nieuws voor docenten op andere universiteiten.

Vooruitgang in onderzoek

Zo oud ben ik helemaal niet, maar ik heb nog eens een briefkaart naar een econoom in Oostenrijk gestuurd met het verzoek om een kopie van haar artikel. Waarop, enige weken later, een grote envelop bezorgd werd met een vriendelijk briefje en een stapel A4tjes.

Om maar te zeggen: hoe geweldig is het niet dat vandaag, op de eerste dag van de grootste economen-conferentie ter wereld, ik vrijwel al het gepresenteerde onderzoek binnen enkele seconden op mijn bureau kan hebben?

Oud Europa

Op mijn nog-te-lezen stapel ligt een boek van Barry Eichengreen, de bijzonder productieve Amerikaanse prof die voor zo langzamerhand wel eens op de Nobel-lijstjes zou mogen staan. Het onderwerp is de Europese economische geschiedenis, gezien door Amerikaanse ogen en dat past goed in het debat dat dagelijks op internet gevoerd wordt, het debat of Amerika (hoge groei, dynamische economie, forse ongelijkheid) het beter doet dan Europa (bescheiden groei, hoge belastingen en uitkeringen, lage economische risico’s).

De these van Eichengreen (volgens de samenvatting): Europese instituties deden het goed in tijden van wederopbouw, waarin geen twijfel bestond over de investeringen die nodig zijn (huizen, infrastructuur, industrie) en waarin conflicten vermeden moesten worden. Dat betekende een sturende overheid en veel overleg. Maar diezelfde instituties zijn niet geschikt voor een situatie waarin groei voortkomt uit innovatie, en dus op voorhand niet duidelijk is waarin geïnvesteerd moet worden. Daarvoor is puur kapitalisme beter geschikt, en dat verklaart het economische succes van de Amerikanen op dit moment.

Zoals gezegd, ik moet het nog lezen, maar dit geval van eind vorig jaar past wel perfect in dat verhaal. De Amerikanen hebben de beste zoekmachine ter wereld, gebouwd door een Russische immigrant en een Amerikaan, gefinancierd door speculatieve investeerders. Het is het resultaat van een jarenlange strijd tussen verschillende bedrijven, waarin de rest van het veld ten onder is gegaan. De oprichters en de financiers zijn stinkend rijk.

Nu de Europese variant. Nadat de Amerikanen het voor hadden gedaan, besluiten de Franse en Duitse overheid zo’n €400 mln. belastinggeld te steken in een prestige-project: een eigen zoekmachine die minstens zo goed moet worden. Na ongeveer een jaar krijgt men ruzie en gaan de partners uiteen, zonder dat één zoekopdracht is uitgevoerd.