Categorie: Gezondheid

Stimulanten

In dit artikel in Nature pleiten zeven wetenschappers ervoor om na te denken over het gebruik van geestverhelderende middelen bij economische productie (zie ook hier). Van medicijnen zoals Ritalin is bekend dat ze de concentratie verhogen en in principe kunnen leiden tot een verbetering van de productiviteit van bijvoorbeeld wetenschappers (overigens weten wetenschappers dat ook).

In eerste instantie lijkt er een parallel met bijvoorbeeld het wielrennen, waar doping streng verboden is omdat het de competitie vervalst. Maar die vlieger gaat hier niet op. Immers, als alle wielrenners doping nemen verandert er niets aan de uitslag die wordt bepaald door relatieve kracht. Maar, zo merken de onderzoekers op,

unlike athletic competitions, in many cases cognitive enhancements are not zero-sum games. Cognitive enhancement, unlike enhancement for sports competitions, could lead to substantive improvements in the world.

Door enkele wetenschappers aan de doping te laten gaan kan de technische vooruitgang mogelijk versneld worden, en daar heeft iedereen wat aan. Toch zou ik intuïtief geen voorstander zijn van dit soort plannen, hoewel ik daar op dit moment moeilijk sterke argumenten voor kan verzinnen. Wil ik misschien intuïtief mijn eigen (bescheiden) monopolie handhaven?

Pareto en zorg (2)

(Dit is een vervolg op deel 1)

Een ander voorbeeld. Stel, er staat een rij bij de kassa van uw lokale supermarkt. Er zijn tien wachtenden. De supermarkt is bereid een extra kassa te openen, mits daarvoor wordt betaald. Nummer 6 in de rij is bereid die betaling te doen, en wordt dus meteen geholpen bij de nieuwe kassa. Da’s een duidelijke Pareto-verbetering. Meneer 6 is beter af, anders betaalde hij niet. Voor wachtenden 1 tot en met 5 verandert er niets. Nummers 7 tot en met 10 schuiven zomaar gratis en voor niets een plaatsje naar voren en zijn blij. Niemand kan daar tegen zijn, zou je zeggen.

Maar helaas. Als die rij niet voor een kassa staat maar voor een medisch specialist, dan zien mensen dat plots heel anders. Dan heet het voorkruipzorg en vindt minister Klink dat het niet moet mogen. Toch jammer (zie ook hier).

Pareto en zorg (1)

Pareto-verbeteringen zijn de natte droom van elke econoom. Bij zo’n verbetering gaat niemand er op achteruit, terwijl er wel mensen op vooruit gaan. Wat wil een mens nog meer. In de praktijk is zoiets natuurlijk lastig te verwezenlijken. Inkomensherverdeling bijvoorbeeld, da’s duidelijk geen Pareto-verbetering. Als de kans op zo’n verbetering zich dan toch voordoet, grijpt iedereen die natuurlijk met beide handen aan. Zou je denken.

Gisteren maakten een aantal grote zorgverzekeraars bekend dat ze orgaandonoren een korting gaan geven op hun zorgpolis. Briljant plan, lijkt me. Verzekeraars gaan er op vooruit, anders boden ze het niet aan, verzekerden gaan er op vooruit, anders doen ze gewoon niet mee, en mensen die organen nodig hebben worden er al helemaal beter van. Letterlijk. Een win-win-win situatie dus eigenlijk.

Maar helaas. De kamer vindt het maar niks, zo’n Pareto-verbetering.

Het zou niet om een financiële prikkel moeten gaan, maar om bezorgheid met de medemens.

zegt CDA-er Ormel. Aandoenlijk altijd, mensen die in zo’n droomwereld leven. Ook zorgverzekeraar CZ heeft aangekondigd niet mee te doen.  Uit principe. Dat er in Nederland mensen dood gaan wegens een gebrek aan donororganen, dat schijnt voor CZ geen enkel punt te zijn, principieel gezien.

We schreven al veel vaker over orgaandonatie: u kunt  hier beginnen en dan verder klikken. Overigens gaat Singapore het nu mogelijk maken om donoren te betalen.

Baarmoederhalskanker

Thijs heeft gelijk. Alles komt terug. Een half jaar geleden hadden we het al eens over het plan om alle meisjes van 12 jaar in te enten tegen baarmoederhalskanker. Een goed idee, betoogden wij, want de baten zoals wij die veronderstelden zijn hoger dan de kosten.

Maar vandaag waarschuwt het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG) dat de baten wel eens nul zouden kunnen zijn. Anders dan wij in het oorspronkelijke bericht, houdt het NHG namelijk ook rekening met prikkels, waarvoor alle hulde. Het AD bericht:

Via bevolkingsonderzoek komen nu nog vaak alle virussen die baarmoederhalskanker veroorzaken tijdig aan het licht. Artsen kunnen dan ingrijpen om de ziekte de kop in te drukken. Onderzoekers van het NHG vrezen echter dat vrouwen straks zo veel vertrouwen hebben in het vaccin, dat zij het bevolkingsonderzoek links zullen laten liggen.

In theorie zou het NHG gelijk kunnen hebben. Het bericht suggereert dat het vaccin in slechts 70% van de gevallen effectief is. Maar de resterende 30% zou laag genoeg kunnen zijn om de individuele baten van het meedoen aan bevolkingonderzoek lager te laten zijn dan de kosten. Als het bevolkingsonderzoek effectief genoeg is, kan dat uiteindelijk leiden tot meer slachtoffers.

Nu leidt regelmatig bevolkingsonderzoek natuurlijk wel tot meer huisartsbezoeken dan een eenmalig vaccinatieprogramma. Huisartsen hebben dus ook een prikkel om te claimen dat niet vaccineren veel beter is. Maar waarchijnlijk ben ik dan te cynisch.

Hoera voor de verpleegsters

RTL Nieuws heeft het volgende ontdekt:

Duizenden verpleegkundigen blijken ontslag te hebben genomen om zich vervolgens via een extern bedrijf of hun eigen zaak te laten inhuren. […] “Het vaste personeel raakt steeds meer gefrustreerd, omdat ze te maken hebben met een hoge werkdruk […] en een te laag salaris”.

Gevolg: hoge kosten voor de ziekenhuizen. Vervelend natuurlijk. Maar een belangrijker gevolg, op de lange termijn, is dat het plotseling verdraaid interessant is om verpleegkundige te worden. Eigen bedrijfje, leaseauto erbij, goed verdienen. Dat is precies de prikkel die we nodig hebben om aan de tekorten van de komende jaren het hoofd te bieden.

De verpleegkundigen die op deze manier aan hun knellende CAO’s ontsnappen dragen aldus bij aan, daar is-tie weer, de marktwerking die ervoor zorgt dat schaarse middelen op de juiste plek terecht komen. Ga zo door!

Langer leven

Stel, je hebt een hekel aan sporten maar overweegt om eraan te beginnen omdat het leidt tot een langer leven. Maar stel ook dat Midas Dekkers gelijk heeft en de lengte van je leven (in verwachte waarde) exact toeneemt met de tijd die je aan sporten besteedt. Is er dan nog sprake van een opbrengst?

Ik zou zeggen: ja. Ik weet niet hoe het met u is, maar ik brand van nieuwsgierigheid over de gebeurtenissen in 2060. Als ik, door vandaag een rondje hard te lopen, de kans groter maak dat ik de Olympische Spelen van dat jaar kan zien (als ze nog bestaan) dan is dat een opbrengst. Idem voor het meemaken van mijn achterkleinkinderen en de Linux kernel versie 12.2.0. Je kunt zeggen: ik hecht waarde aan absolute tijd.

In de bovenstaande simplificatie van het effect van sporten kun je, als het ware, je leven even op pauze zetten. Als zo’n techniek echt bestond, dan was er vast wel vraag naar. Maar nu de economie. Want als ik een standaard intertemporele nutsfunctie maximaliseer met een positieve tijdsvoorkeurvoet, dan wil ik helemaal geen pauze in het leven. Alles wat verder weg ligt is immers minder waard. Klopt dat model eigenlijk wel?

(Onbegrijpelijke anecdote voor theoretici volgt.)
Lees verder “Langer leven”

Baarmoederhalskanker

De Gezondheidsraad wil alle meisjes van 12 jaar voortaan inenten tegen baarmoederhalskanker. Minister Klink moet er nog eens over nadenken, want het kost natuurlijk wel wat.

Opname van deze inenting in het landelijk vaccinatieprogramma kan jaarlijks honderd mensenlevens redden en enkele honderden gevallen van baarmoederhalskanker voorkomen. […] Klink twijfelt of ‘de kosten opwegen tegen de baten’. Het vaccin kost per inenting 125 euro en moet drie keer worden toegediend. Er komen jaarlijks ongeveer 100.000 meisjes voor in aanmerking.

Aha, kosten tegen baten afwegen, daar heb je economen voor. Goed, daar gaan we. Lees verder “Baarmoederhalskanker”

De prijs van een pakje

De prijs van een pakje sigaretten wordt nog eens extra verhoogd, zo werd eerder deze week bekend. De verkoopprijs komt daarmee inclusief btw naar verwachting 35 cent hoger te liggen, in plaats van de 26 cent waarvan eerder sprake was.

Voor het rookgedrag zal dat weinig uitmaken. Als je ook rekening houdt met de verhoogde kans op een eerdere dood en dergelijk ongemak, dan is volgens onderzoek dat ook deze week verscheen, de effectieve prijs van een pakje sigaretten in de VS zo’n 222 dollar per pakje voor mannen, en 94 dollar voor vrouwen, op basis van een disconteringsvoet van 3%. Op zo’n bedrag merk je die paar dubbeltjes niet.

Irrationaliteit

In het boek De Renner van Tim Krabbé staat een anekdote over de wielrenner Jacques Anquetil die aan de voet van elke klim zijn bidon uit de houder op zijn racefiets pakt en hem in de zak achterop zijn jas stopt. Gevraagd naar het waarom van deze actie zegt Anquetil: “Da’s logisch: ik moet met fiets en al de berg over, en zo’n bidon maakt de fiets toch weer een paar ons zwaarder. Daarom verwijder ik hem, voordat ik omhoog moet, van de fiets.”

Niets tegen in te brengen en toch knettergek. Ik moest er vanochtend weer aan denken bij de opening van De Volkskrant. Die handelt over een voorstel van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg over de mogelijke compensatie voor orgaandonoren. We schreven er al eerder over, het onderwerp maakt het irrationele in de mens los. Omdat het niet gewenst is dat donoren geld ontvangen voor hun orgaan maar er wel een tekort aan nieren is, komt de raad met een voorstel:

Als beloning verkiest de RVZ een levenslange vergoeding van de ziektekostenpremie voor de donor boven een eenmalig geldbedrag. De huidige zorgpremie bedraagt ongeveer 1.100 euro per jaar. Een gratis polis past bij de heersende moraal ‘dat organen geen dingen zijn waar je geld voor zou moeten krijgen’, stelt de Raad.

Inderdaad: de donor ontvangt geen geld maar zijn ziektekostenpolis, een verplichte maandelijkse last voor iedere Nederlander, wordt voor hem betaald. De irrationaliteit kent vele vormen, maar zo’n fraaie draai ben ik toch sinds de islamitische hypotheek niet meer tegengekomen.

Maakt het uit of er met echt geld betaald wordt of met een tegoedbon voor een polis? Jawel: door voor deze constructie te kiezen wordt een tamelijk willekeurig bedrag, de prijs van een ziektekostenpolis, gepromoveerd tot de aankoopprijs van een nier. Is dat toevallig ook de marktruimende evenwichtsprijs waarbij de wachtlijst van patiënten verdwijnt en er geen wachtlijst voor donoren ontstaat? Mogelijk, maar reken er maar niet op.

Overigens blijkt verderop in het boek dat de anekdote over Anquetil niet werkelijk gebeurd is. Misschien is er ook voor de orgaanmarkt nog hoop.

toevoeging 17/11: treffend stuk over dit onderwerp op MR.