Koudste jaar van de eeuw

Door slim om te gaan met cijfers kun je alles aannemelijk maken. Onze vaste lezers weten dat inmiddels. Neem nu klimaatverandering. Het probleem wordt ook elk jaar weer erger. Tenminste, dat zou je wel denken als je vanochtend de krant openslaat

Wereldtemperatuur ook dit jaar weer hoger

kopt de Telegraaf bijvoorbeeld. Hoezo?

De wereldtemperatuur is ook dit jaar weer gestegen. Met een afwijking van 0,31 graden boven het langjarig gemiddelde staat 2008 op de tiende plaats op de lijst van warmste jaren in de afgelopen anderhalve eeuw. Dat heeft het KNMI dinsdag bekendgemaakt.

Wie echter naar het grafiekje bij het KNMI-bericht kijkt, ziet toch een ander beeld. Natuurlijk, 2008 was warmer dan gemiddeld. Maar 2008 was kouder dan 2007. En 2007 was kouder dan 2006. En 2006 kouder dan 2005. Dat de temperatuur in 2008 “ook weer hoger” is, is dus op z’n zachtst gezegd nogal misleidend. Sterker nog, 2008 was het koudste jaar sinds 2000.

Maar ja, “2008 koudste jaar van deze eeuw” is blijkbaar niet het beeld dat het KNMI en de media graag willen overbrengen.

Klimaatverandering is een groot probleem, dat weet ik ook wel. Maar dat is nog geen reden voor suggestieve berichtgeving.

Update: De BBC brengt het nieuws wel op onze manier.

Zinnen die misschien wel iets te pretentieus zijn

Impulsieve mensen doen vaak domme dingen. Dit simpele inzicht is wetenschappelijk aan te tonen door impulsiviteit te meten aan de hand van de discontovoet (hoge discontering = impulsief) en vervolgens die meting te relateren aan gedrag. Zo kan niet sparen voor je pensioen het gevolg zijn van impulsiviteit of van onwetendheid, en de meting toont aan wat het is.

Goed nieuws: ook dit aspect van de mens onderzocht en het werkt, lees dit informatieve bericht van het NBER. Mooi natuurlijk, maar is het interdisciplinaire vuur bij de auteurs (er doen ook psychologen mee) niet iets te hoog aangewakkerd?

The authors suggest that future research could use discount rates as phenotypes in genetic studies designed to identify the molecular mechanisms of intertemporal choice.

Moleculair!?

Wimax

Bij de UMTS-veilingen in Nederland, acht jaar geleden, is er nogal wat misgegaan. De opbrengst was veel lager dan in omliggende landen. Dat kwam met name omdat er destijds 5 aanbieders van mobiele telefonie waren, terwijl er 5 UMTS-licenties werden aangeboden. De uitslag lag dus nogal voor de hand; de vijf zittende aanbieders wonnen allemaal een licentie. Omdat die uitslag zo voor de hand lag, namen nieuwkomers ook nauwelijks de moeite om aan de veiling mee te doen, waardoor de licenties voor een relatief prikje van de hand gingen. Zie bijvoorbeeld deze evaluatie. [pdf]

Daarom is het uitstekend nieuws dat er bij de op handen zijnde Wimax-veilingen op iniatief van PvdA-Kamerlid Martijn van Dam ruimte wordt gereserveerd voor nieuwkomers. Al is het nog even afwachten hoe dat precies wordt ingevuld.

Stimulanten

In dit artikel in Nature pleiten zeven wetenschappers ervoor om na te denken over het gebruik van geestverhelderende middelen bij economische productie (zie ook hier). Van medicijnen zoals Ritalin is bekend dat ze de concentratie verhogen en in principe kunnen leiden tot een verbetering van de productiviteit van bijvoorbeeld wetenschappers (overigens weten wetenschappers dat ook).

In eerste instantie lijkt er een parallel met bijvoorbeeld het wielrennen, waar doping streng verboden is omdat het de competitie vervalst. Maar die vlieger gaat hier niet op. Immers, als alle wielrenners doping nemen verandert er niets aan de uitslag die wordt bepaald door relatieve kracht. Maar, zo merken de onderzoekers op,

unlike athletic competitions, in many cases cognitive enhancements are not zero-sum games. Cognitive enhancement, unlike enhancement for sports competitions, could lead to substantive improvements in the world.

Door enkele wetenschappers aan de doping te laten gaan kan de technische vooruitgang mogelijk versneld worden, en daar heeft iedereen wat aan. Toch zou ik intuïtief geen voorstander zijn van dit soort plannen, hoewel ik daar op dit moment moeilijk sterke argumenten voor kan verzinnen. Wil ik misschien intuïtief mijn eigen (bescheiden) monopolie handhaven?

FNV weet oplossing voor economische crisis

Soms kom je economische logica tegen die dermate absurd is dat je even niet weet waar je moet beginnen om uit te leggen dat het nergens op slaat.

De FNV vindt dat er helemaal geen loonmatiging moet komen nu het economisch slecht gaat. Integendeel zelfs. Immers:

Als mensen meer te besteden hebben, kopen ze meer en is dat goed voor de economie, stelt de bond.

Laat ik het maar eens met wat ironie proberen.

Goed plan! Als we gewoon alle lonen vertienvoudigen, dan is de economische groei helemaal niet meer bij te houden!

De pensioenen

Het kon natuurlijk niet uitblijven: door de alsmaar dalende beurzen zijn nu ook de pensioenfondsen, eigenaars van een groot gedeelte van het aandelenvermogen, in moeilijkheden gekomen. Doordat hun financiële vermogen daalt en de rente laag is loopt de dekkingsgraad omlaag (dat is de verhouding tussen vermogen en pensioentoezeggingen). Dit had kunnen leiden tot een verdere verslechtering van de crisis, want een lage dekkingsgraad betekent doorgaans hogere premies en lagere uitkeringen. De lagere inkomens en het lagere nettoloon die daaruit volgen, dragen nog eens extra bij aan een conjuncturele neergang die toch al hevig is.

Had kunnen leiden, want een wijziging die een paar jaar geleden in de meeste pensioenen is doorgevoerd komt nu goed van pas. De NRC merkt het nogal achteloos op.

Ook werknemers worden getroffen door het niet verhogen van de pensioenen: hun opgebouwde pensioen groeit niet mee met de loonontwikkeling.

Dit komt omdat de meeste werknemers tegenwoordig een middelloonpensioen hebben en geen pensioen gekoppeld aan hun eindloon. Praktisch gezien betekent dit dat een gedeelte van de huidige tekorten wordt weggeboekt door de pensioenaanspraken van werknemers die nog lang niet met pensioen gaan, lager vast te stellen. Daar hebben die werknemers op dit moment veel minder last van dan bijvoorbeeld een premieverhoging. Een verdere stagnatie van de economie wordt daarmee voorkomen. Bovendien is de kans groot dat in de komende jaren het verlies weer wordt goedgemaakt als het op de beurs weer eens meezit.

Leestip

Trouwe lezer Bart schrijft:

Kennen jullie het boek “Economic Gangsters” (2008, Princeton UP) van Ray Fisman en Edward Miguel al? Ik heb er afgelopen weekend een aantal hoofdstukken uit gelezen. Weer zo’n geinig populair-wetenschappelijk economieboek, voor de donkere dagen voor Kerst!

Persoonlijk had ik zelfs nog nooit van het boek gehoord, dus dank voor de tip. Dit is de website van het boek, en toevallig had de Wall Street Journal gister een interview met de auteurs.

Pareto en zorg (2)

(Dit is een vervolg op deel 1)

Een ander voorbeeld. Stel, er staat een rij bij de kassa van uw lokale supermarkt. Er zijn tien wachtenden. De supermarkt is bereid een extra kassa te openen, mits daarvoor wordt betaald. Nummer 6 in de rij is bereid die betaling te doen, en wordt dus meteen geholpen bij de nieuwe kassa. Da’s een duidelijke Pareto-verbetering. Meneer 6 is beter af, anders betaalde hij niet. Voor wachtenden 1 tot en met 5 verandert er niets. Nummers 7 tot en met 10 schuiven zomaar gratis en voor niets een plaatsje naar voren en zijn blij. Niemand kan daar tegen zijn, zou je zeggen.

Maar helaas. Als die rij niet voor een kassa staat maar voor een medisch specialist, dan zien mensen dat plots heel anders. Dan heet het voorkruipzorg en vindt minister Klink dat het niet moet mogen. Toch jammer (zie ook hier).

Pareto en zorg (1)

Pareto-verbeteringen zijn de natte droom van elke econoom. Bij zo’n verbetering gaat niemand er op achteruit, terwijl er wel mensen op vooruit gaan. Wat wil een mens nog meer. In de praktijk is zoiets natuurlijk lastig te verwezenlijken. Inkomensherverdeling bijvoorbeeld, da’s duidelijk geen Pareto-verbetering. Als de kans op zo’n verbetering zich dan toch voordoet, grijpt iedereen die natuurlijk met beide handen aan. Zou je denken.

Gisteren maakten een aantal grote zorgverzekeraars bekend dat ze orgaandonoren een korting gaan geven op hun zorgpolis. Briljant plan, lijkt me. Verzekeraars gaan er op vooruit, anders boden ze het niet aan, verzekerden gaan er op vooruit, anders doen ze gewoon niet mee, en mensen die organen nodig hebben worden er al helemaal beter van. Letterlijk. Een win-win-win situatie dus eigenlijk.

Maar helaas. De kamer vindt het maar niks, zo’n Pareto-verbetering.

Het zou niet om een financiële prikkel moeten gaan, maar om bezorgheid met de medemens.

zegt CDA-er Ormel. Aandoenlijk altijd, mensen die in zo’n droomwereld leven. Ook zorgverzekeraar CZ heeft aangekondigd niet mee te doen.  Uit principe. Dat er in Nederland mensen dood gaan wegens een gebrek aan donororganen, dat schijnt voor CZ geen enkel punt te zijn, principieel gezien.

We schreven al veel vaker over orgaandonatie: u kunt  hier beginnen en dan verder klikken. Overigens gaat Singapore het nu mogelijk maken om donoren te betalen.

Een goede buur

Tijdens de depressiejaren (de jaren ’30 van de vorige eeuw) lieten veel landen zich in met zogenaamd beggar-thy-neighbour beleid. Door import extra te belasten werden binnenlandse producenten een handje geholpen ten koste van het buitenland. Een overblijfsel hiervan is de oude slogan “Koopt Nederlandsche waar, zo helpen wij elkaar”.

Zoiets kan inderdaad werken, als het buitenland maar niet hetzelfde probeert. En aangezien men daar ook niet gek was, volgde vaak snel een tegentarief en kwam de handel uiteindelijk stil te liggen. Zo was iedereen ten slotte slechter af.

Goed nieuws. Hoewel er mensen zijn die stellen dat een nieuwe depressie op de loer ligt, heeft de Nederlandse douane deze maand de tarieven op aankopen in het buitenland verlaagd. Dat is het omgekeerde beleid, enrich-thy-neighbour, en daarmee laat Nederland zien niet opnieuw in dezelfde val te trappen. Nu het buitenland nog.