Categorie: Vrije markt

Elasticiteit (vervolg)

Weet u het nog? Het Ministerie van Landbouw stelde in april een miljoen beschikbaar om de vraagelasticiteit van biologische landbouwproducten (mbt. de eigen prijs en het prijsverschil met niet-biologische producten) te meten. Het resultaat is nu binnen.

Het blijkt dat consumenten voor een product dat biologisch geproduceerd is een kwart meer willen betalen. Tenminste, zoveel valt op te maken uit het persbericht, waarin staat:

Consumenten zijn naar eigen zeggen bereid 20 tot 25 procent meer te betalen voor biologische producten.

De mysterieuze woorden zijn hier `naar eigen zeggen’. Ik had de indruk dat er gemeten werd aan het daadwerkelijke gedrag, en niet naar wat mensen zeggen te doen. Want om Gregory House te parafraseren: consumers always lie. In dit geval kun je ervan uitgaan dat mensen meer biologisch zeggen te willen kopen, maar het in de winkel niet doen. Toch maar even wachten tot Landbouw het rapport vrijgeeft.

Binnenstadklonen

Probeer eens het volgende voor een beeld van ons land eind 2006: Kijk goed rond in je eigen binnenstad, stap op de trein, reis naar het volgende intercitystation en kijk opnieuw. Vaak is het een kwestie van zoek de 10 verschillen: tussen dezelfde HEMA, Bakker Bart, Etos en Blokker als thuis staat misschien nog een lokale snackbar, maar dat is het dan wel.

Is dat erg? Sommige mensen vinden van wel: al reizend door Nederland is er nooit iets nieuws te zien, allemaal dezelfde grauwe middenmaat. Maar dit artikel over hetzelfde fenomeen in de VS bevat een aardige gedachte: hoe vervelend ook voor mensen die veel reizen, voor mensen die nooit de stad verlaten zijn winkelketens geweldig! Je kunt de keten namelijk ook zien als een manier om winkelconcepten die goed werken (en waar consumenten dus tevreden over zijn) snel landelijk door te voeren. Want stel je voor dat de HEMA alleen in Amsterdam zat en Bakker Bart alleen in Nijmegen. Slechts een kleine groep mensen zou kunnen profiteren van datgene dat duizenden klanten nu naar die winkels drijft.

Het artikel over de VS lezend vraag ik me af hoe we er in Europa aan toe zijn. Zijn Europeanen zo verschillend dat we inderdaad verschillende typen winkels willen? Of is het wachten tot de Franse hypermarche hier zijn intrede doet? Het enige succesvolle pan-Europese concept dat ik zo kan bedenken is de Ierse pub, die in werkelijk elk gat te vinden is.

Ruilhandel in lichaamsdelen

Vroeger was er geen geld. Men was aangewezen op ruilhandel. Als je aardappels verbouwde, kon je proberen bij de buurman een paar aardappelen te ruilen tegen een krop sla, om zo toch een gevarieerde maaltijd bij elkaar te krijgen. Als de buurman helemaal niet van aardappelen hield, kon je altijd nog proberen om eerst bij de andere buurman een paar aardappelen te ruilen tegen een bloemkool, om vervolgens bij de eerste buurman die bloemkool weer te ruilen tegen de begeerde krop sla. Hield die andere buurman ook niet van aardappelen, dan kon je altijd nog proberen om bij de overbuurman een paar aardappelen te ruilen tegen een portie tuinbonen, om die bij de andere buurman weer te ruilen tegen een bloemkool en die weer… afijn, u begrijpt het al. Door de introductie van geld als ruilmiddel kon dit hele ruilproces een stuk soepeler verlopen.

Gelukkig hebben we tegenwoordig geld, dus hoeven we niet meer van die ingewikkelde ketens van ruiltransacties te organiseren. Zou je zeggen. Maar dat blijkt niet altijd het geval. Deze week werd in Baltimore een vijfvoudige niertransplantatie uitgevoerd, simultaan, door twaalf chirurgen in zes operatiekamers. Waarom? Meneer A had een donornier nodig. Zijn vrouw was graag bereid een nier aan hem af te staan, maar helaas bleek die nier niet geschikt voor haar man. Maar de nier van mevrouw A bleek wel geschikt voor meneer B, die ook een nier nodig had. De vrouw van meneer B was ook bereid haar nier voor haar man af te staan, maar helaas, haar nier pastte niet in haar man en ook niet in meneer A. Gelukkig was daar echtpaar C… afijn, u begrijpt het al. Uiteindelijk moesten er vijf families aan te pas komen om alle ruilen kloppend te maken (plus een aantal economen om een algoritme te verzinnen waarmee vragers en aanbieders aan elkaar gekoppeld konden worden: zie het werk van Al Roth). Alle operaties werden gelijktijdig uitgevoerd om te voorkomen dat een familie zich plotseling zou bedenken als ze al wel een nier hadden ontvangen, maar nog niet een nier hadden afgestaan.

Inderdaad, dat kan een stuk efficienter. Door het gebruik van geld als ruilmiddel. Of desnoods door het uitgeven van tegoedbonnen goed voor een donornier, als dat politiek haalbaarder blijkt. Handel in organen is nog steeds een enorm taboe. Maar, zo betogen veel economen, het zou dergelijke gecompliceerde ruilhandel wel een stuk eenvoudiger maken. Bovendien zouden de wachtlijsten voor donornieren verdwijnen.

Toevalligerwijs had The Economist vorige week al een artikel over de handel in nieren. Zo blijkt dat er 1 land in de wereld is waar het betalen voor nieren inderdaad is toegestaan. Daar zijn geen moeilijke vijfvoudige operaties nodig, een nier doet ruwweg 3000 dollar en de wachtlijsten zijn verdwenen. Welk bolwerk van platvloers kapitalisme betreft het hier?, hoor ik u al vragen. Eh… Iran.

Armenwijk

We schreven al eerder over de problemen van starters op de woningmarkt. In Zaanstad probeert men nu iets nieuws: een wijk met koopwoningen voor mensen die weinig verdienen, verkocht onder voorwaarden [pdf]. In de wijk hangt een hoop af van het inkomen van de bewoner:

  1. Wie jaarlijks meer verdient dan €32,000 mag er niet kopen.
  2. De door de gemeente gevraagde erfpacht is inkomensafhankelijk.
  3. De gemeente financiert 20% van de woning, maar afhankelijk van het inkomen. Wie meer gaat verdienen moet meer zelf financieren.

Dat is wat je noemt een armoedeval. Zie de voorwaarden: regel (2) alleen al verhoogt het marginale tarief van de inkomstenbelasting met ongeveer 10%. Daar komt regel (3) overheen, die stipuleert dat de bewoner rente gaat betalen over 20% van de waarde van zijn/haar huis op het moment dat zijn/haar inkomen teveel toeneemt. Het ligt voor de hand dat bewoners van deze wijk er weinig aan zullen doen om hun inkomen te vergroten.

Hoe zit het met de voordelen van kopen? Huiseigenaren zorgen beter voor hun woning, en dat zal in dit plan niet veranderen. Maar wat betreft het grote voordeel van het huisbezit, de waardestijging, komen de bewoners er bekaaid vanaf. Want de kring van potentiële kopers voor hun woning beperkt zich uiteraard tot diegenen die minder verdienen dan €32,000.

Het plan lijkt de daarmee de belangrijke voordelen van eigen woningbezit weg te nemen en er de nadelen van een uitkering voor in de plaats te brengen. Het is de vraag of je daarmee niet meer problemen creëert dan je oplost.

Milton Friedman

Na de meest invloedrijke linkse econoom van de vorige eeuw, overlijdt nu ook de meest invloedrijke rechtse econoom. Milton Friedman. Hier staat het uitstekende overlijdensbericht van het ANP. Hier staan een aantal memorable uitspraken van de man. Hier en hier staan videos. (Hilarisch is het Milton Friedman Choir dat het gedachtengoed van de man kernachtig samenvat) Meer links hier. [via].

Vertaalprijsafspraken

Altijd weer komisch om te zien met welke argumenten beroepsgroepen aan komen zetten om het in de lucht houden van een kartel te rechtvaardigen. Vandaag de Vereniging van Letterkundigen die op aandrang van de NMa haar adviestarieven voor vertalers en auteurs toch maar laat varen. “De NMa beschouwt het literaire boek als een puur economisch product, maar dat is het niet”, sputtert de voorzitter. Daarmee lijkt ze te bedoelen dat de kwaliteit van het geleverde werk ook van belang is, maar daarin is deze branche bepaald niet uniek. Of deze: “Schrijvers en vertalers werken al ver onder de marktprijs”. Hoe ze die marktprijs dan definieert, blijft onduidelijk.

Maar verreweg de leukste is deze: “Het loslaten van de tarieven betekent uren van individuele onderhandelingen. Daar is niemand bij gebaat.” Precies. Dat is ook de reden dat ik altijd naar winkels ga die aangesloten zijn bij een kartel. Bij winkels die wel concurreren zit je alleen maar uren te onderhandelen over de prijs.

Knoflook

De Europese belastingbetaler is voor €60 miljoen gedupeerd doordat Chinese knoflook illegaal het continent binnenkomt. De Chinezen worden namelijk geacht een invoerheffing te betalen over hun knoflook, maar omzeilen die op slinkse wijze. Zo wordt Europa overspoeld met Chineze knoflook en is de belastingbetaler de dupe.

Berichten om bij te huilen, want dit is natuurlijk de wereld op zijn kop. Chinezen krijgen het voor elkaar om zó goedkoop te produceren dat je een Chinese knoflook helemaal hiernaartoe kunt vervoeren terwijl hij nog steeds goedkoper is dan de Europese variant. Een reden voor blijdschap, want met die goedkopere knoflook bespaart de Europese belastingbetaler in de supermarkt.

Maar dat is buiten Brussel gerekend: door een invoerheffing is de prijs van de Chinese knoflook opgedreven totdat hij gelijk is aan een knoflook, geproduceerd door een Europeaan. De inkomsten uit die heffing betaalt de consument dus zelf, via zijn kruidenbudget. Iets dergelijks doet Brussel ook met Chinese schoenen, en af en toe bh‘s. Dat is het verstoren van de handel en rekening die de Europese belastingbetaler daarvoor moet ophoesten loopt in de miljarden. Het zou netjes zijn dat ook te vermelden, iedere keer als dit soort berichten de krant haalt.

Tweedehandsjes in Duitsland goedkoper

NRC Next opent vanochtend groot met de constatering dat tweedehands auto’s in Duitsland een stuk goedkoper zijn dan in Nederland. Nederlanders schijnen daarom steeds massaler hun tweedehandsje uit Duitsland te halen. Harde cijfers over de prijsverschillen geeft de krant niet. Gelukkig zijn die er wel. Vorig jaar deden twee economen van de Rijksuniversiteit Groningen (waaronder ikzelf) onderzoek naar dit fenomeen. Ze keken naar tweedehands Citroen Xsara Picasso’s en Opel Astra’s die worden aangeboden op de websites www.autoscout24.nl en www.autoscout24.de. Wat bleek? Rekening houdend met kilometerstand en leeftijd waren Duitse tweedehandsjes zo’n 40% goedkoper. Wordt ook rekening gehouden met de belastingen en andere kosten die moeten worden betaald bij de invoer van een auto, dan is het verschil nog altijd zo’n 15%. Dat komt neer op gemiddeld pakweg 2000 euro per auto.

Het prijsverschil is opvallend. De verklaringen die NRC aanvoert (zoals “de Duitse markt is met 45 miljoen automobilisten vanzelfsprekend veel concurrerender.”) snijden weinig hout. Immers, hoe je het ook wendt of keert, door arbitrage zouden de prijsverschillen uiteindelijk moeten verdwijnen. Maar goed, aan die arbitrage wordt nu blijkbaar hard gewerkt.

De reacties van de Nederlandse autolobby zijn stuitend. De papieren versie van de krant citeert Cees Boutens, woordvoerder van de RAI, de vereniging van autoimporteurs: “Deze ontwikkeling is een van de vervelende bijkomstigheden van een Europa zonder grenzen”. Precies. Het is een schande, dat consumenten zo maar hun auto goedkoper uit het buitenland kunnen halen.

Op de koffie

Belangwekkend nieuws voor Nederlandse koffiedrinkers. Na jarenlang juridisch getouwtrek heeft het Europees Octrooibureau het patent van Douwe Egberts op de koffiepad herroepen. Dat betekent dat iedereen nu koffiepads mag gaan produceren, zonder een vergoeding te hoeven afdragen aan Douwe Egberts. De Telegraaf meldt

De uitspraak van het octrooibureau heeft mogelijk ook gevolgen voor de producent van het Senseo-apparaat Philips. In het vernietigde patent werden ook onderdelen, waaronder de houder waarop de koffiepads liggen, omschreven. Philips wil niet ingaan op de mogelijke gevolgen totdat het elektronicabedrijf het rapport van het EPO heeft gezien, aldus een woordvoerder.

Natuurlijk heeft de uitspraak gevolgen voor Philips! Philips lijkt zelfs de grote winnnaar in deze zaak. Ga maar na. Iedereen mag nu koffiepads gaan produceren. Al die producenten schieten daar weinig mee op; door stevige concurrentie op de koffiepadmarkt zullen de prijzen dalen waardoor er aan koffiepadproduktie amper nog iets te verdienen valt. Maar door die lagere koffiepadprijzen wordt de aanschaf van een Senseo-apparaat aantrekkelijker, en op die markt is Philips nog steeds een monopolist. Goed, in Nederland heeft iedereen al zo’n apparaat, maar in de rest van Europa vallen nog genoeg Senseos te slijten. Bij Philips kan dus de vlag uit.