Een intrigerende waarneming van een columnist van de New York Times: het schijnt in de wereldgeschiedenis nog nooit te zijn voorgekomen dat twee landen met allebei een vestiging van McDonald’s binnen hun landsgrenzen, met elkaar in oorlog zijn geweest. Al ben ik er niet helemaal zeker van welke conclusie we hieruit moeten trekken (een standbeeld lijkt me zeker wat voorbarig) [via].
Categorie: In de pers
Geld-erland
De Lotto keert, op basis van een willekeurige trekking, geldbedragen uit. Waar vallen de meeste prijzen?
Zuid-Holland staat op nummer één als het gaat om het aantal winnaars van minstens een miljoen. De afgelopen drie jaar kregen dertien bewoners van die provincie een bedrag met zes nullen op hun rekening bijgeschreven. Noord-Holland staat op nummer twee met negen miljonairs in dezelfde periode, Gelderland op nummer drie met acht miljonairs. (de Volkskrant)
Niet verrassend, natuurlijk, want Zuid Holland is ook de provincie met de meeste inwoners. Als daarvoor corrigeert zie je pas wie er echt geluk heeft. In Zuid-Holland heeft één op de 200,506 inwoners de afgelopen drie jaar een miljoen in de Lotto gewonnen; in Noord-Holland is dat één op de 130,143, en in Gelderland één op de 46,443. De kans om in het Gelderse via de Lotto miljonair te worden is dus 4,3 keer zo groot als in Zuid-Holland. Of Gelderlanders spelen vaker mee, natuurlijk.
Road pricing
Soms moet je het nieuws over je eigen snelweg lezen in een lokale krant die verschijnt aan de andere kant van het volgende continent. Pak de Seattle Times er even bij:
Not everyone is moving as cautiously as Washington. In the Netherlands, Dutch government officials plan to impose systemwide tolls by 2012. They’re interested in the Traffic Choices results, Kitchen said. [via]
Het artikel betreft een experiment met rekeningrijden in het noordwesten van de VS, en de opzet is interessant: 275 auto’s werden uitgerust met een kastje waarop zo’n $1,000 tegoed stond. Per kilometer ging het tegoed omlaag, en wat aan het eind van de maand over was werd uitbetaald. Resultaat: tussen de 4 en 11 procent minder kilometers. Dat scheelt een hoop files.
Maar belangrijker is de psychologische aanpak van de Amerikanen: niet betalen om te mogen rijden, maar geld ontvangen om niet te rijden. Voor de econoom hetzelfde, voor de automobilist kennelijk niet. Misschien dat we het hier ook eens zo moeten presenteren. De voorspelling hierboven kan nog uitkomen.
Meer over PAM en peilingen
Net als Thijs was ik ook aan het rekenen geslagen met de prestaties van de Politieke Aandelenmarkt, en die van de opiniepeilers. Voor de PAM ben ik, op basis van de grafiekjes op de website, uitgegaan van de meest voorkomende koers in de vooravond van de 22e november (dus een paar uur voor het sluiten van de stembussen). Dat vermenigvuldigen met anderhalf geeft ruwweg het voorspelde aantal zetels. De SP laat ik buiten beschouwing, omdat de PAM daarvoor een te lage bovengrens had gesteld. Ook kijk ik niet naar de kleinste partijen, waarvoor de PAM oplegde dat ze minstens 1% van de stemmen moesten halen. Ik vergelijk de prestaties met de exit-polls van De Hond en TNS/Nipo zoals die op de verkiezingsavond bekend zijn gemaakt. Tenslotte kijk ik naar de som van de absolute verschillen tussen peiling en uitslag. Daar gaan we, met natuurlijk de kanttekening dat de einduitslag nog niet definitief is:
Politieke aandelenmarkt stelt teleur
Deze verkiezingen werd de stemming onder de bevolking gevolgd door de Politieke Aandelenmarkt van de Volkskrant. We schreven er eerder over, onder meer over een ontwerpfout: door uitsluitend in hele centen te werken kon de markt niet voorspellen dat een partij niet in de kamer zou komen.
Hoe is het afgelopen met de markt? Drie observaties:
- “Om speltechnische redenen” was voor alle partijen een maximumkoers vastgesteld. Voor de SP stond die op 15 cent. De SP haalde (afgerond) 17% van de stemmen, waardoor handelaren die short stonden er goedkoop vanaf komen. De voorspelling voor de SP is uiteraard te laag. Idem voor Wilders’ partij, een maximum van 5%, een resultaat van 6%.
- Anders dan ik verwachtte stopte de handel niet om 21:00, het moment dat de stembussen sloten en de eerste exit-poll bekend werd. Op dat moment werd er zeer driftig gehandeld, waardoor het systeem down ging. Mooie screenshots van falende markten na de klik.
- De voorspelling van de markt was voor elke partij slechter dan de laatste peiling voor de verkiezingsdag. Mogelijk door de ontwerpfouten (hele centen, te lage maxima). Voor de volgende keer is er een hoop te verbeteren.
Toch is de markt niet helemaal mislukt. Het grote voordeel van het spel blijft dat er real time gereageerd wordt op informatie: zo snel er nieuws is verspringen de koersen. Ook al zit de voorspelling er uiteindelijk naast, dat aspect blijft waardevol.
Word ook econoom!
Corrupt
De corruptie in Nederland is afgenomen, kopten de kranten gisteren. Waarom?
Stond ons land vorig jaar nog op plaats elf van de jaarlijkse lijst van de anticorruptieorganisatie Transparency International, dit jaar is Nederland gestegen naar plaats negen in de top tien van minst corrupte landen ter wereld.
Kort door de bocht. Het feit dat er vorig jaar nog 10 landen minder corrupt waren dan Nederland, en nu slechts 8, hoeft natuurlijk nog niet te zeggen dat Nederland daarmee minder corrupt is geworden. Misschien zijn al die andere landen het afgelopen jaar juist wel corrupter geworden. De website van Transparency International biedt uitkomst. Daar blijkt dat het corruptiecijfer van Nederland vorig jaar nog lag in het betrouwbaarheidsinterval (8.3, 8.9), en dit jaar in het betrouwbaarheidsinterval (8.3, 9.0), waarbij een hoger getal minder corruptie betekent. De correcte interpretatie is dus: de kans dat Nederland het afgelopen jaar minder corrupt is geworden is net iets groter dan de kans dat dat niet het geval is. Maar zie dat maar eens in een krantekop te krijgen.
Vermogenseffecten
Niet alleen verwacht 82% van de Nederlanders dat de hypotheekrenteaftrek wordt beperkt of afgeschaft, ruim 60% ondersteunt deze maatregel voor nieuwe hypotheken.
Aan het woord de onderzoekers van 21minuten.nl die vandaag uitgebreid de pers haalden. Het belangrijkste woordje in deze tekst: nieuwe. Dat kan twee dingen betekenen, en de uitwerking in de twee scenario’s is zeer verschillend. In het ene geval zullen de huizenprijzen langzaam zakken maar zijn de starters de klos, in het tweede stort de woningmarkt in.
Een: wie op dit moment een hypotheek heeft mag de rente daarop blijven aftrekken, ook na een verhuizing. Nieuwe hypotheeknemers mogen dat niet. In dit geval zal een woningbezitter rustig kunnen verhuizen zonder zijn renteaftrek te verliezen. De vraag naar woningen blijft voorlopig in stand omdat de meeste kopers al een hypotheek hebben, de prijzen zakken een beetje. Starters op de woningmarkt gaan er sterk op achteruit, want zij kunnen de rente niet meer aftrekken en zijn netto dus veel duurder uit. Zij worden verdrongen door mensen die al een hypotheek hebben.
Twee: wie verhuist gaat een nieuwe hypotheek aan, ook huisbezitters die al een hypotheek hebben. De hypotheek hoort immers bij het huis. En dus mag geen enkele koper zijn rente meer aftrekken. Gevolg: het aantal verhuizingen, en dus de vraag op de woningmarkt, wordt gedecimeerd. De woningprijs keldert, en huizenbezitters moeten een schuld aflossen die veel hoger is dan de waarde van hun huis. Starters gaan erop vooruit, voor zover ze iemand vinden die zijn woning wil verkopen. Neveneffect: doordat niemand wil verhuizen, zelfs niet bij een andere baan, nemen de files toe.
In het tweede geval gaan bezitters van een woning er sterk op achteruit. Dit vermogenseffect is misschien onverwacht, omdat het lijkt dat huidige hypotheken niet onder de maatregel vallen. Misschien dat daarom de geïnterviewde Nederlanders zo makkelijk overstag gaan.
Overigens is de hypotheekrenteaftrek wel degelijk een slecht idee. Het probleem is er weer vanaf te komen zonder een grote groep gedupeerden te creëren. Een maatregel voor nieuwe hypotheken verdeelt het land in winnaars en verliezers en is dus niet verstandig. Een collega had ooit een beter idee: de aftrek voor alle hypotheken over een periode van 40 jaar langzaam afbouwen. Daarmee beperk je de vermogenseffecten tot een minimum.
Loonverschillen
Eerder deze week was het op verschillende plekken en op verschillende manieren in het nieuws: het onderzoek van Regioplan, in opdracht van Loonwijzer. Daaruit zou blijken dat een ambtenaar in de Randstad gemiddeld 6% meer verdient dan daarbuiten. Ambtenaren en medewerkers in de zorg of het onderwijs verdienen gemiddeld 10 tot 20% meer dan werknemers in de private sector. Vrouwen verdienen tussen 10 en 30% minder dan mannen.
Schokkende resultaten. Belangwekkend onderzoek. Belangrijke beleidsimplicaties. Zou je denken. Totdat je ziet hoe het is uitgevoerd. De gegevens zijn verzameld onder iedereen die op de website www.loonwijzer.nl de moeite heeft genomen om de online enquete in te vullen. Dat lijkt niet bepaald een representatieve steekproef. De analyses die vervolgens met die gegevens zijn uitgevoerd, zijn zo mogelijk nog bedroevender. Zo is het gemiddelde uurloon van iedereen die aangeeft ambtenaar te zijn en in de Randstad te wonen, vergeleken met het gemiddelde van iedereen die aangeeft ambtenaar te zijn en niet in de Randstad te wonen. Daar komt dat 6% verschil vandaan. Nogal wiedes. Topambtenaren zitten haast per definitie in Den Haag en dus verdienen ambtenaren in de Randstad daar gemiddeld meer.
Hetzelfde geldt voor de andere Schokkende Resultaten. Er is nauwelijks rekening gehouden met opleidingsniveau, ervaring, en meer van dat soort dingen. Het onderzoeksrapport beweert dat wel te doen, maar blijft daarbij steken in staatjes waarin bijvoorbeeld onderscheid wordt gemaakt in “jonger dan 45” en “ouder dan 45”, in plaats van gebruik te maken van gedegen econometrische analyses. De uitkomsten van het onderzoek zeggen dus bijzonder weinig. Ook niet dat vergelijkbare werknemers bij de overheid meer verdienen dan in de private sector. Want dat zou de relevante vergelijking zijn.
Merkwaardig genoeg lijkt het onderzoek niet meer terug te vinden op de website van Loonwijzer. Gelukkig heeft een alerte medewerker van deze weblog het eerder deze week gedownload en hier geplaatst.
Koffiedik
De daling van de 10-jaars rente in de VS en Europa ondersteund [sic] de visie dat economische groei op haar retour is. […] De zwakke huizenmarkt in de VS is een ander rood stoplicht voor de bulls. Als grondstoffen en edelmetalen de weg omhoog weer vinden is het tijd de aandelenportefeuille winterklaar te maken. Deze maand zullen beleggers de roze bril wel ophouden maar van een AEX op 420 in oktober sta ik niet te kijken.
Aldus Hans Jager van blikopdebeurs.com op 15 september. De AEX stond op dat moment op 470, zodat het uitkomen van deze voorspelling een kleine crash zou betekenen.
Het kan, natuurlijk. Oktober is een mooie maand voor paniek: vorige week 19 jaar geleden zagen we de grootste in de recente geschiedenis. Maar het hoeft niet. De begindagen van oktober waren eigenlijk best goed, zoals de voorspeller toegeeft in zijn column van 5 oktober:
Inmiddels quoteert de index rond de 480 punten. Het technische plaatje doet sterk denken aan een bergbeklimmer, bezig aan de laatste zware meters voor de top.
Tja. We schrijven 23 oktober, het is vandaag en volgende week opnieuw maandag dus ik wil niets uitsluiten maar de index staat vooralsnog rond de 490. De moraal: hoewel beurzen goede voorspellers zijn is het voorspellen van de beurs erg lastig. Wat wil je ook: de AEX is de weerslag van de analyse van duizenden handelaren, allemaal op zoek naar winst. Voorspellen wat die index over een maand gaat doen is een maand lang de toto helemaal correct invullen. Economen weten allang dat dit zeer onwaarschijnlijk is.
Weten dat de beurs inherent onvoorspelbaar is helpt om malafide of misleide tipgevers als zodanig te herkennen. Probeer daarbij met name gebruikers van technische analyse (te herkennen aan termen als weerstand, plafond, support) te mijden.