Voetbal en economie

Economen krijgen vaak het verwijt hun analyses te pas en te onpas op de meest uiteenlopende onderwerpen los te laten. Dat is niet geheel onbegrijpelijk. Er zijn immers maar weinig onderdelen van het dagelijks leven waar economische argumenten en overwegingen geen rol van betekenis spelen. Neem voetbal. Op het eerste gezicht een simpel spelletje waar lokale en nationale sentimenten een belangrijke rol spelen. Maar wie beter kijkt ziet een bedrijfstak met internationale kapitaal- en migratiestromen die maar weinig verschilt van veel andere bedrijfstakken. En die zich uitstekend leent voor een economische analyse.

Laten we dat nu net gedaan hebben. In een zojuist verschenen artikel in het Journal of Economics and Statistics (The Effects of Institutional Change in European Soccer, 2012, pp. 318-335, working paper hier) geven ondergetekende, Ruud Koning, en Arjen van Witteloostuijn een theoretische analyse van de effecten van meer internationale arbeidsmobiliteit van topspelers (bijvoorbeeld naar aanleiding van het Bosman arrest in de jaren ’90) enerzijds en het toenemend belang van internationale competities zoals de Champions League anderzijds. Vaak worden dergelijke ontwikkelingen gezien als de doodsteek voor het voetbal in het algemeen en nationale competities in het bijzonder. Een nuchtere economische analyse laat zien dat het tegendeel het geval is. Die nationale competities worden juist spannender.

In essentie is het model eenvoudig. In een aantal landen zijn voetbalclubs actief die hun winst willen maximaliseren. Hun opbrengst hangt samen met hoeveel talent, en dus goede spelers, ze aantrekken. Meer talent betekent immers meer kans op overwinningen en dus meer bezoekers en verkoop van shirtjes. De kosten van een club bestaan vooral uit de salarissen van de spelers. In elk land zijn er grote clubs, met een grote potentiele achterban, en kleinere clubs. Analoog zijn er grote landen en kleinere landen.

Wat gebeurt er in het model als internationale arbeidsmobiliteit groter wordt? Talent stroomt dan van kleine landen naar grotere. Die grotere landen zijn immers bereid meer te betalen voor goede voetballers. Salarissen zullen stijgen. Omdat alle goede spelers in de grote landen terecht komen zullen internationale clubcompetities eenzijdiger worden. Maar nationale competities worden juist spannender. In grote landen zullen de topteams elkaar meer in evenwicht houden, omdat ze in staat zijn de beste spelers aan te trekken. Maar ook in kleine landen wordt de competitie spannender: omdat, zeg, alle grote talenten van Ajax naar het buitenland gaan, kunnen ook AZ en Twente een gooi doen naar het kampioenschap.

Ook competities als de Champions League hebben invloed op de internationale verdeling van talent. Voor clubs die succesvol zijn in zulke competities vallen er enorme bedragen te verdienen. Dat geldt ook voor kleinere clubs, die daardoor een sterke prikkel hebben om ook meer talent aan te trekken. Krachtverschillen binnen nationale competities worden daardoor kleiner.

Volgens Rinus Michels is voetbal oorlog. Hij zat er naast. Het is allemaal economie.

Driewegskruispost van het economie.nl EK-blog en het FEBlog.

Hoe win ik de voetbalpool?

Wie in deze tijden van oranjekoorts veel bezoekers op zijn weblog wil, moet zorgen voor een bericht met bovenstaande titel in zijn archieven, zo bleek de afgelopen weken. Op dit bericht, twee jaar geleden, kwamen honderden extra bezoekers af.

De essentie, mocht u uw formuliertje nog niet hebben ingeleverd? Wie meedoet aan de voetbalpool moet een lastige afweging maken tussen statistiek en speltheorie. Het gaat er immers niet om dat de kans op winst zo groot mogelijk is, maar juist dat u de verwachte opbrengst maximaliseert. Een voorbeeld. Stel Duitsland heeft 80% kans om van Denemarken te winnen, andersom is de kans 20% (die kansen haalt u natuurlijk uit het werk van Loek Groot). U doet mee aan een pool met 10 deelnemers, waarvan de andere 9 allemaal favoriet Duitsland tippen. Wat doet u? Als u ook Duitsland tipt, dan heeft iedereen dezelfde voorspelling, zal de winnaar willekeurig worden getrokken, en heeft u dus 10% kans de pool te winnen. Als u Denemarken tipt, dan is er slechts een kans van 20% dat u gelijk heeft, maar als u gelijk heeft, wint u ook zeker de pool. Ergo: de kans dat u de pool wint is dan 20%, en dat is meer dan wanneer u het favoriete Duitsland tipt.

Een andere verstandige strategie, die overigens opvallend weinig landgenoten lijken te hanteren, is die van de emotionele hedge. Komt het van een finale Nederland – Duitsland, zet dan vooral al uw geld op Duitsland. Ga maar na. Wordt Nederland kampioen, dan bent u blij. Het verloren geld is slechts bijzaak. Gaat de titel naar Duitsland, dan heeft u altijd nog een leuk geldbedrag gewonnen.

Kruispost van het economie.nl EK-blog.

Beursbericht – 2

Het is alweer veel te lang geleden dat u een update kreeg over onze Politieke Aandelenmarkt. De handel was dan ook wat lauwtjes, maar trekt de laatste paar dagen weer duidelijk aan.

In onderstaande tabel de virtuele zetelverdeling op basis van de koersen van hedenochtend, in de rij ‘Verschil’ het verschil met het vorige beursbericht, bijna drie week geleden. Voor de volledigheid ook de laatste peilingen van de Politieke Barometer en Maurice de Hond.

  VVD PvdA PVV CDA SP D66 GrnL ChrU Ov
PAM 28 22 21 20 28 15 5 5 6
Verschil – 4 – 1 + 3     + 1     + 1
PolBar 32 24 22 14 27 15 5 5 6
MdeH 25 21 24 15 29 16 6 6 8

De belangrijkste verschuiving van de afgelopen weken is een verlies van 4 zetels van de VVD die (netto) met name ten goede zijn gekomen van de PVV. Meest opvallend is nog steeds een sterk geloof in het CDA van onze handelaren. Hoe serieus we dat moeten nemen? Bij de vorige editie van deze PAM stond de VVD al op 30 zetels wekenlang voordat dat in de peilingen het geval was, en we weten allemaal hoe dat is afgelopen. Verder bewegen de PAM-koersen zich vrij netjes tussen die van beide opiniepeilers.

Uiteraard kunt u nog steeds meedoen. Het is leuk en kost niets. Volg de instructies op deze pagina.

Nederland die heeft de bal

Trudo heeft gelijk, een peiling toont aan dat een overweldigende 46 procent van alle Nederlanders denkt dat Oranje dit EK kampioen gaat worden. Bij het horen van dit getal vroeg ik me af of, de wijsheid van de massa indachtig, dit nu betekent dat de kans dat Nederland straks de finale wint 46% is. Dit hoeft niet logisch te volgen en een tegenvoorbeeld is snel gevonden: stel dat elk land een even grote kans heeft om te winnen (1/16 min een beetje), en Nederland een net iets grotere kans (1/16 plus wat beetjes). Stel vervolgens dat alle Nederlanders dit perfect weten, dan zou je peilen dat 100% van de Nederlanders verwacht dat Oranje kampioen wordt, terwijl de kans in werkelijkheid maar net boven de 6 procent is.

Toch vrees ik dat de gepeilde Nederlanders misschien wat optimistisch zijn over de kansen van ons elftal. De odds voor Nederland staan op het moment van schrijven op 8, wat ons een kans van 12,5% op de titel geeft. Spanje en Duitsland gaan ons voor met ieder rond de 25%. Het is niet onredelijk om deze getallen aan te houden als objectieve kansen, wat de vraag oproept waarom het vertrouwen van het Nederlands publiek in Oranje zo groot is.

Het is een bekend verschijnsel dat de manier waarop een vraag gesteld wordt, grote invloed heeft op het antwoord. Persoonlijk denk ik dat de Nederlanders in deze peiling vooral aangeven dat ze het erg leuk zouden vinden als ons land kampioen zou worden. Ze weten dat enig zelfvertrouwen hierbij essentieel is. Een betere inschatting van onze kansen wordt waarschijnlijk verkregen als we de Nederlanders ook vragen: “zou u verbaasd zijn als Oranje dit EK géén kampioen werd?”.

Kruispost van het economie.nl EK-blog.

Dieren voor de Partij

Het voorspellen van de uitslag van het komende EK is vrijwel onmogelijk, zo wordt op deze site al diverse keren gememoreerd. Maar zijn de geleerde economen wellicht Paul de Octopus vergeten? Deze inktvis, die zijn uitspraken deed vanuit een dierentuin in Oberhausen, voorspelde tijdens het vorige WK de volledige reeks van het Duitse elftal correct, en zag tevens het Nederlandse verlies in de finale aankomen. Paul werd een mediasensatie en zijn (correcte) voorspelling dat Duitsland de halve finale niet zou overleven kwam hem op heuse doodsbedreigingen te staan.

Helaas heeft Paul deze zomer niet gehaald en dus kunnen we niet van zijn deskundigheid genieten. Maar wat wist de octopus dat wij niet wisten? We kunnen natuurlijk niets uitsluiten, maar een mogelijke verklaring voor Paul is het fenomeen van survivorship bias, waarbij we misleid worden door een filter op onze waarneming. De enige reden dat we überhaupt van Paul hoorden, was zijn succes – van alle dieren die voorspellingen deden haalde alleen Paul het nieuws, omdat hij (door dom geluk) de juiste uitslag voorspelde. De bekendheid van Mani de Parkiet, bijvoorbeeld, is net als zijn successen een stuk minder groot.

Paul in betere tijden

Overlevings-bias is een bekend fenomeen uit de economie, het is de reden dat er zoveel onfeilbare beleggers op televisie zijn en ook de reden waarom het historische rendement van de huidige grote bedrijven het verwachte rendement van tien jaar geleden overschat. Economen zijn niet immuun: een bekende flater uit de groeitheorie is terug te voeren op overlevings-bias. Voor de media maakt het niet uit: Paul was een guitig item en uiteindelijk had hij alles goed.

Slimme huisdierenbezitters kunnen van deze situatie profiteren door hun eigen dier de uitslag van EK-wedstrijden te laten voorspellen. Waarschijnlijk wordt het niks, maar als uw cavia het per ongeluk goed doet staat binnen een mum van tijd de camera op de stoep. Sterker nog: u kunt de voorspelling nu al doorgeven bij deze omroep en op die manier meedingen naar kortstondige beroemdheid. Eventuele doodsbedreigingen moet u helaas op de koop toenemen.

Kruispost van het economie.nl EK-blog.

Een Keynes voor iedereen

Lex Hoogduin raadt zijn Twitter-volgers aan om Keynes te lezen. Niet het bekendste werk, de General Theory, maar het Tract on Monetary Reform (zie hier voor een korte recensie, gezien vanuit de hedendaagse economie). Met Keynes in de hand kun je aldus verschillende uitspraken doen over de situatie van vandaag de dag. De GT-Keynes legt de nadruk op de rol van de overheid om in recessies de uitgaven op peil te houden, de TMR-Keynes waarschuwt dat de waarde van geld stabiel hoort te zijn, wil de economie goed functioneren.

In principe kunnen beide Keynesen door één deur. De monetaire autoriteit in Europa is strikt gescheiden van de fiscale overheden en terwijl de ECB op de waarde van de munt let, kan de overheid stimuleren. Maar in de praktijk zijn deze zaken moeilijker te scheiden. Wie wil stimuleren moet lenen, en juist de overheden met de grootste recessie kunnen niet meer (goedkoop) lenen op de markt. De suggestie dat de ECB dan maar moet uitlenen brengt de beide Keynesen in tegenspraak.

Een bekende uitspraak over economen (door Winston Churchill, nota bene) is dat wie twee economen om raad vraagt, twee antwoorden krijgt, behalve als Keynes erbij is, omdat er dan drie antwoorden komen. In dit geval kun je de andere econoom achterwege laten omdat er inderdaad een derde Keynes is die hier nog iets over te zeggen heeft: in The Economic Consequences of the Peace schrijft John Maynard over de gevolgen van het verdrag van Versailles. Na de  Eerste Wereldoorlog werd Duitsland in dat verdrag verplicht om een geweldige schuld aan te gaan, ter compensatie van de verliezen van de tegenstander. Keynes ziet in dat boek al aankomen dat zoiets nooit goed kan gaan, en voorspelt tamelijk accuraat dat het verdrag wel moet leiden tot een volgende oorlog. Er is een duidelijke les te trekken over de mogelijkheid landen met grote schulden te dwingen die helemaal terug te betalen, zonder politieke gevolgen. (En inderdaad: ook Hoogduin kent deze Keynes.)

Voor elk standpunt een Keynes, lijkt het. Kunnen we nu concluderen dat economen ook maar wat zeggen? Me dunkt van niet (en deze zeker niet). Eerder is dit een les dat economische problemen complex zijn en er veel afwegingen gemaakt moeten worden. Die kun je afzonderlijk bekijken en dan is het vaak een uitgemaakte zaak, maar in de praktijk komt alleen het totale probleem op tafel. Toch benieuwd wat Keynes ervan gezegd zou hebben.

Treinenleegloop

Bij het ANP schreeuwt de NS moord en brand. Men “vreest dat treinreizigers door afspraken in het Lenteakkoord vaker met de auto naar hun werk gaan.” Immers, “in het begrotingsakkoord is bepaald dat de onbelaste reiskostenvergoeding afgeschaft wordt. De NS denkt dat dit reizigers met een vast abonnement gemiddeld meer dan 100 euro per maand gaat kosten.”

Maar een mens moet toch naar zijn werk. Als het niet met de trein kan, dan moet het met de auto. En uiteraard wordt de reiskostenvergoeding voor het reizen per auto net zo hard afgeschaft. Voor de keuze tussen auto en trein zou die afschaffing  in principe dus niets uit moeten maken. Inderdaad, alternatieve kosten. Of mis ik iets?

Voetbalpool

Zoekgigant Google geeft vaak een aardig inkijkje in wat het volk zoal bezig houdt. Zo blijkt de afgelopen week plotseling een bericht uit 2010 verreweg het meest gelezen van deze weblog. Het onderwerp? Hoe win ik de voetbalpool.

Overigens zijn de adviezen die we daar gaven uiteraard nog onverkort van toepassing.

Beursbericht

Inmiddels snort onze Politieke Aandelenmarkt al twee weken probleemloos voort. Er heeft zich een redelijk aantal handelaren aangemeld waarvan er behoorlijk wat op bijna dagelijkse basis actief zijn. Tijd voor een eerste tussenbalans.

In onderstaande tabel de virtuele zetelverdeling op basis van de koersen op het moment dat dit bericht de lucht in gaat, en in de rij ‘Verschil’ het verschil met precies een week geleden. Voor de volledigheid ook de laatste peilingen van de Politieke Barometer.

  VVD PvdA PVV CDA SP D66 GrnL ChrU Ov
PAM 32 23 18 20 28 14 5 5 5
Verschil – 2 + 1   + 1 + 2 – 1     – 1
PolBar 33 22 19 16 28 15 5 6 6
 

Grosso modo blijkt de PAM de peiling nog redelijk te volgen. Met een belangrijke uitzondering: het CDA. Waar die partij volgens de peiling op 16 zetels staat, geloven de handelaren op de PAM duidelijk in een wederopstanding en zetten ze de Christen-Democraten vooralsnog op 20 zetels. Vorige week stond het CDA in de peilingen zelfs op slechts 14. De peiling hobbelt dus een beetje achter de markt aan.

Het plan is om elke week rond deze tijd met een dergelijke update te komen, maar pint u ons er niet op vast. Ook zullen we onze volgertjes op Twitter verlossen van de dagelijkse koersupdate en die vervangen door een wekelijkse zetelupdate. Op deze site zijn de koersen wel dagelijks te volgen.

Uiteraard kunt u nog steeds meedoen. Het is leuk en kost niets. Volg de instructies op deze pagina.

Prikkels

Prikkels werken, dat wisten we al. Soms zelfs beter dan je zou denken. Neem nu een middelhoge Taliban-officier op wiens hoofd een beloning van $100 dollar was gezet. Wie kwam vervolgens het politiebureau binnenlopen om de beloning te claimen? Inderdaad, de man zelf.  Fijne quote:

“This guy is the Taliban equivalent of the ‘Home Alone” burglars,” one U.S. official said.

(Dank aan Gerhard).