Niet om door te komen

Niets zo lastig als het kopen van een boek. Nee, niet zo’n boek, maar een boek dat je voor je plezier zou willen lezen. Dit boek bijvoorbeeld, Vernon God Little van de Britse schrijver DBC Pierre. Hoe beslis je dat, uit de duizenden beschikbare titels, dit boek goed gaat passen bij je eigen smaak? Je weet zoiets pas zeker als je het boek uit hebt, en dan heb je het in de meeste gevallen al betaald.

De reputatie van een boek of schrijver wordt dan belangrijk. Ik was geïnteresseerd in het boek van Pierre omdat het de Booker Price gewonnen had, een goed signaal voor hoge kwaliteit. Recencies op internet deden de rest en inderdaad, tijdens een lange vlucht heb ik om de inhoud zitten schateren in mijn vliegtuigstoel.

Dat het soms misgaat bewijst deze lijst van de BBC: de top-10 van boeken die Britten ongelezen in de kast hebben staan. Kennelijk overtuigd door signalen van kwaliteit melden hele hordes zich bij de boekhandel voor Harry Potter of Salman Rushdie om vervolgens op pagina 8 het boek wanhopig dicht te slaan.

Daar bestaat een verklaring voor: een mogelijk signaal over de kwaliteit van een boek is het aantal mensen dat het boek al gekocht heeft. Uitgevers weten dat: zie de triomfantelijke advertenties met teksten als “reeds 25.000 verkocht” in de vrijdagse krant. Maar als kopers zich uitsluitend laten leiden door voorgaande kopers wordt het signaal steeds minder betrouwbaar. Je zou dat het Da Vinci Code-effect kunnen noemen, maar in de theorie staat het bekend als Herd Behavior (overigens, tip: dit is één van mijn favoriete artikelen ooit).

Wie schetst trouwens mijn verbazing over de nummer 1 van de lijst ongelezen boeken: het meesterlijke Vernon God Little! Volstrekt ten onrechte natuurlijk. De eerste die een mailtje met zijn/haar adres stuurt naar eco@nomie.nl mag het checken: ik zal mijn gelezen versie (als ik ‘m terug kan vinden) gratis op de post doen. Gratis boek is vergeven.

Uitvaartbranche

Leuk altijd, die journalisten die hun eigen conclusies trekken, niet gehinderd door enige voorkennis of nader onderzoek. Vanochtend in het nieuws:

Het aantal sterfgevallen in Nederland neemt de komende jaren af. Dat voorspellen onderzoekers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maandag in De Telegraaf. De daling is volgens de onderzoekers het gevolg van de stijging van de gemiddelde temperatuur. […] De Telegraaf meldt dat door deze ontwikkeling de uitvaartbranche in grote nood verkeert.

Als de Telegraaf dan toch met het CBS aan het bellen was, hadden ze meteen even kunnen vragen of die laatste conclusie wel klopt, zo zou je denken. Maar nee. Nog dezelfde ochtend valt de krant door de mand, en meldt het ANP:

De uitvaartbranche biedt steeds meer werk. Het aantal banen in de sector is tussen 1996 en 2006 verdubbeld. Ook het aantal uitvaartverzorgingsbedrijven is toegenomen. […] Dat heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferd.

Te snel

Gefeliciteerd, Sven Kramer. Het wereldrecord op de 10 kilometer dat hij zaterdag reed (12.41,69) is nog maar 8 seconden boven de snelst mogelijke tijd.

Althans, volgens de twee Groninger economen wiens werk we eerder hier beschreven (paper staat inmiddels hier). Met hun projectie gaat het minder goed: de tijd van Kramer is 6,31 seconden sneller dan hun voorspelling van het wereldrecord in, ehm, 2013.

Zwangerschap stimuleren

Twee koppen boven hetzelfde bericht, beide niet erg gelukkig gekozen: Lok vrouwen om eerder kinderen te krijgen en Zwangerschap stimuleren bij studentes. Aanleiding is een persbericht van de Raad voor Volksgezondheid en Zorg waarin de raad stelt:

Vrouwen in Nederland staan voor een dilemma: eerder kinderen krijgen levert maatschappelijke schade op, terwijl later kinderen krijgen tot veel medische schade kan leiden. […] Gynaecologen trekken al langer aan de bel en waarschuwen voor de medische risico’s voor moeder en kind.

Typisch optimalisatieprobleem: de vrouw die jong kinderen krijgt ziet haar carrière, waarin vaak al veel geïnvesteerd is, de mist ingaan; zij die te lang wacht heeft een hoger risico op complicaties. Het optimale tijdstip ligt ergens tussen de 18 en de 40, en volgens gynaecologen ligt het te hoog.

Dat laatste hoeft niet te betekenen dat de moeders in kwestie dat ook vinden. Immers, de gynaecoloog kijkt alleen naar de kosten van laat moederschap, niet naar de baten. Het feit dat zij aan de bel trekken is dus op zich geen reden voor ongerustheid. Er is slechts een probleem als de calculerende moeders de risico’s van een laat moederschap onderschatten.

Als dat het geval is, is het probleem overigens simpel op te lossen: betere voorlichting aan jonge vrouwen. Gek genoeg wordt dat niet voorgesteld door de Raad. Zij zoeken de oplossing in maatregelen die de carrièrekosten moeten verlagen, zoals “een voor starters toegankelijker woningmarkt” en “betere mogelijkheden werk en zorg te combineren”. Lovenswaardige idealen, beide. Maar hoe gaan we dat doen?

Gratis schoolboekenlobby

De nieuwe regering heeft besloten dat schoolboeken voortaan niet langer hoeven worden betaald door ouders van de schoolgaande kinderen in kwestie, maar door alle belastingbetalers gezamenlijk. Schoolboeken heten dan ‘gratis’.

Maatschappelijk gezien zou dat een voordeel kunnen opleveren: wanneer de overheid als grote inkopende partij in staat is om een korting te bedingen waartoe individuele ouders niet in staat zijn, dan zou dat een welvaartswinst opleveren. Maar of dat er werkelijk van komt valt te betwijfelen. De eerste tekenen zijn in ieder geval niet bemoedigend. In het AD zet de lobby van schoolboekenuitgevers stevig in:

Nu betalen ouders voor ongeveer een miljoen kinderen jaarlijks gemiddeld ongeveer 290 miljoen euro, maar met dat bedrag denken de uitgeverijen niet uit te komen. De Valk [directeur van Wolters Noordhoff]: ,,Wij denken aan een bedrag tussen de 350 en 400 miljoen euro. Wat we heel belangrijk vinden is de toekomst, met alleen een prijscompensatie komen we er niet.”

Hu!? “Met dat bedrag denken de uitgeverijen niet uit te komen”!? Dat doen ze nu toch ook? En uiteraard denken de uitgevers helemaal niet aan hun eigen portemonnee, welnee, ze denken natuurlijk alleen maar aan het Algemeen Belang:

… laten we er geen kostendiscussie van maken, het gaat om goed onderwijs. Daarbij past dat als een onderwijsmethode verandert er ook nieuwe boeken moeten worden ontwikkeld.

Uitstelklok

Geloof het of niet, maar veel economen houden zich tegenwoordig bezig met uitstelgedrag (zie bijvoorbeeld hier). Op zich ook niet onbelangrijk, want wie teveel uitstelt, spaart bijvoorbeeld ook te weinig voor zijn pensioen, met alle gevolgen van dien.

Wie voortdurend uitstelt, komt altijd te laat. Sommige mensen hebben daarom hun horloge permanent een paar minuten voor lopen. Maar ja, wie slim is, houdt daar gewoon rekening mee en trekt bij voorbaat al die paar minuten van de tijd op zijn horloge af. Eigenlijk hebben we dus een klok nodig die een paar minuten voor loopt, maar waarvan we niet weten hoeveel precies. Goed nieuws: die is er. Klik hier en krijg een klok die ergens tussen de nul en 15 minuten voor loopt [via]. Maar je weet nooit precies hoeveel. Overigens ben ik er nog niet helemaal uit in hoeverre het gebruik van deze klok consistent is met theoretische modellen van uitstelgedrag, maar dit terzijde.

Ik had trouwens al veel eerder over deze klok willen berichten, maar het kwam er maar steeds niet van.

Koopzondag

D66-leider Pechtold voert vandaag actie voor het behoud van de koopzondag. Op zich zijn daar goede argumenten voor, maar de volgende klinkt toch wat curieus:

Ook zouden de huren van winkeliers hoger liggen omdat ze op zondag open mogen blijven. Als hun winkels op zondag nu dicht moeten, kunnen ze hun huren niet meer betalen, stelt D66.

Verdere uitleg lijkt me overbodig. Nou, vooruit dan, speciaal voor D66: Als huren hoog zijn omdat winkels op zondag open mogen, dan gaan die huren dus weer naar beneden als de winkels op zondag dicht moeten.

Gladstrijken

Stel u wint de loterij. Wat te doen met al dat geld?

Hier is alvast een tip: voor iedere periode geldt dat meer dingen kopen leuk is, maar dat het leuke effect van nóg meer dingen kopen steeds minder wordt. U heeft last van afnemend marginaal nut. Daaruit volgt onmiddelijk dat een optimale besteding van uw prijs bestaat uit het netjes uitsmeren van de consumptie over de rest van uw leven. Niet meteen een dure auto kopen maar gewoon het geld op de bank zetten en dan elk jaar een beetje opmaken.

Een rekenvoorbeeld. Als u op uw 34e ineens 85 miljoen wint, heeft u naar verwachting nog 38 jaar te leven. Met een rendement van 4% en een tijdsvoorkeurvoet van 2% geeft u 3,1 miljoen per jaar uit en geniet u maximaal van het geld.

Economen: altijd prima advies, nooit iemand die ernaar luistert. De verhalen van de meeste loterijwinnaars eindigen met scheiding, armoe en verdriet. Hoe geweldig is het daarom om het verhaal van deze man te lezen, die het advies daadwerkelijk lijkt op te volgen.

Monopolisten

Een tekort aan marktwerking zorgt er niet alleen voor dat de klant teveel betaalt. Misschien wel een groter probleem is de machtspositie van de leverancier, die met de klant kan doen wat-ie wil. Het is allemaal bekend.

Toch is het goed om af en toe een voorbeeld uit de praktijk te bezien. Zie bijvoorbeeld de ‘kleine monopolist‘ die als enige in staat is de diensten te leveren die zorgen voor het tellen van de stemmen bij verkiezingen:

De overheid is zo afhankelijk van Groenendaal dat op dit moment in Nederland zonder de hulp van zijn bedrijf geen verkiezingen kunnen worden georganiseerd. […] Uit deze correspondentie blijkt dat Groenendaal en de Nederlandse overheid ten tijde van de Tweede Kamerverkiezingen een soort afpers-relatie hadden. (Lees hier het hele verhaal).

Bij het doornemen van de emails die de directeur van dit bedrijf aan zijn klant, de minister, verstuurt kan de lezer beurtelings lachen en huilen. Het is te hopen dat het ministerie zich snel uit haar afhankelijke positie bevrijdt.

Tot de verkiezingen steunen we de stichting WVSN met een banner op deze site.