Gratis onderwijs

Mensen die afgestudeerd zijn verdienen meer dan mensen zonder universitaire graad. Waarom? Er bestaan twee theorieën, waarvan de eerste voor de hand ligt: de kennis die op de universiteit wordt opgedaan maakt de student productiever in zijn/haar latere werk, waarvoor het hogere loon compenseert.

Maar dan dit: veel studenten gooien na elk tentamen hun collegeblok bij het oud papier en vergeten pardoes de opgedane kennis. Een tweede theorie sluit aan bij deze observatie, en zegt dat een studie de niet meer is dan een hindernisbaan: wie vier jaar economie overleeft, heeft genoeg talent en doorzettingsvermogen om manager te worden. Zonder dat de inhoud van de studie er verder toe doet.

Afhankelijk van welke theorie klopt is het het wel/geen groot nieuws dat één van de beste universiteiten ter wereld de inhoud van alle vakken (inclusief economie) gratis op internet heeft gezet. Je kunt nu dus de colleges volgen van de sterren in het veld, maar zonder bewijs na afloop. Ik hecht meer waarde aan de tweede theorie; in dat geval is deze stap vooral goed nieuws voor docenten op andere universiteiten.

Handel met voorkennis!?

Wie iets weet wat anderen niet weten, kan proberen met die kennis op financiele markten zijn voordeel te doen. Nadeel van dergelijke handel met voorkennis kan wel zijn dat juist door die handel die voorkennis algemeen bekend wordt.

Reuters meldt dat Britse bookmaker William Hill geen weddenschappen meer accepteert dat Prins William gaat trouwen op 19 juli 2007. Er bleek namelijk een aantal weddenschappen van opvallend hoge bedragen op die datum te zijn afgesloten.

Natuurlijk is het mogelijk dat iemand, om wat voor reden dan ook, juist die weddenschappen op die datum heeft afgesloten om iedereen te laten geloven dat de bruiloft dan plaatsvindt, terwijl het niet zo is. Maar zo’n afleidingsmanoeuvre is behoorlijk kostbaar, terwijl de weddenschappen juist veel geld opleveren als er op 19 juli wel getrouwd gaat worden.

Vooruitgang in onderzoek

Zo oud ben ik helemaal niet, maar ik heb nog eens een briefkaart naar een econoom in Oostenrijk gestuurd met het verzoek om een kopie van haar artikel. Waarop, enige weken later, een grote envelop bezorgd werd met een vriendelijk briefje en een stapel A4tjes.

Om maar te zeggen: hoe geweldig is het niet dat vandaag, op de eerste dag van de grootste economen-conferentie ter wereld, ik vrijwel al het gepresenteerde onderzoek binnen enkele seconden op mijn bureau kan hebben?

Oud Europa

Op mijn nog-te-lezen stapel ligt een boek van Barry Eichengreen, de bijzonder productieve Amerikaanse prof die voor zo langzamerhand wel eens op de Nobel-lijstjes zou mogen staan. Het onderwerp is de Europese economische geschiedenis, gezien door Amerikaanse ogen en dat past goed in het debat dat dagelijks op internet gevoerd wordt, het debat of Amerika (hoge groei, dynamische economie, forse ongelijkheid) het beter doet dan Europa (bescheiden groei, hoge belastingen en uitkeringen, lage economische risico’s).

De these van Eichengreen (volgens de samenvatting): Europese instituties deden het goed in tijden van wederopbouw, waarin geen twijfel bestond over de investeringen die nodig zijn (huizen, infrastructuur, industrie) en waarin conflicten vermeden moesten worden. Dat betekende een sturende overheid en veel overleg. Maar diezelfde instituties zijn niet geschikt voor een situatie waarin groei voortkomt uit innovatie, en dus op voorhand niet duidelijk is waarin geïnvesteerd moet worden. Daarvoor is puur kapitalisme beter geschikt, en dat verklaart het economische succes van de Amerikanen op dit moment.

Zoals gezegd, ik moet het nog lezen, maar dit geval van eind vorig jaar past wel perfect in dat verhaal. De Amerikanen hebben de beste zoekmachine ter wereld, gebouwd door een Russische immigrant en een Amerikaan, gefinancierd door speculatieve investeerders. Het is het resultaat van een jarenlange strijd tussen verschillende bedrijven, waarin de rest van het veld ten onder is gegaan. De oprichters en de financiers zijn stinkend rijk.

Nu de Europese variant. Nadat de Amerikanen het voor hadden gedaan, besluiten de Franse en Duitse overheid zo’n €400 mln. belastinggeld te steken in een prestige-project: een eigen zoekmachine die minstens zo goed moet worden. Na ongeveer een jaar krijgt men ruzie en gaan de partners uiteen, zonder dat één zoekopdracht is uitgevoerd.

Peltzman effect

Nog maar eens: automobilisten die zich veiliger voelen, rijden roekelozer:

Eigenaars van terreinwagens rijden minder veilig dan gemiddeld. Dit blijkt uit een studie die het Britse weekblad New Scientist zaterdag publiceert […] Een verklaring voor het rijgedrag moet volgens een van de onderzoekers worden gezocht bij het veilige gevoel dat de gemiddelde bestuurder van een terreinwagen krijgt door de grootte van de auto en de hogere positie op de weg. Hierdoor schatten de bestuurders een risico minder goed in.

Dat laatste zullen economen natuurlijk bestrijden: een veiliger gevoel lijdt niet tot het minder goed inschatten van risico’s, maar simpelweg tot het eerder negeren daarvan.

Beursgoeroe

Hij blijft leuk, die economie van beleggingsanalisten. Op de site van de Financiele Telegraaf staat vandaag weer een hele fijne. Een fragment, en houdt u zich vooral goed vast:

De krachtige oplevingen waren vorig jaar […] eigenlijk alleen maar te verklaren door de globalisering. […] Globalisering leidde ertoe dat de wereldeconomie ook in 2006 weer buitengewoon goed presteerde en de hoogste groeicijfers sinds het begin van de economische statistiek vertoonde. Dat grenzen door de globalisering verdwijnen verhoogt de productiviteit, waardoor de winsten van bedrijven sterker stijgen dan de toename van de conjunctuur. Dat komt vooral omdat vele miljoenen goedkope arbeidskrachten in de wereldarbeidsmarkt zijn opgenomen.

Het is haast knap om in zo’n korte tijd zo’n hoeveelheid economische wetmatigheden te suggereren die op zijn zachtst gezegd nogal dubieus zijn. De analist in kwestie voorspelt dat de koersen het komende jaar ook zullen stijgen. Immers: de globalisering zal ook weer toenemen. Dat de globalisering al sinds de jaren ’50 toeneemt, maar de beurskoersen niet, dat doet er even niet toe. Nog los van het feit dat die verwachtingen natuurlijk al in de koersen zijn verwerkt.

De Jopie Award 2006!

Het is weer zover! Het einde van het jaar, dus tijd voor de traditionele uitreiking van onze Jopie Award. U weet het misschien nog wel, de Jopie Award is vernoemd naar de mevrouw die vorig jaar in Libelle memorabele uitspraken deed. De Jopie Award is oorspronkelijk bedoeld voor degene met het Slechtste Voorstel van het afgelopen jaar. Een voorstel waarvan de initiatiefnemer geen enkele rekening houdt met de desastreuze economische gevolgen ervan. Of, nog erger, die gevolgen volledig verkeerd inschat. Maar dit jaar heeft de jury besloten haar opdracht iets ruimer te interpreteren, en ook voor de prijs in aanmerking te laten komen diegene wiens uitspraken of daden meer in het algemeen getuigen van Economisch Onbenul, zeker als betrokkene in een maatschappelijke positie verkeert waar je dergelijk onbenul niet zou verwachten.

Daar gaan we. Eerst maar eens vier genomineerden die jammerlijk genoeg net naast de felbegeerde Jopie Award grepen.

Lees verder “De Jopie Award 2006!”

Emissierechten en de luchtvaart

Woensdag gaat de EU beslissen of de luchtvaartmaatschappijen ook mee moeten gaan doen aan het systeem van verhandelbare emissierechten. Dat is een bijzonder slim systeem waarbij de overheid vaststelt hoeveel CO2 er in totaal uitgestoten mag worden, maar waarbij die uitstootrechten verhandelbaar zijn. Bedrijven die in staat zijn om hun CO2-uitstoot te verlagen, kunnen hun emissierechten dan verkopen aan andere bedrijven. Op die manier kan een bepaalde beperking van CO2-uitstoot op de meest efficiente manier bereikt worden.

Het Wereldnatuurfonds is bang dat de vliegtuigmaatschappijen hun emissierechten kado gaan krijgen, en ook dat ze teveel van die rechten gaan krijgen:

De sector zou tot 3,5 miljard euro per jaar kunnen verdienen door de rechten door te verkopen of door te berekenen aan de passagiers.

Het is waar dat de maatschappijen geld kunnen verdienen door de rechten die ze niet nodig hebben, door te verkopen. Maar dat ze datzelfde bedrag zouden kunnen verdienen door de rechten door te berekenen aan passagiers, dat is vreemd. Het suggereert dat hoe meer rechten de luchtvaartmaatschappijen krijgen, des te hoger de prijs is die ze aan passagiers in rekening zullen brengen. En dat klopt niet. Sterker nog, de ticketprijs daalt juist met dat aantal rechten.
Lees verder “Emissierechten en de luchtvaart”