Road pricing

Soms moet je het nieuws over je eigen snelweg lezen in een lokale krant die verschijnt aan de andere kant van het volgende continent. Pak de Seattle Times er even bij:

Not everyone is moving as cautiously as Washington. In the Netherlands, Dutch government officials plan to impose systemwide tolls by 2012. They’re interested in the Traffic Choices results, Kitchen said. [via]

Het artikel betreft een experiment met rekeningrijden in het noordwesten van de VS, en de opzet is interessant: 275 auto’s werden uitgerust met een kastje waarop zo’n $1,000 tegoed stond. Per kilometer ging het tegoed omlaag, en wat aan het eind van de maand over was werd uitbetaald. Resultaat: tussen de 4 en 11 procent minder kilometers. Dat scheelt een hoop files.

Maar belangrijker is de psychologische aanpak van de Amerikanen: niet betalen om te mogen rijden, maar geld ontvangen om niet te rijden. Voor de econoom hetzelfde, voor de automobilist kennelijk niet. Misschien dat we het hier ook eens zo moeten presenteren. De voorspelling hierboven kan nog uitkomen.

Meer over PAM en peilingen

Net als Thijs was ik ook aan het rekenen geslagen met de prestaties van de Politieke Aandelenmarkt, en die van de opiniepeilers. Voor de PAM ben ik, op basis van de grafiekjes op de website, uitgegaan van de meest voorkomende koers in de vooravond van de 22e november (dus een paar uur voor het sluiten van de stembussen). Dat vermenigvuldigen met anderhalf geeft ruwweg het voorspelde aantal zetels. De SP laat ik buiten beschouwing, omdat de PAM daarvoor een te lage bovengrens had gesteld. Ook kijk ik niet naar de kleinste partijen, waarvoor de PAM oplegde dat ze minstens 1% van de stemmen moesten halen. Ik vergelijk de prestaties met de exit-polls van De Hond en TNS/Nipo zoals die op de verkiezingsavond bekend zijn gemaakt. Tenslotte kijk ik naar de som van de absolute verschillen tussen peiling en uitslag. Daar gaan we, met natuurlijk de kanttekening dat de einduitslag nog niet definitief is:

Lees verder “Meer over PAM en peilingen”

Politieke aandelenmarkt stelt teleur

Deze verkiezingen werd de stemming onder de bevolking gevolgd door de Politieke Aandelenmarkt van de Volkskrant. We schreven er eerder over, onder meer over een ontwerpfout: door uitsluitend in hele centen te werken kon de markt niet voorspellen dat een partij niet in de kamer zou komen.

Hoe is het afgelopen met de markt? Drie observaties:

  1. “Om speltechnische redenen” was voor alle partijen een maximumkoers vastgesteld. Voor de SP stond die op 15 cent. De SP haalde (afgerond) 17% van de stemmen, waardoor handelaren die short stonden er goedkoop vanaf komen. De voorspelling voor de SP is uiteraard te laag. Idem voor Wilders’ partij, een maximum van 5%, een resultaat van 6%.
  2. Anders dan ik verwachtte stopte de handel niet om 21:00, het moment dat de stembussen sloten en de eerste exit-poll bekend werd. Op dat moment werd er zeer driftig gehandeld, waardoor het systeem down ging. Mooie screenshots van falende markten na de klik.
  3. De voorspelling van de markt was voor elke partij slechter dan de laatste peiling voor de verkiezingsdag. Mogelijk door de ontwerpfouten (hele centen, te lage maxima). Voor de volgende keer is er een hoop te verbeteren.

Toch is de markt niet helemaal mislukt. Het grote voordeel van het spel blijft dat er real time gereageerd wordt op informatie: zo snel er nieuws is verspringen de koersen. Ook al zit de voorspelling er uiteindelijk naast, dat aspect blijft waardevol.

Lees verder “Politieke aandelenmarkt stelt teleur”

Ruilhandel in lichaamsdelen

Vroeger was er geen geld. Men was aangewezen op ruilhandel. Als je aardappels verbouwde, kon je proberen bij de buurman een paar aardappelen te ruilen tegen een krop sla, om zo toch een gevarieerde maaltijd bij elkaar te krijgen. Als de buurman helemaal niet van aardappelen hield, kon je altijd nog proberen om eerst bij de andere buurman een paar aardappelen te ruilen tegen een bloemkool, om vervolgens bij de eerste buurman die bloemkool weer te ruilen tegen de begeerde krop sla. Hield die andere buurman ook niet van aardappelen, dan kon je altijd nog proberen om bij de overbuurman een paar aardappelen te ruilen tegen een portie tuinbonen, om die bij de andere buurman weer te ruilen tegen een bloemkool en die weer… afijn, u begrijpt het al. Door de introductie van geld als ruilmiddel kon dit hele ruilproces een stuk soepeler verlopen.

Gelukkig hebben we tegenwoordig geld, dus hoeven we niet meer van die ingewikkelde ketens van ruiltransacties te organiseren. Zou je zeggen. Maar dat blijkt niet altijd het geval. Deze week werd in Baltimore een vijfvoudige niertransplantatie uitgevoerd, simultaan, door twaalf chirurgen in zes operatiekamers. Waarom? Meneer A had een donornier nodig. Zijn vrouw was graag bereid een nier aan hem af te staan, maar helaas bleek die nier niet geschikt voor haar man. Maar de nier van mevrouw A bleek wel geschikt voor meneer B, die ook een nier nodig had. De vrouw van meneer B was ook bereid haar nier voor haar man af te staan, maar helaas, haar nier pastte niet in haar man en ook niet in meneer A. Gelukkig was daar echtpaar C… afijn, u begrijpt het al. Uiteindelijk moesten er vijf families aan te pas komen om alle ruilen kloppend te maken (plus een aantal economen om een algoritme te verzinnen waarmee vragers en aanbieders aan elkaar gekoppeld konden worden: zie het werk van Al Roth). Alle operaties werden gelijktijdig uitgevoerd om te voorkomen dat een familie zich plotseling zou bedenken als ze al wel een nier hadden ontvangen, maar nog niet een nier hadden afgestaan.

Inderdaad, dat kan een stuk efficienter. Door het gebruik van geld als ruilmiddel. Of desnoods door het uitgeven van tegoedbonnen goed voor een donornier, als dat politiek haalbaarder blijkt. Handel in organen is nog steeds een enorm taboe. Maar, zo betogen veel economen, het zou dergelijke gecompliceerde ruilhandel wel een stuk eenvoudiger maken. Bovendien zouden de wachtlijsten voor donornieren verdwijnen.

Toevalligerwijs had The Economist vorige week al een artikel over de handel in nieren. Zo blijkt dat er 1 land in de wereld is waar het betalen voor nieren inderdaad is toegestaan. Daar zijn geen moeilijke vijfvoudige operaties nodig, een nier doet ruwweg 3000 dollar en de wachtlijsten zijn verdwenen. Welk bolwerk van platvloers kapitalisme betreft het hier?, hoor ik u al vragen. Eh… Iran.

Stemmen

Verkiezingen vandaag. Er is een groot aantal economen dat zich bezighoudt met politiek, als onderzoeksonderwerp of direct, als politicus. De verschillende meningen over democratie worden goed weergegeven door onderstaande uitwisseling op de NAKE mailinglist van de afgelopen dagen.

As every vote counts… I am on the ballot this election on position 7 for D66. Mark.

Dear Mark, as a real economist, you should know that rational individuals should never vote as long as voting is costly because the probability that your vote is going to change the outcome of the election is negligible. Jan.

Dear Jan, economist or not, I think we all should keep our faith in democracy: after all, it does better than the alternative. Lucio.

En zo is het: voor een individu lijken de kosten van het stemmen niet op te wegen tegen de verwachte baten, als je die ziet in de mogelijkheid om de doorslaggevende stem uit te brengen. Vooral in ons kiesstelsel is die kans klein; in een districtensysteem ligt hij, door mogelijke hefboomwerkingen, iets hoger. Maar onderzoek toont aan dat er nóg een baat is: het idee de macht te beïnvloeden heeft een direct, positief, effect op het levensgeluk van mensen. En inderdaad, democratie als institutie bevordert de efficiënte werking van de economie doordat bestuurders zich moeten verantwoorden.

Mark Sanders is een goede econoom, maar zeker niet de enige die vandaag verkiesbaar is. Uit mijn hoofd noem ik nog Paul Tang (PvdA) en Elbert Dijkgraaf (SGP). Objectief ben ik zeker niet, maar volgens mij kunnen er niet genoeg economen in het parlement zitten. Zoals uit bovenstaande affiliaties al blijkt is er voldoende verschil van mening over politieke kwesties, maar het voordeel van academisch economen is dat ze dezelfde taal spreken en over het algemeen bereid zijn te luisteren naar elkaars argumenten. Daar kan menig politicus iets van leren.

Achtste finales

In de voetbalwereld is ophef ontstaan. Bij de loting van de achtste finales van de KNVB-beker blijken de drie topclubs die nog in competitie zijn (Ajax, AZ, PSV) niet elkaar te hebben geloot en ook nog eens alledrie een thuiswedstrijd te mogen spelen. Iets te toevallig, volgens sommigen. Ajax-trainer Henk ten Cate roept zelfs dat hier sprake is van “een kans van één op een miljoen”.

De heren overdrijven schromelijk. Er zijn nog 16 teams in competitie. Er zijn precies 2.027.025 mogelijkheden om die in 8 koppels van 2 teams te verdelen. Van al die mogelijkheden zijn er 405.405 waarbij een van de drie topclubs tegen elkaar spelen. Het aantal mogelijkheden waarbij dat niet gebeurd is dus 1.621.620 ofwel een kans van precies 80%. Dat alle drie de topclubs thuis spelen is inderdaad iets onwaarschijnlijker. Van elke 8 lotingen (2x2x2) waarbij de topclubs niet tegen elkaar spelen zal er 1 zijn waarbij ze allemaal thuis spelen. Dat brengt de kans op drie thuisspelende topclubs die niet tegen elkaar uitkomen, op 10%.

Toegegeven, de tegenstanders die de topclubs hebben geloot (Haarlem, Go Ahead Eagles, MVV) zijn niet bepaald sterk, maar van tegenstanders als Jong AZ, De Graafschap, of RKC zouden de topclubs ook niet echt hebben wakker gelegen. Vooralsnog is er dus weinig reden om aan te nemen dat er met de loting geknoeid is.

Lees verder “Achtste finales”

Armenwijk

We schreven al eerder over de problemen van starters op de woningmarkt. In Zaanstad probeert men nu iets nieuws: een wijk met koopwoningen voor mensen die weinig verdienen, verkocht onder voorwaarden [pdf]. In de wijk hangt een hoop af van het inkomen van de bewoner:

  1. Wie jaarlijks meer verdient dan €32,000 mag er niet kopen.
  2. De door de gemeente gevraagde erfpacht is inkomensafhankelijk.
  3. De gemeente financiert 20% van de woning, maar afhankelijk van het inkomen. Wie meer gaat verdienen moet meer zelf financieren.

Dat is wat je noemt een armoedeval. Zie de voorwaarden: regel (2) alleen al verhoogt het marginale tarief van de inkomstenbelasting met ongeveer 10%. Daar komt regel (3) overheen, die stipuleert dat de bewoner rente gaat betalen over 20% van de waarde van zijn/haar huis op het moment dat zijn/haar inkomen teveel toeneemt. Het ligt voor de hand dat bewoners van deze wijk er weinig aan zullen doen om hun inkomen te vergroten.

Hoe zit het met de voordelen van kopen? Huiseigenaren zorgen beter voor hun woning, en dat zal in dit plan niet veranderen. Maar wat betreft het grote voordeel van het huisbezit, de waardestijging, komen de bewoners er bekaaid vanaf. Want de kring van potentiële kopers voor hun woning beperkt zich uiteraard tot diegenen die minder verdienen dan €32,000.

Het plan lijkt de daarmee de belangrijke voordelen van eigen woningbezit weg te nemen en er de nadelen van een uitkering voor in de plaats te brengen. Het is de vraag of je daarmee niet meer problemen creëert dan je oplost.

Milton Friedman

Na de meest invloedrijke linkse econoom van de vorige eeuw, overlijdt nu ook de meest invloedrijke rechtse econoom. Milton Friedman. Hier staat het uitstekende overlijdensbericht van het ANP. Hier staan een aantal memorable uitspraken van de man. Hier en hier staan videos. (Hilarisch is het Milton Friedman Choir dat het gedachtengoed van de man kernachtig samenvat) Meer links hier. [via].

Spaanse immigranten

Voor de VVD is een generaal pardon voor 26.000 asielzoekers een breekpunt, zo laat minister Verdonk weten. Daarbij wijst de partij voortdurend op wat er in Spanje gebeurde: “daar zijn 600.000 illegalen gelegaliseerd. Niet voor niets gaan alle mensen daar naartoe.”

Waar heeft dat toe geleid, economisch gezien, die enorme toestroom van migranten in Spanje? Spanje geldt inmiddels als Europees succesverhaal, met een economische groei van 3.4%, ruim twee keer zoveel als het Europees gemiddelde. Hoe dat komt? Volgens een rapport dat vandaag verscheen (maar nog niet werd opgemerkt door de Nederlandse media) is de helft van de groei toe te schrijven aan immigranten. Precies het verschil tussen het groeicijfer van Spanje en dat van de rest van de EU. Toch grappig.