economie is overal
Wie ’s avonds niets te doen heeft kan altijd nog televisie gaan kijken. Het geschiedenisprogramma Andere Tijden begint vandaag aan een nieuw seizoen en zoals dat gaat wordt de keuze voor de geschiedenis weer gedreven door het huidige nieuws.
Economie dus. Vanavond gaat het over zuinigheid en gezinsbudgetten in de jaren ’50, volgende week zijn de financiële deregulering en de bankiers aan de beurt.
Het was een fijne tijd daar in Frankrijk maar ik zie dat het goed is dat ik terug ben. Ook van mij de komende tijd weer een opgefriste blik op de economie.
Van de Fransen is bekend dat het grote sociale ingenieurs zijn. Van de 35-urige werkweek (ooit) tot de ouderwetse industriepolitiek, de Fransen leggen het liefst de hele economie contractueel vast. Toen ik bij het eerste wegrestaurant dan ook een kindermaaltijd voor 1 euro zag dacht ik dan ook dat het een verplicht menu-item ter bestrijding van kinderhonger zou zijn, maar volgens de kassière betrof het een gewone aanbieding. Je moest er wel een kind voor meenemen.
Aan de tafel naast ons nam een gezin met twee kleintjes plaats dat zojuist voor 2 euro kindermaaltijden gekocht had. Het waren behoorlijke gerechten. De kinderen kregen elk het Mona-toetje, terwijl de ouders het bord warm eten en de fles sap tot zich namen. Wie weet verhuurden ze de kinderen daarna aan mensen die nog moesten halen.
Inmiddels gebruiken economen dit soort satellietdata om gegevens over de productie in moeilijk toegankelijke gebieden te schatten. Zou het dan ook niet mogelijk zijn om handelsdata te herleiden uit dit filmpje? (Ik weet het: overal waar een vliegtuig naartoe vliegt moet het mogelijk zijn om goede data te krijgen. Maar misschien als instrumentele variabele?)
Jaren geleden kon je als econoom beroemd worden door te suggereren om geld uit een helicopter naar beneden te gooien. Gelukkig is die milieuvervuilende manier van monetair injecteren al lang niet meer nodig. In de 21e eeuw hebben we inmiddels de gegarandeerde jackpot, de gulle pinautomaat en, sinds kort, de zakkenrollervuller.
Maar nu even iets anders. Tijdens de zomervakantie zat ik in de bus naast een vriendelijke Israëlische dame die mij vertelde van het parkeerprobleem van Tel Aviv. In haar woonwijk zijn plekken voor de auto zo schaars dat bijna niemand zijn auto meer gebruikt. Want wie wegrijdt van zijn plek vindt er nooit weer een terug.
Natuurlijk denken economen maar aan een ding, maar toen ik deze mevrouw vroeg of de prijs voor een parkeerplek dan niet te laag was, was ze het niet met mij eens. De plekken moesten gewoon aan bewoners toegewezen worden, want als ze voor het parkeren moest betalen kon ze niet meer op vakantie.
Tja, dat kan natuurlijk ook. Maar dan staan die plekken weer (inefficiënt) leeg te wezen als mevrouw de stad in is. Hoe dan ook, feit is dat schaarse goederen waarvoor de prijs te laag is tóch verdeeld moeten worden en dat zoiets vaak op een slechte manier gebeurt (zie boven maar ook hier en hier). Zou het niet aardig zijn eens te kijken op wat voor manieren dat allemaal gebeurt? Daar is vast onderzoek naar gedaan. Heeft iemand een referentie?
De daling van de winst van ING valt nog best mee als je naar bovenstaande grafiek kijkt. Jammer dat er geen hout van klopt. De eenheden verticaal zijn, afgaande op de linker staaf van 1920 miljoen, tientallen miljoenen. De rechter staaf is dan zo’n 900 miljoen lang, in plaats van de werkelijke 71 miljoen.
Natuurlijk wel beter zichtbaar zo, maar met de manier waarop mensen met grote getallen omgaan zou ik het toch niet zo in beeld brengen. (Eerder gezeur over grafieken.)
Het Typetje Tanken, waarbij op negen dagen op vooraf onthulde locaties in Nederland de pompen open gaan, maakt deel uit van de Shell Gratis Liter Weken.
Oftewel: u zet een petje op en mag een gratis tank benzine meenemen. Hmm, gratis. Die prijs ligt vast onder het niveau waar vraag gelijk is aan aanbod. Welk allocatiemechanisme zou er dan in werking treden?
Verkeersregelaars zijn ingezet om het verkeer in goede banen de leiden. De anderhalf uur durende actie ging om 2 uur van start, maar na een half uur waren al honderden mensen weggestuurd omdat ze niet op tijd bij het tankstation zouden zijn.
Dank aan collega Daniël voor het lenen van Bankroet, één van de eerste Nederlandse boeken over de kredietcrisis. Twee NRC-journalisten maakten handig gebruik van het feit dat je Nederlanders werkelijk overal tegenkomt en interviewden (meest) landgenoten op Wall Street, bij zakenbanken in Londen, in het Midden en Verre Oosten en uiteraard op de Zuidas. Die interviews vormen een overzicht van de belangrijkste momenten in de kredietcrisis. En er zijn nog andere leuke Nederlandse invalshoeken. Wist u bijvoorbeeld dat de grootste verkoper van subprime hypotheken de Amerikaanse ambassadeur in Den Haag was?
Tussen de landgenoten door leggen de schrijvers uit wat het verschil is tussen een CDO en een CDS en hoe de hefboom (weet u het nog?) geeft en neemt. In het leukste hoofdstuk proberen ze de schuld voor de crisis neer te leggen bij verschillende partijen (banken, schaduwbanken, kredietbeoordelaars etc.) die eigenlijk allemaal wel iets fout gedaan hebben.
De radertjes in de machine, geïnterviewd in dit boek, hebben achteraf wel een redelijk beeld van wat er mis is gegaan. Dat veel van die wijsheid pas kwam nadat het te laat was mag je ze natuurlijk niet aanrekenen. Wel zijn het vaak onverbeterlijke speculanten. De vraag is dan ook hoeveel waarde we moeten hechten aan de voorspellingen die ze in het boek doen (“de volgende bubbel is in overheidspapier” – of – “in grondstoffen!”).
Tenslotte – natuurlijk is het altijd leuk als in het grote verhaal van de kredietcrisis een rol is weggelegd voor memorabele en amusante personen maar in dit boek wordt die aanpak wel erg vaak van stal gehaald. Greenspan is een verwoed klarinetspeler en de CDS is uitgevonden door een 34-jarige amazone (dat staat trouwens te bezien, zie de correctie hier). De econoom schudt af en toe met zijn hoofd maar laten we niet te streng zijn; het boek leest prima weg en er staat altijd iets in dat je nog niet wist.
Zo’n twee jaar geleden ontdekte ik een verband tussen de toename van het aantal moorden in Nederland en de realisatie van de AEX een jaar later. Een lucratieve zaak, want met de kennis over moord en doodslag kon de belegger zijn slag slaan op de beurs. Vandaag zijn de moordcijfers over 2008 bekend gemaakt, waardoor we het verband twee jaar buiten de steekproef kunnen testen.
Voor 2007 voorspelde het model een toename van de AEX met 90 punten; dat werden er uiteindelijk maar 19. Het beleggingsadvies in het bericht was zelfs slecht te noemen. De AEX stond op dat moment al op 536 en zou eind 2007 zo’n 20 punten lager staan.
Zag het model de beurskrach van 2008 aankomen? Het aantal moorden nam in 2007 voor het eerst in 4 jaar weer toe, dus een daling van de AEX werd inderdaad voorspeld. Maar kwantitatief gaat het mis: het model rekende op -12, het werd -270.
Het aantal moorden is in 2008 verder gestegen. Voor wat het waard is voorspelt de moordindex (herschat) voor 2009 dus een verdere daling van de AEX met 63 punten. Vanaf gisteren gerekend gaan we zelfs 95 punten omlaag. Maar misschien dat we er weer naast zitten.
Toename AEX. Oranje is de voorspelling, zwart de realisatie.
Bij mijn buurvrouw, de rijschoolhoudster, zijn twee klanten gestopt doordat hun (betalende) ouder ontslagen is.
